Bir Anadolu Seyirlik Oyunu (Pıngıdık) ve Ritüelin Çözümlenmesi

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 1, 261 - 274, 30.06.2014

Okay Sütçüoğlu

Öz

Pıngıdık Antalya/Finike/Gökbük Köyü’nde halen oynanmakta olan bir Anadolu seyirlik oyun türüdür. Saya Gezmesi, Arap Oyunu, Kış Yarısı, Cemal Oyunu ve Berabona gibi çok sayıda seyirlik oyun versiyo- nuna kısmi benzerliklerinin ötesinde çok daha derli toplu, sembolik olarak daha fazla içeriğe sahip ve tek bir Tahtacı köyünde rafine olarak kalabilmiş olmasından dolayı oldukça özel bir yere sahip olacak değerdedir. Oyunun içeriği ve mesajları tahlil edildiğinde sadece bir seyirlik oyun olmadığı aynı zamanda doğrudan bir ‘erginlenme ritüeli’ olarak tanımlanması gerektiği anlaşılmaktadır. Sembol ve figürlerin gerek Klasik Mitoloji gerekse Asya Türk gelenekleri ile bağlantılar kurulabilecek veriler sunması bir tartışmayı da beraberinde getirecek gibidir. Bu açıdan oyunu tanıtmak üzere, kendi içinde bölümleyip figür ve sembolleri ayrıştırarak, gerek Klasik Mitoloji gerekse Türk gelenekleri içindeki göndermelerine mukayeseli bir bakış sunmak araştırmanın omurgasını oluşturacaktır. Araştırmanın sonunda animistik öykünmeler, sembolik objeler, oyun grupları, hiyerarşik iş bölümleri, çatışma ortamı, saygı ve onama gibi birçok unsur teker teker anlamlandırılıp kökenine dair görüşler netleştirilmek üzere bilimsel bir tanım ve önermeye ulaşılması amaçlanmaktadır

Anahtar Kelimeler

Pıngıdık, Tahtacı, Seyirlik Oyun, Erginlenme Ritüeli, Fallus Tapınımı

Kaynakça

• And, M. (1962). Bizans Tiyatrosu. Ankara: Forum Yayınları.
• And, M. (1974). Oyun ve Büyü. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Artun, E. (1983). Tekirdağ Folklorundan Örnekler. Tekirdağ: Taner Matbaası.
• Cömert, B. (1999). Mitoloji ve İkonografi. Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Crow, W. B. (2002). Büyünün Cadılığın ve Okültizmin Tarihi. Çev.: Fulya Yavuz. İstanbul: Dharma Yayınları.
• Çoruhlu, Y. (2010). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Dökü, F. E. (2000). Anadolu’da Eril Bereket, Koruyucu Kültler ve Tanrılar. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji ABD. Yüksek Lisans Tezi, Antalya.
• Duymaz, A. (2000). “Dede Korkut Kitabında Alpların Eğitim ve Geçiş Törenleri”. 21. Ekim 1999-Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni (Bildiriler). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Düzgün, D. (1994). Erzurum Köy Seyirlik Oyunları. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı ABD. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• Eliade, M. (1991). Kutsal ve Dindışı, Çev: M. Ali Kılıçbay. Ankara: Gece Yayınları.
• Eliade, M. (2003). Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Erhat, A. (2003). Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Fiske, J. (2006). Mitler ve Mitleri Yapanlar. İzmir: İlya Yayınları.
• Frazer, J. G. (1992). Altın Dal (Dinin ve Folklorun Kökleri). İstanbul: II. Payel Yayınları.
• Freud, S. (2002). Totem ve Tabu. Çev: K. Sahir Sel. 3. Basım. İstanbul: Sosyal Yayınlar.