Çocuk İstismarı Potansiyelini Yordayan Faktörlerin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 87 - 99, 30.06.2018

Gökçe Can Utku Beyazıt

Öz

Çocuk istismarı konusu günümüzde araştırmacıların ilgisini çekmekte ve bu konuya ilişkin yapılan çalışmaların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Çocuk istismarına neden olabilecek risk faktörlerinin incelenmesine yönelik olarak, sosyo-ekonomik faktörlerle birlikte, ebeveynlerin çocukluk dönemi yaşantılarının ve kişilik özelliklerinin çocuklarına yönelik istismar potansiyelleri açısından ele alınması önem taşımaktadır. Bu noktadan hareketle bu çalışmada, ebeveynlerin çocuk istismarı potansiyelini yordayan faktörlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya Kuzey Kıbrıs’ta yaşayan 214 ebeveyn dahil edilmiştir. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından literatürden faydalanılarak hazırlanan “Sosyodemografik Bilgi Formu”, “Milner Çocuk İstismarı Potansiyel Envanteri (ÇİPE)”, “Çocukluk Çağı Travmaları Ölceği (ÇÇTÖ)” ve “Hacettepe Kişilik Envanteri (HKE) kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarının belirlenmesinde “Uygun Örnekleme” yöntemi kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, ebeveynlerin cinsiyet, öğrenim durumu, evin mülkiyeti, çocukluk çağı travmaları ve kişilik özelliklerinin çocuklarına yönelik istismar potansiyelini istatistiksel açıdan anlamlı düzeyde (p<0.05) yordayan faktörler olduğu tespit edilmiştir. İstismara yol açan etmenlerin değerlendirilmesinin, çocuk istismarının önlenmesine yönelik önleyici çalışmaların planlanabilmesi ve uygulanabilmesi açısından önem taşıdığı düşünülmektedir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular doğrultusunda çocuk istismarı konusunda çalışan uzmanlara, kurum ve kuruluşlara önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Çocuk İstismarı Potansiyeli, Çocukluk Çağı Travması

Kaynakça

• Aktaş E. (2011). Çocuklardaki Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Özgül Öğrenme Güçlüğünün, Anne Babaların Duygusal İstismar Farkındalığı, İstismar Potansiyeli ve Çocukların Kabul/Red Algısı ile İlişkisi. Tıpta Uzmanlık Tezi. Ankara Üniversitesi. Ankara.
• Aktepe E. (2009). “Çocukluk Çağı Cinsel İstismarı”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 1 (2009) 95-119.
• Allen B. & Lauterbach D. (2007). “Personality Characteristics of Adult Survivors of Childhood Trauma”. J Trauma Stress 20/4 (2007) 587-95.
• Altıparmak S., Yıldırım G., Yardımcı F. & Ergin, D. (2013). “Annelerden Alınan Bilgilerle Çocuk İstismarı ve Etkileyen Etkenler”. Anatolian Journal of Psychiatry 14 (2013) 354-361. Doi: 10.5455/- apd.39819.
• Ayaz T., Yılmaz-Özpolat A., Yücel D., Altunöz U. (2013). “Kendi Çocuğunu Fiziksel Olarak İstismar Eden ve Kendisi de Fiziksel İstismar Gören Bir OKB Vakası”. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi 2 (2013) 116-120.
• Aydemir Ö. & Köroğlu E. (2006). “Psikiyatride Kullanılan Klinik Ölçekler”. Hekimler Yayın Birliği (2006) 46-87.
• Azizoğlu M. (2009). Lise Ergenlerinde Duygusal İstismarın Başarıya Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Programı, İstanbul 2009.
• Beyazova U. (2014). Çocuk İstismarına ve İhmaline Yaklaşım. Temel Bilgiler. Ankara 2014.
• Bilge D. Y., Taşar A. M., Kılınçoğlu B., Özmen S. & Tıraş Ü. (2013). “Alt Sosyoekonomik DüzeyeSahip Anne-Babaların Çocuk İstismarı ve İhmali Hakkındaki Bilgi Düzeyleri, Deneyimleri ve Kullandıkları Disiplin Yöntemleri”. Anadolu Psikiyatri Dergisi 14 (2013) 27-35.
• Bilge R. (2009). “Aile İçinde Şiddet veya Şiddete Uğrayan Çocukların Okul Yaşantılarında Ortaya Çıkan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”. Çocuk ve Şiddet Çalıştayı (2009) 50-63.
• Bower-Russa M. E., Knutson J. F. & Winebarger A. (2001). “Disciplinary History, Adult Disciplinary Attitudes, and Risk for Abusive Parenting”. Journal of Cominity Psychology 29/3 (2001) 219-240. Doi: 10.1002/jcop.1015.
• Can. M., Tırıtıl L. & Dokgöz H. (2009). “Çocuk İstismarı Olgularında Hekim”. Klinik Gelişim (2009) 89- 94.
• Çabuk C. O. (2015). The Roles of Childhood Trauma, Personality Characteristics, and Interpersonal Problems on Psychological Well-Being. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi. Ankara.
• Çakıc M., Çakıcı E., Tatlısu Ö., Bekiroğulları Z. & Aksoy A. (2003). Kuzey Kıbrıs’ta Çocuk İstismarı Yaygınlığı. Lefkoşa 2003.
• Çengel-Kültür E., Çuhadaroğlu-Çetin F. & Gökler B. (2007). “Demographic and Clinical Features of Child Abuse and Neglect Cases”. The Turkish Journal of Pediatrics 49 (2007) 256-262.
• Dallar-Bilge Y., Taşar M. A., Kılınçoğlu B., Özmen S. & Tıraş Ü. (2013). “Alt Sosyoekonomik Düzeye Sahip Anne-Babaların Çocuk İstismarı ve İhmali Hakkındaki Bilgi Düzeyleri, Deneyimleri ve Kullandıkları Disiplin Yöntemleri”. Anadolu Psikiyatri Dergisi 14 (2013) 27-35.
• Demir M. (2008). Çocuk ve Ergenlerin Cinsel İstismarı Sonrasında Akut Stres Bozukluğu ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu Özelliklerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Uzmanlık tezi. Uludağ Üniversitesi, Bursa 2008.
• Douglas E. M. (2014). “A Comparison of Child Fatalities by Physical Abuse Versus Neglect: Child, Family, Service, and Worker Characteristics”. Journal Of Social Service Research 40 (2014) 259-273.
• Dünya Sağlık Örgütü (2002). World Report on Violence and Health. Geneva 2002.
• Dünya Sağlık Örgütü (2014). “Child Maltreatment (“child abuse”)”. Kaynak: <http://search.who.int/-search ?q=child+abuse&ie=utf8&site=who&client=_en_r&proxystylesheet=_en_r&output=xml_no_- dtd&oe=utf8&getfields=doctype>.
• Ertem I., Leventhal J. & Dobbs S. (2000). “Intergenerational Continuity of Child Physical Abuse: How Good is The Evidence?”. Lancet 356 (2000) 814-819.
• Göker Z., Aktepe E., Hesapçıoğlu S. T. & Kandil S. T. (2010). “Cinsel İstismar Suçlusu Olarak Çocuk ve Ergenler: Olgu Serisi”. Klinik Psikiyatri 12 (2010) 141-146.
• Gravetter J. F. & Forzano L. B. (2012). Research Methods for the Behavioral Sciences. USA 20124.
• Işıkhan V. & Yıldırım Ş. S. (2006). “Ergenlerin Aile İçi Şiddete Maruz Kalma Durumları Ve Aile İlişkilerinin Değerlendirilmesi”. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi 17/2 (2006) 73-90.
• İşmen A. E. (2004). “Aile İçi Çocuk İstismarı Ölçek Geliştirme Çalışması”. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi 1 (2004) 207-221.
• Kara B., Biçer Ü. & Gökalp A. S. (2004). “Çocuk İstismarı”. Çocuk Sağlığı Hastalıkları Dergisi 47 (2004) 140-51.
• Karakoç S. (2009). “Aile Içi Şiddetin Çocuk Ruh Sağlığına Etkileri”. Çocuk ve Şiddet Çalıştayı (2009)19-23.
• Kezer İ. (2014). Çocuk İhmal ve İstismarında Risk Etmenleri. Çocuk İstismarına ve İhmaline Yaklaşım. Temel Bilgiler. Ankara 2014.
• Köse D., Çınar N. & Altınkaynak S. (2013). “Yeni Doğanın Anne ve Baba ile Bağlanma Süreci”. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 22/6 (2013) 232-245.
• Kutsal E. (2004). Fiziksel Çocuk İstismarının Sosyo demografik Özellikleri ve Milner Çocuk İstismarı Potansiyeli Ölçeğinin Türkiye Geçerliliği. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi. Ankara 2004.
• Küpeli S., Kanbur N. & Derman O. (2003). “Çocuk İstismarı: Bir Olgu Sunumu”. STED 12/4 (2003) 129-130.