Kahramanmaraş Koşullarında Farklı Gübre Dozlarının Değişik Mısır Çeşitlerine Etkisinin Saptanması

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 57 - 66, 01.06.2021

Cengiz Yürürdurmaz , Veyis Tansı

Öz

Bu araştırma, Kahramanmaraş koşullarında 2004 ve 2005 yıllarında, farklı gübre dozlarının üç mısır çeşidinde verim ve verim unsurlarına olan etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma, Borja, Girona ve Donana hibrid mısır çeşitlerinde üç farklı azot dozu (15, 25 ve 35 kg/da N) kullanılarak, bölünmüş parseller deneme desenine göre, 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Araştırmada, bitki boyu, ilk koçan yüksekliği, koçan boyu, koçan çapı, koçandaki sıra sayısı, koçandaki tane sayısı, tek koçan ağırlığı, bitki başına koçan sayısı, bin tane ağırlığı ve tane verimi özellikleri incelenmiştir. Azot dozlarının ve çeşitlerin ilk yıl, ikinci yıl ve iki yıllık ortalamalar yönünden incelenen özellikler (bitki başına koçan sayısının ikinci yılda çeşitler üzerine etkisi önemsiz) üzerindeki etkisi önemli olmuştur. Uygulama sonucunda genotipler arasında elde edilen verim ve verim unsurları bakımından istatistiki olarak önemli farklılıklar oluşmuştur. Bitki boyu, ilk koçan yüksekliği, koçanda tane sayısı, bin tane ağırlığı, tane ve,rimi uygulanan azotlu gübre miktarının artmasıyla artmış, bu parametreler için en yüksek değerler ise 35 kg/da N uygulamasında elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azot, Çeşit, Verim, Verim Unsurları

Destekleyen Kurum

Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Proje Numarası

ZF-2005D10

Determination of the Effect of Different Fertilizer Doses on Different Corn Types in Kahramanmaraş Conditions

Öz

BThis study was condected to determine the effects of different fertilizer levels on yield and yield components in three corn varieties under Kahramanmaraş conditions in 2004 and 2005. Hybrid corn cultivars, such as Borja, Girona and Donana were treated with 3 Nitrogen doses (15, 25 and 35 kg/da) according to split plot design with 3 replications. In the study, plant height, first corncob height, ear height, corncob diameter, number of rows in corncob, number of grains on corncob, single corncob weight, number of corncob per plant, thousand kernel weight and grain yield were investigated. The effects of nitrogen doses and cultivars on the traits examined in terms of first year, second year and two-year averages were significant (the effect of the number of corncob per plant on the varieties in the second year is insignificant).
As a result of the application, statistically significant differences occurred between the genotypes in terms of yield and yield factors. Plant height, first corncob height, number of grains on the corncob, thousand kernel weight, grain yield increased with the increase in the amount of nitrogenous fertilizer applied, and the highest values for these parameters were obtained at 35 kg / da N applications.

Anahtar Kelimeler

corn, , nitrogen, yield, yield component

Proje Numarası

ZF-2005D10

Kaynakça

• Acar N, Yılmaz M.F, Kara R 2017. Kahramanmaraş koşullarına uygun tane mısır (Zea mays L.) çeşitlerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26: 80-85.
• Aldrich SR, Scot WO, Leng Eç R 1978. Modern corn production A&L publications. Illinois, U.S.A. (378s.).
• Alıcı S 2005. Kahramanmaraş koşullarında farklı azot dozları ile sıra üzeri ekim mesafelerinin ii. ürün mısır (Zea mays L.) bitkisinde verim, verim unsurları ve bazı tarımsal karakterlere etkisi üzerine bir araştırma. Ç.Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Adana, 137s.
• Allen T, H Potter KN, Morrıson JE 2000. Tillage system, fertilizer nitrogen rate and timing effect on corn yields in the texas blackland prairie. Agron. J., 93:1119-1124.
• Amaral CPR, Filho DF, Farinelli R, Barbosa JK, 2005. Row spacing, population density and nitrogen fertilization in maize. Rev. Bras. Cienc. Solo Vol. 29, No:3, Vicosa May/June 2005.
• Anonymous 2005a. Kahramanmaraş Meteoroloji İstasyonu Müdürlüğü.
• Anonymous 2005b. K.S.Ü. Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü Laboratuar Analiz Sonuçları.
• Aydın H 1991. Çukurova koşullarında II. ürün mısır (zea mays l.) bitkisinde değişik azot dozları ve sıra arası mesafelerinin verim ve verim unsurlarına etkisi üzerinde bir araştırma. Ç.Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana, 60s.
• Bengisu G, Baytekin H 2003. Harran ovası sulu koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilen üç mısır çeşidinde bitki sıklığının verim ve bazı tarımsal karakterlere etkileri. Harran Üniversitesince Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Alanında Yapılan Araştırmalar ve Yayınlar (1992-2002), Şanlıurfa, 296s.
• Blumental JM, Lyon DJ, Stroup WW 2003. Optimal plant population and nitrogen fertility for dryland corn in Western Nebraska. Agronomy Journal, 95(4):878.
• Bruns HA, Abbas HK 2002. Effects of ıntra-row spacing on maize growth in the mid-south. Agronomy Abstracts, Vol; 48:21-27,USA.
• Cesurer L, Ünlü İ 2001. Farklı lokasyonlarda yürütülen ikinci ürün hibrit mısır çeşitlerinin bazı bitkisel ve tarımsal özelliklerin incelenmesi. Fen ve Mühendislik Dergisi, Cilt, 4, Sayı,1.
• Çağtay A, Konuşkan Ö 2017. Bazı ana ürün mısır çeşitlerinin hatay ekolojik koşullarında verim düzeylerinin belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2):1-9
• Doğan S, Eren A, Doğan Y 2021. II. Ürün mısır yetiştiriciliğinde farklı gübre kaynaklarının verim ve besin elementleri içeriğine etkisi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(1): 722-731.
• El-Agamy AI, El-Lakany MA, Mourad SB, Soliman FH 1987. Response of some varieties and nitrogen fertilization. II- Ear characters, grain yield and it's components. Al-Azhar Univ. Agric.Res. Agron. Dept. Fac. Agr. Cairo. 365-376 Egypt.
• Eşiyok D, Bozokalfa MK, Uğur A 2004. Farklı lokasyonlarda yetiştirilen şeker mısır (Zea mays L. Var. saccharata) çeşitlerinin verim kalite ve teknolojik özelliklerin belirlenmesi. E.Ü. Ziraat Fak. Derg., 41 (1), 1-9.
• Farnham DE 2001. Row spacing, plant density, and hybrid effects on corn grain yield and moisture. Agronomy Journal, 93: 1049-1053. Flesh RD, Veıra LC 2000. Spacing and plant density in maize cultivation. Field Crop Abstracts, Vol:53 No: 1
• Gençtan T, Emekliler Y, Çölkesen M, Başer İ 1995. Serin iklim tahılları tüketim projeksiyonları ve üretim hedefleri. TMMOB Ziraat Mühendisliği Odası, Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi, 9-13 Ocak 1995, S: 255-259, Ankara.
• Govil SR, Pandey HN 1999. Growth responses of maize to crop density. Field Crop Abs., Vol: 59, No:8.
• Gökmen S, Sencar Ö, Sakin MA 2001. Response of popcorn (Zea mays verta) to nitrogen rates and plant densities. Turk. J. Agric. For., 25 (2001), 15-23.
• Gözübenli H 1997. Değişik azot uygulamalarında II. ürün olarak yetiştirilen bazı mısır genotiplerinin azot kullanım etkinliğinin saptanması. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. Adana.
• Hassan AA 2000. Effect of plant population density on yield and yield components of eight egyptian maize hybrids. Field Crop Abstracts, Vol:53 No: 5.
• Hutchinson RL, Sharpe TR, Slaughter RT 1989.Corn plant population and N rate study. Lousiana Agricultural Experiment Station, ll6-117.U.S.A. İdikut L, Cesur C, Tosun S 2005. Şeker mısırda ekim zamanı ve yatiştirme tekniğinin hasıl verim ve bazı özelliklere etkisi. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 8 (1) :91-100.
• Kamara AY, Menkir A, Sanginga N 2003. Nitrogen use efficiency of maize genotypes ımproved for tolerance to low nitrogen and drought stress. International Institute of Tropical Agriculture, Ibadan, Nigaria.
• Kamprath EJ, Moll RH, Rodriguez N 1982. Effects of nitrogen fertilization and recurrent selection on performance of hybrid populations of corn. Agron. J. 74:955-958.
• Kaplan M, Aktas M 1993. Amonyum nitrat ve üre gübrelerinin hibrid mısırda etkinliklerinin karşılaştırılması ve bu bitkinin azotlu gübre isteğinin belirlenmesi. Journal of Agriculture and Forestry, 17: 649-657.
• Kara B 2006. Çukurova koşullarında değişik bitki sıklıkları ve farklı azot dozlarında mısırın verim ve verim özellikleri ile azot alım ve kullanım ekinliğinin belirlenmesi. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Adana, 162s.
• Kara ŞM, Deveci M, Dede Ö, Şekeroğlu N 1999. Farklı bitki sıklığı ve azot dozlarının silaj mısırda yeşil ot verimi ve bazı özellikler üzerine etkileri. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım 1999, (Sunulu Bildiri) Cilt. III, Çayır-Mera Yem Bitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller, Adana, 172-178.
• Keskin B, Temel S, Eren B 2017. Bazı silajlık mısır çeşitlerinin verim ve bitkisel özelliklerinin belirlenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1): 347-351.
• Kırtok Y 1998. Mısır üretimi ve kullanımı. Kocaoluk Basım ve Yayın Evi, S 125-129, İstanbul.
• Koçak AN 1987. Mısırın insan gıdası olarak önemi ve gıda endüstrisindeki yeri. Türkiye Mısır Üretiminin Geliştirilmesi, Problemler ve Çözüm Yollan Simpozyumu, Tarm, Ankara.
• Konak C, Turgut I, Serter E 1998. Büyük menderes vadisi ikinci ürün koşullarında yetiştirilen melez mısır çeşitlerinin verim ve bazı agronomik özellikleri. Akdeniz Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, Cilt: 11 Sayı:1, Antalya.
• Konuşkan Ö 2000. Hatay koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilen melez mısır çeşitlerinde bitki sıklığının verim ve verimle ilişkili özelliklere etkisi. M.K.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Hatay.
• Köycü C, Yanıkoglu S 1987. Samsun ekolojik şartlarında mısır (zea mays l.) çeşit ve ekim zamanı üzerinde bir araştırma. Türkiye Mısır Üretiminin Geliştirilmesi, Problemler ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 23-26 Mart, 287-302s. Ankara
• Kuşaksız T, Yener H 2003. Alaşehir koşullarında yetiştirilen bazı mısır çeşitlerinde (zea mays l.) farklı azot dozlarının verim ve verim öğeleri üzerine etkileri. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim 2003, Diyarbakır, 506-509s.
• Kün E 1994. Tahıllar II. (Sıcak İklim Tahıllar).Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1452, 1465. Ankara.
• Lambert RJ, Hoeft RG, Gonzini LC, Warren LL 1998. Monitoring nitrogen use of corn hiybrids using grain protein cöncentration. in: 1998 Illinos Fertilizer Conference Proceedings (R.G. Hoeft,ed)pp 97-104.
• Lemcoff JH, Loomis RS 1986. Nitrogen influences on yield determination in maize. Crop Sci., 26: 1017-1022.
• Muruli BI, Paulsen GM 1981. Improvement of nitrogen use efficiency and its relationships to other traits in maize. Maydica, 26:63- 73.
• Nimje PM, Seth J 1988. Effect of nitrogen on growth, yield and quality of winter maize. Indian J. Of Agron., 33(2): 209-211.
• Ogunlela VB, Amoruwa GM, Ologundei OO 1988. Growth, yield components and micronutrient nutrition of fıeld-grown maize (Zea mays L.) as affected by nitrogen fertilization and plant density. Fertilizer Research, 17: 189-196.
• Öktem A 1996. Harran ovası koşullarında ıı. ürün olarak yetiştirilebilecek 10 mısır genotipinde (Zea mays L.) farklı dozlarda uygulanan fosforun verim ve verim unsurlarına etkisi. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilimdalı, Doktora Tezi. Adana.
• Öktem A, Ülger AC, Kırtok Y 2001. Cin mısırda (Zea mays everta Sturt.) farklı azot dozları ve sıra üzeri mesafelerinin tane verimi ve bazı agronomik özelliklere etkisi. Ç.Ü.Z.F. Dergisi, 16 (2): 83-92.
• Öktem A, Öktem AG 2003. Bazı mısır (Zea mays L.) genotiplerinin harran ovası koşullarına adaptasyonu. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi, I. Cilt s: 218-222, 13-17 Ekim 2003, Diyarbakır.
• Özdemir E 2004. Farklı yetiştirme sürelerine sahip üç mısır genotipinde değişik sıra üzeri aralılarının körpe koçan (Babycorn) verimine ve kalitesine etkileri. Çukurova Üniversitesi, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Öztürk Y, Orak A 2020. Tekirdağ koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilen önemli bazı mısır çeşitlerinin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 23(6):1634-1646.
• Paradkar VK, Sharma RK 1993. Effect of nitrogen fertilization on maize (zea mays) varietes under rainfed condition. Indian Journal of Agronomy, Vol. 38(2), 303-304s.
• Podalak M 1984. Effect of nitrogen fertilization rates on some factors of quality of silag maize in the production region. 9:107-118, Cheshoslovakia.
• Pollmer WG, Eberiiard D, Klein D, Dhillon BS 1979. Genetic control of nitrogen uptake and translocation in maize. Crop Science, 19: 82-86.
• Presterl T, G Seitz, M Landbeck EM, Thiemt W, Geiger HH 2003. Improving Nitrogen-Use Efficiency in European Maize. Crop Science 43:1259-1265 (2003).
• Russel W, Balko LG 1980. Response of corn ınbred lines and single crosses to nitrojen fertilizer. 35 th Annual Corn & Sorgum Research Conference, 48.67.
• Sade B, Çalış M 1993. Erdemli ekolojik şartlarında ikinci ürün olarak yetiştirilen cin mısır populasyonlarının (Zea mays everta) verim ve verim unsurları üzerine farklı bitki sıklıklarının etkisi. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(5):32-45.
• Sağlamtimur T, Okant M 1987. Güneydoğu anadolu bölgesi sulanabilir koşullarında ıı. ürün mısırda çeşit ve bitki sıklığının verim ve bazı tarımsal karakterlere etkisi üzerine bir araştırma. Türkiye’de Mısır Üretiminin Geliştirilmesi, Problemler ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 23-26 Mart, Ankara, 317-329.
• Sağlamtimur T, Tansı V, Düzgün M, Kızılşimşek M 1994. Çukurova koşullarında mısırın en uygun bitki sıklığının saptanması üzerinde araştırmalar. Tarla Bitkileri Kongresi, E.Ü. Ziraat Fak. Ofset Basımevi. Cilt:l Bornova/İzmir.
• Saruhan V, Şireli HD 2005. Mısır bitkisinde (Zea mays L.) farklı azot dozları ve bitki sıklığının koçan, sap, ve yaprak verimlerine etkisi üzerine bir araştırma. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2005, 9 (2):45-53.
• Schmidt JP, Redulla CA, Kluitenberg GJ, Schrock MD, Taylor RK 1998. Variable N application for ırrigated corn: nitrogen-use efficiency and yield potential. Plains Soil Fertility Conference. Kansas State University, Manhattan, Kansas.
• Schussler JR, Westgate ME 1995. Asimilate flux kemel set at low water potantial in maize. Crop Sci, 35:1074-1080.
• Sencar Ö 1988. Mısır yetiştiriciliğinde ekim sıklığı ve azotun etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi, Tokat Ziraat Fakültesi Yayınları:6, Bilimsel Araştırmalar ve İncelemeler:3, Tokat.
• Sezer İ, Gülümser A 1999. Çarşamba ovasında ana ürün olarak yetiştirilebilecek mısır çeşitlerinin (Zea mays L. indentata) belirlenmesi üzerine bir araştırma. 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 275-280s. Adana.
• Sezer İ, Yanbeyi S 1997. Çarşamba ovasında yetiştirilen cin mısırda (zea mays l.) bitki sıklığı ve azotlu gübrenin tane verimi, verim komponentleri ve bazı bitkisel karakterler üzerine etkisi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül, Samsun, (128-133s).
• Simeonov N, Tsankova G 1990. Effects of fertilisers and plant density on yield of maize hybrids with two ears. Rasteniev'dni Nauki, 27 (8): 14-18. Suphot P, Kitima M 1977. Effect of nitrogen fertilizer on nitrate reductase, grain yield and some agronomic characteristics in corn (Zea mays L.). (Agris 1981-1985) Kassetsart Journal, 11(1-2); 33-49.
• Tanrıverdi B 1993. Çukurova koşullarında mısır bitkisine uygulanan farklı azot ve potasyum miktarının verim ve verim öğelerine etkileri. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. No:713 Adana.
• Tanrıverdi M, Kabakçı Y 1999. Harran ovası koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilebilecek mısır çeşitlerinin (Zea mays L.) verim ve bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Şanlıurfa Ziraat Fak. Dergisi, Cilt:3 Sayı: 1-2. Şanlıurfa.
• Thiraporn R, Geısler G, Stamp P 1983. Yield and relationships among yield components and N and P related traits in maize genotypes under tropical conditions. Z. Aeker und Pflanzenbau (J. Agronomy & Crop Science), 152,460-468.
• Tolenaar M, Aguilera A, Nisanka SP 1997. Grain yield in reducedmore by weed ınterfrence in an old than in a new maize hybrid. Argon. J., 89:239-246.
• Turgut İ 2000. Bursa koşullarında yetiştirilen şeker mısırında (Zea mays Saccharat Sturt.) bitki sıklığının ve azot dozlarının taze koçan verimi ile verim öğeleri üzerine etkisi. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 2000, 24(3):341-347.
• Turgut İ, Doğan R, Yürür N 1997. Bursa ekolojik koşullarında yetiştirilen bazı atdişi hibrit mısır (Zea mays indentata sturt) çeşitlerinde bitki sıklığının verim ve verim öğelerine etkisi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 143-147 s, Samsun.
• Tüfekçi A, Karaltın S 2001. Kahramanmaraş koşullarmda i. ürün olarak yetiştirilen mısır (Zea mays L.) bitkisinde farklı azot dozlarının ii. verim ve verim unsurlarına etkisi. Türkiye IV. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül 2001, Tekirdağ, 291-295.
• Ülger AC 1998. Farklı azot dozu ve sıra üzeri mesafelerinin patlak mısırda (Zea mays Evarta Sturt.) tane verimi ve bazı tarımsal özelliklere etkisi. Ç.Ü.Z.F. Dergisi, 13 (1), 155-164s, Adana.
• Ülger AC, Ibrikci H, Çakir B, Güzel N 1997. Influence of nitrogen rates and row spacing on com yield, protein content and other plant parameters. J. of Plant Nutrition, 20:1697-1709.
• Ülger AC, Tansı V, Sağlamtimur T, Kızılşimşek M, Çakır B, Yücel C, Baytekin H, Öktem A 1996. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde ikinci ürün mısırda bitki sıklığı ve azot gübrelemesinin tane ve hasıl verimi ve bazı tarımsal karakterlerine etkisi üzerinde araştırmalar. Başbakanlık Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma Dairesi Başkanlığı. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Güneydoğu Anadolu Proj'esi (GAP) Tarımsal Araştırma İnceleme ve geliştirme Proje Paketi. Adana.
• Welnhold BJ, Trooien TP, Reichman GA 1995. Yield and nitrogen use efficiency of irrigated corn in the northern dreat plains. Agronomy Journal, 87; 842-84.
• White JM 1986. Effect of plant spacing and planting date on Sweet Corn (Zea mays L.) grown on muck soil in the spring. Maize Abstracts, 002-02022.
• William JE, Randall GW 1997. Fate of fertilizer nitrogen an affected by time and rate of application on Corn. Soil Sci. Soc. Am. J., 61:1695-1703.
• Williams WA, Loomis RS, Duncan WG, Dovert A, Nunez F 1968. Canopy architecture at various population density and the grown and grain on Corn. Crop. Sci., 8; 303-308.