Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri

Yıl 2023, Cilt: 13, 177 - 192, 30.06.2023

Zeynep Güngör , Mahir Serkan Macit

Öz

İnsanlık tarihinin önemli kırılma noktalarından biri olan Haçlı Seferleri, Fransa’da başlamıştır. Konsilin
Fransa’da toplanması tesadüf değildir. Clermont, seferin hedefinin, sembolünün, doktrinsel anlamda teorisinin ilan
edildiği yerdir. Fransızların bu anlamda başat rolü oynadığını söylemek mümkündür. Seferler esnasında Papa’nın
görevlendirdiği ruhbanlar ister görgü tanığı olarak ister sonradan kaleme almış olsunlar seferin hikayesini yazma
işini de üzerlerine almışlardır. Fransız kronikleri, bu noktada anlattıkları uhrevi hikayeler, gösterdikleri mucize ve
vizyonlar sayesinde seferin gidişatına yön vermişlerdir. Sefer hakkında ilk çalışmaları Saint Maur cemaati
yapmıştır. Bilimsel anlamdaki ilk çalışmalar ise Kroniklerin bir araya toplanıp tıpkıbasımlarının ve çevirilerinin
yapılması yöntemiyle gerçekleşmiştir. “Récueil des Historiens des Croisade”1 isimli Fransız külliyatı (1841-1881)
yayınlandığında seferlere akademik ilginin uyanmasını sağlamıştır. Bu külliyatta tüm kronikler, indeksleri ve
çevirileriyle birlikte mevcuttur. Bu kroniklerin ülkemizdeki kullanımının Haçlı tarihçiliği açısından yeterli
düzeyde olmadığı söylenilebilir. Kaynakların büyük çoğunluğunun çevirisi yapılmamıştır. Bu konudaki
eksiklikleri ortaya koymak, araştırmacılara yeni sahalar açabilmek bir zaruriyettir. Çalışmamızda Fransız kronik
yazarlarının eserlerine ve biyografilerine alt başlıklar halinde yer verilmiştir. Recueil, Fransız Kroniklerinin tespiti
için taranmıştır. Bu eserlerin Türkçeye çevirilerinin yapılıp yapılmadığı ve kronikler üzerine yapılmış araştırmalar
kaynak taraması anlamında tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın amacı ülkemizde Ortaçağ tarih yazıcılığı
açısından Fransız Haçlı kaynaklarının ne denli tesir edebileceği yönünde değerlendirme yapmaktır

Anahtar Kelimeler

Haçlı, Kronik, Tarih Yazıcılığı

Kaynakça

• Ağan H. 2019, Fransız Haçlı Kaynaklarında Türk Devlet Adamları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir.
• Akın R. G. 1954, Haçlı Seferleri. İstanbul.
• Albertus Aquensis. 1844-1906, Liber Christianae Expeditions pro Ereptione et Restitutione Sanctae Hierosolymitanae Eccelesiae. RHC IV, 265-713.
• Altan E. 2015, “Latin Doğulu Tarih Yazarı WillermusTyrensis’in (1130-1185) Historiası ve Zeyilleri”. Şarkiyat Mecmuası 27, 85-94.
• Anonim Haçlı Tarihi. 2013, Çev. E Ayan, İstanbul.
• Avcı C. 2006, “Vefayat, Işın Demirkent (1938-2006)”. İslam Araştırmaları Dergisi 15, 227-237.
• Başar F. 2007, “Prof. Dr. Işın Demirken’in Hayatı ve Eserleri”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi 42, 15-23.
• Berry V. G. 1948, Odo of Deuil, De Profectione Ludovici VII in Orientem. New York.
• Boyacıoğlu F. 2015, Fransız Roland Destanında Endülüs Müslümanları. İstanbul.
• Brehier L. 1924, Histoireanonyme de la Premiere Croisade. Paris.
• Can A. 1998, Fulcherius Carnotensis’in Haçlı Vekayinamesi’nin Türkiye ile İlgili Olayları da İçine Alan Birinci Kitabın Tercümesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi. İstanbul.
• Carım F. 1965, Tarihin Türk’e Yüklediği Çetin Görev Haçlı Seferleri Müslümanlığı ve Müslümanları Koruma. İstanbul.
• Coşkun N. 2021, Türkiye’de Haçlı Tarihçiliği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi.Ordu.
• Çağatay U. 1956, Haçlı Seferleri. İstanbul.
• Demirkent I. 1994, “Haçlı Seferi Düşüncesinin Doğuşu ve Hedefleri”. İstanbul Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Prof. Dr. Hakkı Dursun Yıldız Hatıra Sayısı. İstanbul, 65-78.
• Demirkent I. 2001, “Haçlı Seferleri Kaynaklarının Büyük Külliyatı Recueildes Historiens des Craisades II Bizanslı Tarihçiler”. Belleten, LXV (244), 921-958.
• Deuilli Odo. 2021, II. Haçlı Seferi - VII. Luis’in Doğuya Seyahati. Çev. Caner Togaç, İstanbul.
• Erkoçoğlu F. 2018, Haçlı Seferleri Tarihi Kaynakları. Konya.
• Ernoul. 2019, Ernoul Kroniği, Haçlı Seferleri Tarihi, Selahaddin Eyyübi ve Kudüs’ün Fethi. Çev. Ahmet Deniz Altınbaş. İstanbul.
• Faulcon N. 1906. Héthoum La Flor des estoires d’Orient (RHC II). Paris.
• France J. 1998, “The Use of the Anonymous Gesta Francorum in the Early Twelfth-Century Sources
• forthe First Crusade”. From Clermontto Jerusalem The Crusades and Crusader Societies, 1095-1500, Turnhout.
• Fulcherius Carnotensis. 1906, Gesta Francorum Hierosolimitana Peregrinantum, Historia Hierosolymitana (1095-1126), (RHC III). Paris, 360-485.
• Fulcherius Carnotensis 2009, Kutsal Toprakları Kurtarmak, Kudüs Seferi. Çev. İlcan Bihter Barlas. İstanbul.
• Genç S. 2017, Albertus Aquensis’in Historia Ierosolimitana Adlı Eserine Göre I. Haçlı Seferi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi. Rize.
• Peter Tudebodus. 2019, Bir Tanığın Kaleminden- Birinci Haçlı Seferi-Kudüs’e Yolculuk. Çev. Süleyman Genç. İstanbul.
• Geoffroi de Villehardouin 2008, Henri De Valenciennes, IV. Haçlı Seferi Kronikleri. Çev. Ali Berktay., İstanbul.
• Gesta Francorum, 1844-1906 (RHC Occ, III). Paris.
• Geste de Dieu par les Francs. 1998, Histoire de la Première Croisade. Trad. M.-C. Garand. Turnhout.
• Guibert of Nogent 2011, Monodiesand On the Relics of Saints. Çev. J. Mcalhany & J. Rubenstein. London.
• Guillaume de Tyr. 1999, Chronique du Royaume Franc de Jérusalem de 1095 à 1184. Adapte au Français Moderne par Geneviève et René Métais. Paris.
• Guizot. 1825, Collection des Mémoires Relatifs al'Histoirede France. Paris.
• Gümüş T. T. 2014, “Caen’li Rahip’in Gözünden Türkler: Birinci Haçlı Seferi”. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi V, 110-123.
• Hefele H. von Aachen Albert. 1923, Geschichte desersten Kreuzzuges (2. Cilt). Jena.
• Histoire de La Croisade De Louis VII. 1825, Collection des Mémoires relatifs à l’Histoire de France. Çev. M. Guizot. Paris.
• Histoire de La Première Croisade Par Albert D’aix (Albert d’Aix’inI. Haçlı Seferinin Tarihi) I-II. 1824, Çev. M. Guizot, Collection des Memoires Relatifs à l’Histoire de France. Paris.
• Histoire des Croisades Gesta Dei Per Francos, VERS 1111. 1825. Çev. F. Guizot. Collection des mémoires relatifs à l'Histoire de France. Paris.
• Histoire des Croisades Par Foulcher De Chartres. 1825. Çev. F. P. Guizot. Collection des mémoires relatifs à l’Histoire de France, XXIV. Paris.
• Historia Hierosolymitana. 1879, (RHC Occ., IV). Paris.
• Kanat C. 2020, Bir Haçlının Hatıraları. Jean de Joinville. İstanbul.
• Gölgesiz Karaca S. 2018, “Birinci Haçlı Seferi’nin Türk-Haçlı İlişkileriyle İlgili Batılı Kaynakları”.
• Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi IV/1, 62-92.
• Kausler E. R. 1844, Geschichte der Kreuzzügeund Königreichs Jerusalem Stuttgart.
• Kırpık G. 2009, “Haçlı Seferleri Tarihinin Kaynakları”. Turkish Studies International Periodical Forthe
• Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 4/3, 1442-1444.
• Korykoslu Hayton. 2015, Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Çağı. Çev: A. T. Özcan. İstanbul.
• Krey, A. C. 1941, A History of Deeds Done Beyond the Sea (1-2. Cilt). New York.
• Krey, A. C. 1921, The First Crusade The Accounts of Eye-witnesses and Participants. Princeton.
• Krey, A. C. & Babcock E. A. 1943, A History of Deeds Done Beyond the Sea. By Wialliam Arch bishop of Tyre. New York.
• Le Royaume de Jérusalem Par Guillaume De Tyr (1099- 1184), I-II. 1992. Çev. M. Guizot. Beyrut.
• Macit, M. S. 2005, Necip Asım Yazıksız Bey’in Tarihçi Kişiliği ve “Türk Tarihi” Adlı Eserinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya.
• Michaud J. 1849, Histoire des Croisades. Eds. Dezobry & E. Magdeleine. Paris.
• Myers, G. M. 1981, The Old French Crusade Cycle (V). Les Chétifs. Alabama.
• Özdemir M. 2013, Endülüs Müslümanları Siyasi Tarihi. Ankara.
• Peter Tudebode. 1974, Historia de Hierosolymitano Itinere. Çev. J. H. Hill & L. L. Hill, The American Philosophical Society. Philadelphia.
• Peter Tudebodus. 2019, Bir Tanığın Kaleminden- Birinci Haçlı Seferi-Kudüs’e Yolculuk. Çev. S. Genç. İstanbul.
• Peters E. 1971, The Chronicle of Fulcher of Chartres and Other Source Materials. Philadelphia.
• Raimundus Aguliers 2019, Bir Papazın Gözünden İlk Haçlı Seferi, Haçlılar Kudüs’te. Yayına Haz. Süleyman Genç. İstanbul.