Neoliberal Küreselleşme Sürecinde Borçlanma Ağları ve Borçlanma Örüntüleri Bağlamında Türkiye’de Köylü Çiftçiler

Yıl 2022, Cilt: 12, 273 - 298, 30.06.2022

Emin Yiğit

Öz

Hem küresel hem de yerel düzeyde yapısal değişim ve dönüşüm yaratan neoliberal küreselleşme sürecinde, küresel sermaye merkezleri ve onların aktörleri tarafından belirlenen politikalar 1980 sonrasında, Türkiye’deki tarımsal üretim biçimi ve üretim ilişkilerini de belirlemiştir. Tarımsal üretimin piyasa koşullarına tabi olmasını sağlayan bu politika değişikliği Türkiye köylüsünü, piyasa koşullarında savunmasız ve güvencesiz bırakmıştır. Üretim yapabilmek için piyasa dinamikleri üzerinden borçlanan köylünün üretim yapma çabası, bir borçlanma döngüsü oluşturmaktadır. Bu döngü tarımsal üretim süreçleri içinde borçlanma ağı ve borçlanma örüntüsü ortaya çıkarmaktadır ki bu ağın ve örüntünün kazananları, bankalar, küresel tarım işletmeleri, tüccarlar, tefeciler ve göreli olarak bölgenin zengin çiftçileridir. Kaybedeni ise hızla yoksullaşan ve kırdan tasfiye olan köylü çiftçilerdir. Özetlenen tespitlerden hareketle bu çalışmadaki temel amaç, neoliberal politikalara bağlı olarak oluşan piyasa mekanizması içinde borçlanarak üretim yapma çabasında olan köylü çiftçilerin içine düştüğü borçlanma ağını ve borçlanma örüntüsünü, alandan gelen verilerin ışığında tartışmak ve analiz etmektir. Bergama’nın ova köylerinde yapılan derinlemesine mülakatlardan elde edilen alan araştırmalarının sonuçlarına dayanan bu çalışmada, borçlanmanın köylü çiftçiler ve üretim biçimi üzerindeki dönüştürücü etkisi de irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm, Kırsal Dönüşüm, Borçlanma Ağı

Kaynakça

• Adalı C. 1997, Günümüz Kapitalizmi ve Devleti Üzerine. İstanbul.
• Anderson S. 2004, “IMF ve Dünya Bankası’nın Kozmetik Makyajları”. Küreselleşmenin Tiranlığı, Ne, Niçin Nasıl? İstanbul.
• Amin S. 2003, “World Poverty, Pauperization & Capital Accumulation”. Monthly Review 55, doi:10.14452/MR-055-05-2003-09_1
• Arı A. 2006, “Türkiye Tarımının Ekonomideki Yeri ve Güncel Sorunları”. Çalışma ve Toplum 9, 61-81.
• Aydın Z. 2001, “Tarım Üreticisi Yapısal Uyum Politikaları Kıskacı Altında”. Ekonomi Dergisi 18, 6-12.
• Aysu A. 2002, 1980-2002 Türkiye Tarımında Yapılanma(ma):Tarladan Sofraya Tarım. İstanbul.
• Aysu A. 2008, Küreselleşme ve Tarım Politikaları. İstanbul.
• Aysu A. 2009, “Piyasa ve Küçük Köylülük”. Mülkiye Dergisi 262, 223-235.
• Bauman Z. 1999, Çalışma Tüketicilik ve Yeni Yoksullar. İstanbul.
• Bauman Z. 2000, Siyaset Arayışı. İstanbul.
• Bauman Z. 2005, Bireyselleşmiş Toplum. İstanbul.
• Boratav K. 2007, “Tarımsal Fiyatlar, İstihdam ve Köylülüğün Kaderi”. Mülkiye Dergisi 262, 9-23. Çelik A. 2004, “AB Ülkeleri ve Türkiye’de Gelir Eşitsizliği: Piyasa Dağılımı-Yeniden Dağılım”. Çalışma ve Toplum 3, 53-91.
• Castel R. 2004, Sosyal Güvensizlik. İstanbul. Chomsky N. 2001, Sömürgecilikten Küreselleşmeye. Ankara. Dikmen A. A. 2000, “Küresel Üretim, Moda Ekonomileri ve Yeni Dünya Hiyerarşisi”. Toplum ve Bilim, 86/3, 281-302.
• Emre E. 2003, “Yeniden Yapılanma Sürecinde Türkiye’de Tarım: Söylem ve Gerçek”. Özgür Üniversite Forumu 22, 155-172.
• Erdut Z. 2004, “Liberal Ekonomi Politikaları ve Sosyal Politika”. Çalışma ve Toplum 2, 11-37.
• Foucault M. 2015, Biyopolitikanın Doğuşu. İstanbul.
• Fox J. 2002, Chomsky ve Küreselleşme. İstanbul.
• Giddens A. 1998, Modernliğin Sonuçları. İstanbul