PLANLI DÖNEMDE KIRSAL KALKINMA BAĞLAMINDA BİR GİRİŞİM: TÜRKİYE SÜT ENDÜSTRİSİ KURUMU (1963-1995)

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 37 - 59, 15.03.2017

Gökhan Gelegen

Öz

1960’lı
yıllara kadar devletin süt alanındaki müdahaleleri yalnızca yasa düzeyinde olmuş;
Devlet Planlama Teşkilatı’nın kurulmasıyla birlikte kalkınma ve planlama
kavramları oldukça önem kazanarak bu dönemde birçok yeni İktisadi Devlet Teşekkülü
kurulmuştur. Süt alanında faaliyet gösteren TSEK de bunlardan birisidir. TSEK Türkiye’de
sütün endüstrileşmesine öncülük etmiş; tekel konumda olmamasına rağmen piyasayı
düzenleyen bir role sahip olmuştur. Türkiye’nin birçok yerinde fabrika ve müesseseler
kuran TSEK faaliyette olduğu dönem boyunca ilkel süt mandıraları ve özel süt
endüstrisi kuruluşları ile rekabet halinde olmuştur. Bu çalışmada TSEK’in
kurumsal analizi yapılarak; kalkınma planı ve kırsal kalkınma bağlamında
belirlenen sorunlara çözüm getirip getiremediği araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Endüstrisi Kurumu, Kırsal Kalkınma, İktisadi Devlet Teşekkülü

Kaynakça

• Aksoy, A. R. (1987). Ankara Bölgesi Şartlarında Süt Sığırı Sürüsü İşletmelerinde Süt Alım Maliyeti ve Maliyeti Etkileyen Faktörler. 2.Seminer, Ankara.
• Aydın, M. (1977). Sütçülük Politikaları, Ankara, Ayyıldız Matbaası. Bakır, Ö. (1964). Mera Vejetasyonunun Teşekkülü, Kompozisyonu ve Bozulması, Ankara, Mars Matbaası.
• Başaran, A. (1991). Türkiye Süt Endüstrisi Kurumu’nun Süt Üreticileri ile İlişkileri ve Bölgeler İtibariyle Çiğ Süt Üretiminin Değerlendirilmesinde Kurumun ve Özel Sektör İşletmelerinin Etkinliği, İkinci Hayvancılık Kongresi, Ankara, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası.
• Demirbaş, N., Karagözlü, C. ve Akbulut, N. (2002). Dünya ve Türkiye’de Süt ve Süt Ürünleri Sanayiinde Gelişmeler, İstanbul, İTO Yayınları.
• Durucan, G. (1994). Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Özelleştirilmesi ve SEK Süt Endüstrisi A.Ş. Edirne/Havsa İşletmesi İncelemesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi SBE.
• Güneş, T. (1974). Türkiye Sütçülüğünde Organizasyon ve Pazarlama. Türkiye 1. Sütçülük Kongresi, Ankara, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası.
• Hansen, M. (1999). Süt Sektörünün Genel Sorunları ve Çözüm Önerileri. Türkiye 1. Besi ve Süt Hayvancılığı Sempozyumu, İzmir.
• Kaptan, N. (1982). Süt Endüstrisi ve Organizasyonu. Ankara, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
• Kurt, A. (1988). Türkiye Süt Sanayiinin Durumu ve Geliştirme Politikaları. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19 (1-4): 211-220.
• Ötker, O. (1974). Şehirlerde İçme Sütü Sorunu, Türkiye 1. Sütçülük Kongresi, Ankara: TMMOB ZMO.
• Russel, Sargent (1965). Ankara’da Süt Arz ve Talebi. (çev.) Turan Güneş. Ankara: Ziraat Fakültesi Yayınları. Saltık, Ahmet. Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımı Açısından Kars’ta Hayvancılık, Süt Değerlendirme ve Kars Süt Fabrikası. Ankara.
• Şahinöz, Ahmet (1996). GATT Politikaları Karşısında Türkiye Hayvancılık Sektörü, Hayvancılık 2000 Kongresi 2. T.C. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu (1971, 1977, 1978, 1979, 1980, 1981, 1982, 1983). Yüksek Denetleme Kurulunun Denetimine Giren Kamu İktisadi Teşebbüsleri Genel Raporu, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı (1974). Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve İştirakleri Yıllığı, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı (1977). Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve İştirakleri Yıllığı 1977, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı (1978). Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve İştirakleri Yıllığı 1978, Ankara.
• Tamer, Meral. (10 Eylül 1983). Kutu Sütünü Her Alışımızda Ambalaj İçin de Azımsanamayacak Bir Para Ödüyoruz, Cumhuriyet.
• TBMM (1964-1965-1966). Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Denetimi Sonuçları Hakkında Rapor, Ankara.
• TBMM (1988). Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Denetimine Ait 1986 Yılı Komisyon Raporu. Ankara.
• TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası (1964). Türkiye Hayvancılığı ve Problemleri, Ankara.
• TMMOB ZMO (1978). Türkiye 3. Sütçülük Kongresi, Ankara.
• Türkiye Süt Endüstrisi Kurumu (1983). Atatürk’ün Doğumunun Yüzüncü Yılında Türkiye’de Süt Sanayi. Ankara.
• Türkiye Süt Endüstrisi Kurumu (1990). Türkiye Süt Endüstrisi Kurumu. [Broşür].
• Türkiye Süt Endüstrisi Kurumu (1979). Türkiye Süt Endüstrisi Kurumu 15. Yıl. Ankara.
• Uraz, T. ve Alpar, O. (1978). Türkiye Süt Endüstrisi Kurumu Fabrikalarının Kuruluş Yerleri Üzerine Bir İnceleme, Gıda Dergisi, 3(6): 247-256.
• Uraz, T., Atamer, M., Koçak, C. Ve Karacabey, A. (1991). Türkiye’de Süt Üretimi, Sorunları, Dış Alımı ve Satımı, İkinci Hayvancılık Kongresi. Ankara: TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası.
• Uraz, Tümer (1993). Türkiye’de Süt Endüstrisinin Otuz Yılı, 5. Türkiye Sütçülük Kongresi, Ankara, ZMO Yayını.
• Vardarlı, Doğan (1989). Cumhuriyet Döneminde Süt ve Süt Ürünleri Politikaları, Milli Süt ve Süt Ürünleri Sempozyumu. Ankara: Milli Prodüktivite Merkez Yayını.
• (12 Aralık 1973). Sütçüler 4 Liraya Aldıkları Pastörize Sütleri Su Katarak Kilosunu 4,5 Liraya Satıyor, Cumhuriyet.
• (15 Ekim 1978). Ankara Belediyesi, Süt Ürünlerini Halka Piyasa Fiyatından Yüzde 45 Ucuza Satacak, Cumhuriyet.
• (25 Mart 1983). TSEK Genel Müdürlüğünden Alüminyüm Folyo Satın Alınacaktır, Hürriyet.
• (23 Eylül 1985). SEK Yoğurdu Piyasaya Verilecek, Cumhuriyet.
• (20 Kasım 1985). Kamuoyuna Duyuru, Hürriyet.
• (17 Mayıs 1986). Süt Fabrikaları Acınacak Halde, Hürriyet.
• (29 Ağustos 1986). İşçiye, Memura Taksitle Peynir ve Tereyağı, Hürriyet.
• (12 Haziran 1987). SEK’ten Faizsiz Kredi, Milliyet.
• (17 Aralık 1987). Kamuoyuna Duyuru, Milliyet.
• (22 Kasım 1989). Doğuda Fabrikalar Kışla Oldu, Milliyet