Kutlama ve Armağanlarca Kuşatılan Annelik: Diş Buğdayı, Baby Shower ve Annelik Eksenindeki Diğer Ritüeller

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 1 - 31, 30.12.2018

Berre Altaş

Öz

Tüketim ve annelik özelinde düşünüldüğünde, hâkim tüketim kültürünün annelerin neyi önemse- meleri, nasıl davranmaları, niçin ilgili ürün, hizmet ya da uygulamaları tercih etmeleri gerektiğine dair özel imgeler oluşturduğunu belirtmek gerekmektedir. Bu bağlamda güncel annelik gerekleri de şekillen- mekte ve yaşanan gelişmelerin etkisiyle bebekler adeta metalaştırılmaktadır. Yaşananlar neticesinde be- bek geçmişteki örneklerden farklı bir toplumsal kategoriye sahip olmuş ve biyolojik doğumla sosyal do- ğum iç içe geçmiştir. Günümüzde tüm bu içerikleri annelik ve çocuk ekseninde gerçekleşen kutlama ve armağanlaşma ritüellerinden de okumak mümkündür. Kutlama ve armağanlaşma pratiklerinin artması, ti- carileşmesi ve toplumdaki çoğu kesimce kabullenilip uygulanması geç kapitalizminin kültürel mantığına denk düşmekte ve konuyu incelemeye değer kılmaktadır. Bu süreç sonucunda anneler, babalar ve sevgi- liler günü gibi tüketim kültürü çerçevesinde kapitalizme hizmet eden günlere ve mevcut armağanlaşma ri- tüellerine ilave olarak annelik ve çocuk çerçevesinde de çeşitli günler, kutlama ritüelleri ve armağanlaşma pratikleri eklenmiştir. Çalışması kapsamında gerçekleşen kutlama ve armağanlaşma ritüellerinin içerim- lerini çözümleyebilmek için 50 anne ile yarı yapılandırılmış bir mülakat formu ve ses kayıt cihazı aracılı- ğıyla derinlemesine görüşme gerçekleştirilmiştir. Müdahale edilmeden deşifre edilen görüşmeler netice- sinde annelerin gerçekleştirdikleri ritüeller, bu ritüelleri gerçekleştirme nedenleri, ritüellere bakışları ir- delenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Annelik, Tüketim, Kutlama, Armağanlaşma

Kaynakça

• Açıkalın S. & Erdoğan L. (2005). “Veblen’ci Gösteriş Amaçlı Tüketim”. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 4/7 (2005) 1-18.
• Akay A. (2016). Armağan. Ankara 2016.
• Aries P. (1996). Centuries of Childhood. Virginia 1996.
• Ateş C. (2013). Armağanın Tarihsel Dönüşümü ve Modernizmle Birlikte Tüketim Ürünü Olarak Tele- vizyon’da Sunumu: Sevgililer Günü Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilim- ler Enstitüsü. Konya 2013.
• Aydoğan F. (2005). Medya ve Tüketim Kültürü Üzerine Eleştirel Bir Analiz. İstanbul 2005.
• Balta E. P. (2005). “Bitmeyen Çocukluk, Erken Yetişkinlik ve Yeni Kapitalizm”. Birikim 192 (2005) 20-28.
• Bataille G. (1999). Lanetli Pay. Çev. M. M. Yakupoğlu. Ankara 1999.
• Bauman Z. (1998). Sosyolojik Düşünmek. Çev. A. Yılmaz. İstanbul 1998.
• Bauman Z. (2005). Bireyselleşmiş Toplum. Çev Y. Alogan. İstanbul 2005.
• Beck U. & Gernsheim B. E. (2012). Aşkın Normal Kaosu. Ankara 2012.
• Belk R. W. (1977). Gift Giving Behavioir. Chicago 1977.
• Besser A., Neria Y. & Haynes M. (2009). “Adult Attachment, Perceived Stress, and PTSD Among Civilians Exposed to Ongoing Terrorist Attacks in Southern Israel”. Source: <https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0191886909003092?via%3Dihub>.
• Birekul M. (2014). Armağan Kültürü. İstanbul 2014.
• Bocock R. (2009). Tüketim. Çev. İ. Kutluk. Ankara 2009.
• Bourdieu P. (2015). Ayrım: Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi. Ankara 2015.
• Burrell G. & Morgan G. (1979). Sociological Paradigms and Organisational Analysis. New York 1979.
• Byström C. “The Ritual Construction of Fetal Personhood a Voyage Through the Gendering of the Unborn in Peruvian Baby Showers”. Source: <https://pdfs.semanticscholar.org/c22c/667ba9d93cb34c6c54ab 3d41e833e3f2bdd9.pdf>.
• Cengiz S. A. (2009). Duygulanım Sarkacının Haz ile Aleksitimi Arasıdaki Salınım: Reklamlarda Kamusal Yüz, Medya, Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları. Ankara 2009.
• Chae J. (2015). “‘Am I a Better Mother Than You?’ Media and 21 st Century Motherhood in the Context of the Social Comparison Theory”. Communication Research 42/4 (2015) 503-525.
• Clarke A. (2007a). “Making Sameness: Mothering, Commerce and the Culture of Children’s Birthday Parties”. Eds. E. Casey & L. Martens, Gender and Consumption: Domestic Culture and the Commercialisation of Everday Life (2007) 79-96. Farnham
• Clarke A. J. (2007b). “Consuming Children and Making Mothers: Birthday Parties, Gifts and the Pursuit of Sameness”. Source: <http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0104-71832007000200011> Clarke A. J. (2014). Designing Mothers and Market: Social Class and Maternal Culture, Motherhoods, Markets and Consumption, The Making of Mothers in Contemporary Western Cultures. London 2014.
• Creswell J. W. (2016). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. Ankara 2016 3
• Çeliktaban D. (n.d.). “Çocuk Doğumgünün Sektörü”. Kaynak: <http://www.haberturk.com/yazarlar/ damla-celiktaban/990614-cocuk-dogum-gunu-sektoru>.
• Davies A., Dobscha S., Geiger S. & Prothero A. (2010). “Buying Into Motherhood? Problematic Consumption and Ambivalence in Transitional Phases”. Consumption, Markets and Culture 13/4 (2010) 373-397.
• Demez G. (2011). “Armağanın Değişen Sosyo-Kültürel Anlamları: Tüketim Toplumu Bağlamında Bir Hediyeleşme Örneği Olarak Çiçek Gönderme”. MJH I/2 (2011) 87-103.
• Derrida J. (2005). The Politics of Friendship. New York 2005.
• Duncan S. & Edwards R. L. (1999). Mothers, Paid Work and Gendered Moral Rationalities. Basingstoke 1999.
• Festinger L. (1954). “A Theory of Social Comparison Processes”. Human Relations 7 (1954) 117-140.
• Furedi F. (2013). Paranoyak Anne Babalık: Uzmanları Dikkate Almamak Çocuğunu İçin En İyisi Olabilir. İstanbul 2013.
• Giddens A. (2000). Sosyoloji. Ankara 2000.
• Godbout J. T. (2003). Armağan Dünyası. İstanbul 2003.
• Gönüllü A. R. (2002). “Türkler’de Diş Çıkarma Töreni”. Türk Tarih Dünyası Dergisi 187 (2002) 23-25.
• Gram M. & Pedersen H. D. (2014). “Negotiations of Motherhood- Between Ideals and Practice, Motherhoods, Markets and Consumption”. Eds. S. O’Donohoe, M. Hogg, P. Maclaran, L. Martens & L. Stevens, The Making of Mother, Motherhoods, Markets and Consumption: The Making of Mothers in Contemporary Western Cultures (2014) 99-114. London.
• Gündüz Ş. (2017). “Kariyer Basamaklarında Kadının Düşmanı Olarak Kendisi: Süper Anne Sendromu, Görünme Kadın Sendromu ve Külkedisi Sendromu”. Karadeniz 35 (2017) 78-88.
• Güngör N. (1993). Arabesk, Sosyokültürel Açıdan Arabesk Müzik. Ankara 1993 2. Hammersley M. & Atkinson P. (2007). Ethnography: Principles in Practice. London 20073.
• Homans G. C. (1961). Social Behavior: Its Elementary Forms. New York 1961.
• Hurdley R. (2007). “Objecting Relations: the Problem of the Gift”. The Sociological Review 55/1 (2007) 124-143.
• Hürmeriç P. & Baban E. (n.d.). “Simmel, Veblen ve Sombart’ın Penceresinden Hedonik Tüketim: Ütopyada Egotium ve Otium”. Kaynak: <http://globalmediajournaltr.yeditepe.edu.tr/bahar2012sayisi.html>.
• Hyde L. (2008). Armağan. İstanbul 2008.
• İnsel A. (2003). Armağan Sorunsalının Açtığı Ufuk. Jacques T. Godbout. Armağan Dünyası. İstanbul 2003.
• Kadıoğlu Z. K. (2014). Tüketim İletişimi: Süreçler, Algılar ve Tüketici. İstanbul 2014.
• Kıray M. (2005). Tüketim Normları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Ankara 2005.
• Laney A. P. (2014). “Legal and Policy Issues Impacting Pay Equity”. New Jersey Lawyer. Source: <http://www.naaahr-gny.org/wp-content/uploads/2011/03/Equal-Pay-ArticleAndree-Laney.pdf>. Leblebici D. N. (2008). “Örgüt Kuramının Temelleri”. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 9/1 (2008) 111-129.
• Maier C. (2013). No Kid: Çocuk Yapmamak İçin 40 Neden. İstanbul 2013.
• Mauss M. (2002). The Gift: The Form and Reason for Exchange in Archaic Societies. London 2002.
• Mauss M. (2005). Sosyoloji ve Antropoloji. Ankara 2005.
• McKenna S., Richardson J. & Manroop L. (2011). “Alternative Paradigms and the Study and Practice of Performance Management and Evaluation”. Human Resource Management Review 21 (2011) 148-157.
• Miller T. (2010). Annelik Duygusu: Mitler ve Deneyimler. İstanbul 2010.
• Molu B. (2011). 0-12 aylık Bebeği Olan Annelerin Çocuk Bakımında Başvurdukları Geleneksel Uygulamalar. Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Afyon 2011.
• O’Donohoe S., Hogg M., Maclaran P., Martens L. & Stevens L. (eds.) (2014). The Making of Mother, Motherhoods, Markets and Consumption, the Making of Mothers in Contemporary Western Cultures. London 2014.
• Offer A. (2003). “Between the Gift and the Market: The Economy of Regard”. Economic History Review 3 (2003) 450-476.
• Otnes C., Nelson M. & McGrath M. A. (1995). “The Children’s Birthday Party: A Study of Mothers as Socialization Agents”. Advances in Consumer Research 22 (1995) 622-627.
• Özdemir N. (2008). “Türk Hediyeleşme Geleneği ve Medya”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 1/4 (2008) 467-480.
• Rubin H. J. & Rubin I. S. (1995). Qualitative Interviewing: The Art of Hearing Data. Thousand Oaks 1995.
• Saad G. (2011). Tüketim İçgüdüsü: Neden Ferrari, Fast-Food ve Porno Seviyoruz?. İstanbul 2011.
• Sakarya C. I. (2006). Türk Kültüründe Hediyeleşme Geleneği ve Hediyeler. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara 2006.