Geographical Research in Bozdağlar (Izmir): Geographical Determinations about What Needs to be Done at the Point of Development of Special Interest Tourism

Yıl 2024, Cilt: 14, 203 - 222, 30.06.2024

Ferdi Akbaş , Okan Oğan , Füsun Baykal

https://doi.org/10.13114/mjh.1461383

Öz

Representing one of the important tourism and recreation centers of the Aegean Region, Bozdağlar is of interest to tourism geography and constitutes one of the important research topics due to its natural and human geography features. This study was designed to conduct a preliminary research on special interest tourism (SIT) in Bozdağlar, in the hinterland of Izmir. The aim is to reveal the importance of sustainable tourism criteria and propose a road map for the start and future of Special Interest Tourism. The primary data of the research was obtained from the field study conducted in Bozdağlar, and the secondary data was obtained from scientific sources and Izmir province tourism plans. The method of the study is "mixed method" based on geographical area examination, SWOT analysis and comparison. According to the findings, although Bozdağlar has rich natural and cultural attractions and opportunities, tourism services are quite lacking and threats are quite intense. In this context, current tourism in the region cannot meet most of the Global Sustainable Tourism Council's Destination Criteria (GSTC-D). As a result, activating the development potential of Special Interest Tourism in Bozdağlar will only be possible by making a regional tourism plan and applying the GSTC-D Criteria.

Anahtar Kelimeler

Tourism Potential, sustainability, criteria, plannig, Bozdağlar.

Bozdağlar’da (İzmir) Sürdürülebilir Turizm Kriterleriyle Entegre Özel İlgi Turizmini Başlatmak Üzere İlk Adımlar

Öz

Ege Bölgesi’nin önemli turizm ve rekreasyon merkezlerinden birini temsil eden Bozdağlar, sahip olduğu doğal ve beşeri coğrafya özellikleri neticesinde turizm coğrafyasının ilgi alanına girmekte ve önemli araştırma konularından birini teşkil etmektedir. Bu çalışma, İzmir hinterlandındaki Bozdağlar’da özel ilgi turizmi (ÖİT) hakkında bir ön araştırma yapmak üzere tasarlanmıştır. Amaç, Özel İlgi Turizmi’nin başlaması ve geleceği için sürdürülebilir turizm kriterlerinin önemini ortaya koymak ve bir yol haritası önermektir. Araştırmanın birincil verileri Bozdağlar’da yapılan alan çalışmasından, ikincil verileri ise bilimsel kaynaklar ile İzmir ili turizm planlarından elde edilmiştir. Çalışmanın yöntemi coğrafi alan incelemesi, SWOT analizi ve karşılaştırmaya dayanan “karma yöntem”dir. Bulgulara göre Bozdağlar, zengin doğal ve kültürel çekiciliklere ve fırsatlara sahip olmasına rağmen turizm hizmetleri oldukça eksik ve tehditler oldukça yoğundur. Bu bağlamda bölgede mevcut turizm Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi'nin Destinasyon Kriterlerinin (GSTC-D) çoğunu karşılayamamaktadır. Sonuç olarak Bozdağlar'daki Özel İlgi Turizminin gelişme potansiyelini harekete geçirmek ancak bölgesel turizm planının yapılması ve GSTC-D Kriterlerinin uygulanmasıyla mümkün olabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Turizm potansiyeli, sürdürülebilirlik, kriterler, planlama, Bozdağlar.

Kaynakça

• Akıncı Z. & Kasalak M. A. 2016. Management of special interest tourism in terms of sustainable tourism, C. Avcıkurt, M. S. Dinu, N. Hacıoğlu, R. Efe, A. Soykan, N. Tetik (Eds.), Global Issues and Trends in Tourism, 176-190.
• Akınc Z. & Kasalak M. A. (2016). Sürdürülebı̇lı̇r Turı̇zm Yönetı̇mı̇ Açısından Özel İlgı̇ Turı̇zmı̇nı̇n Yerı̇ ve Önemı̇, Çatalhöyük Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 161-182.
• Akyol C. 2021. Sürdürülebilir turizm anlayışı kapsamında bir destinasyon yönetim modeli önerisi, İmgelem, 5 (9), 507-540. doi: https://doi.org/10.53791/imgelem.979911.
• Aurélien D. & Herinandrianina T. 2014. The determinants of Destination Management System (DMS) and CSFs evaluation for Madagascar, European Journal of Business and Management, 6 (35), 168-178.
• Baloğlu Ş. & McCleary K. W. 1999. A model of destination image formation, Annals of Tourism Research, 26 (4), 868-897.
• Cangül D. & Ezenel E. 2018. Bodrum Yarımadası ve zeytinyağı turizmi: Uygulanabilirliği açısından SWOT analizi ile değerlendirilmesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(3), 55-68. doi: https://doi.org/10.17153/oguiibf.420729.
• Ceylan M. A. 2016. Geçmişten günümüze önemli bir sayfiye: Gölcük gölü ve yaylası (Ödemiş), Marmara Coğrafya Dergisi, (33), 179-214. doi: https://doi.org/10.14781/mcd.79232.
• Çoban G. & Yıldız O. Ş. 2019. Developing a destination management model: Case of Cappadocia, Tourism Management Perspectives, 30, 117-128.
• Dinç Y. 2021. (Ed.). Zeytin kenti Ayvalık’ta sürdürülebilir destinasyon yönetim modeli, Detay Yayıncılık. Doğa Derneği. 2018. EGE024 (Bozdağlar), Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları, 220-223. https://www.dogadernegi.org/onemli-doga-alanlari/
• Doğan M. & Gümüş M. 2014. Sürdürülebilir Destinasyon Yönetimi, Sürdürülebilir Bozcaada: Bir Model Önerisi, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 11(3), 6-25.
• Ercan F., Dalgın T. & Atak O. 2017. Muğla/Ortaca ilçesinin kırsal turizm potansiyelini değerlendirmeye yönelik bir SWOT analizi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52), 1416-1424. doi: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2017.1991.
• Erkol Bayram G., Karaçar E., Bayram A. T. & Ak S. 2018. Sürdürülebilir turizm perspektifinden destinasyon yönetimi: Sinop iline yönelik bir araştırma, 1.Uluslararası Turizmde Yeni Jenerasyonlar ve Yeni Trendler Konferansı, 01-03 Kasım 2018, Sapanca, Türkiye.
• Erşahin K. & Türkmen F. 2023. Sürdürülebilir Destinasyon Yönetimi, Eğitim Yayınevi, 1. Basım. EUROMONTANA 2011. Policy recommendations to support sustainable tourism in mountain areas, 27-28 September 2011, Inverness. https://www.euromontana.org/wp-content/uploads/2014/08/ EM_recommendations_Sustainable_Tourism_final_EN.pdf
• García J. A., Gómez M., & Molina A. 2012. A destination-branding model: An empirical analysis based on stakeholders, Tourism Management, 33(3), 646–661.
• Gržinić J. & Saftić D. 2012. Approach to the Development of Destination Management in Croatian Tourism, Management, 17(1), 59-74.
• GSTC. 2019. Destination criteria with performance indicators and SDGs, The Global Sustainable Tourism Council (GSTC). https://www.gstcouncil.org/wp-content/uploads/GSTC Destination-Criteria-v2.0.pdf İlban, M. O. 2019. 2023 Türkiye turizm stratejilerinde kilit unsur: Destinasyon Yönetimi, GM Turizm & Yönetim Dergisi, 132, 88-90.
• İZKA. 2015. İzmir Regional Plan 2014-2023, İzmir Development Agency (İZKA).https://izka.org.tr/wp-content/uploads/2021/06/Strplan_Izmir.pdf
• İzmir Büyükşehir Belediyesi. (2016). Küçük Menderes Havzası Sürdürülebilir Kalkınma ve Yaşam Stratejisi.
• İzmir Vakfı. 2021. İzmir Turizm Tanıtım Stratejisi ve Eylem Planı (İzmir Tourism Promotion Strategy and Action Plan), İzmir Vakfı, İzmir Kalkınma Ajansı, İzmir Büyükşehir Belediyesi. http://www.izmirvakfi.org/images/uploads/original/a3b64dee588d45c68124d55d77b30ae4.pf
• Kara E. 2016. Application of Swot analysis in determing potential of sustainable tourism: Marmaris example, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(11), 583-598.
• Karakaş A., Kıngır S., Zengin B. & Türkay O. 2015. Bartın ilinin turizm potansiyelinin SWOT analizi ile belirlenmesi, 1. Bartın Sektörel Kalkınma, 249-258. Bartın: Bartın Üniversitesi Yayınları No: 22.
• Kızılaslan N. & Ünal T. 2014. Tokat ilinin ekoturizm/kırsal turizm potansiyeli ve SWOT analizi, Gazioşmanpaşa Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 9, 45-59.
• Koçman A. 1984. Bozdağlar ve yakın çevresinin iklimi, Ege Coğrafya Dergisi, 2(1), 57-108.
• Kutvan A. B. & Kutvan S.A. 2013. Turizm planlamasında destinasyon çekiciliklerinin ölçümü: Bir yöntem yaklaşımı, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 6(11),159-184.
• Lane B., Kastenholz E. & Carneiro M. J. 2022. Rural tourism and sustainability: A special issue, review and update for the opening years of the twenty-first century, Sustainability, 14, 6070.
• Meriç S. & Bozkurt Ö. 2017. Van Gölü’nün rekreasyonel turizm potansiyelinin SWOT analizi ile değerlendirilmesi, International Journal of Cultural and Social Studies, 3(1), 154-167.
• Mojic J. 2011. Valuation of tourist potential spa of Niš (Niška Banja) area (South-east Serbia), Turizam, 15(3), 95-108.
• MTA. 12.01.2023. 1/1.000.000 Ölçekli Türkiye Jeomorfoloji Haritası. Retrived from: https://www.mta.gov.tr/v3.0/hizmetler/jeomorfolojibas
• NATIONS UNIES. 2022. Assemblée Générale: Développement durable dans les régions montagneuses, Rapport du Secrétaire Général. A/77/217. https://www.euromontana.org/2022-designee-annee-internationale-du-developpementdurable-dans-les-regions-montagneuses-par-les-nations unies/#:~:text=Le%2016%20d%C3%A9cembre%20dernier%2C%20l,de%20la%20Montagne%20en%202002.
• Özar H. 2019. İzmir yöresinde geleneksel boncuk üretimi ve koruma önerileri, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
• Pike S. 2009. Destination brand positions of a competitive set of near-home destinations, Tourism Management, 30(6), 857–866.
• Polat E., Özdemir, S. ve Özdemir, M. 2014. Kırsal turizm potansiyelinin SWOT Analizi ile değerlendirilmesi: Balıkesir örneği, Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı, 143-153.
• Presenza A., Sheehan L. & Ritchie J.R.B. 2005. Towards a model of the roles and activities of destination management organizations, Journal of Hospitality, (3), 1-16.
• Puška A., Pamucar D., Stojanovic I., Cavallaro F., Kaklauskas A. & Mardani A. 2021. Examination of the sustainable rural tourism potential of the Brcko District of Bosnia and Herzegovina using a fuzzy approach based on group decision making, Sustainability, 13 (583), pp.1-23.
• Răcăşan B. S., Potra A. C. & Gaman G. 2016. Tourism potential value assessment model for rural-mountain and boundary contact areas. Case study: Cluj County, the district of Ciceu and the balneal area of Bacău County (Romania), Journal of Environmental and Tourism Analyses, 4(1), 74-96.
• Rittichainuwat B. N. 2018. Special Interest Tourism, 3rd Edition, Cambridge Scholars Publishing, ISBN (10): 1-5275-1352-1
• Rivero M. S., Martin J. M. S. & Gallego J. I. R. 2016. Methodological approach for assessing the potential of a rural tourism destination: An application in the province of Cáceres (Spain), Current Issues in Tourism, 19(11), 1084-1102.
• Sousa B. 2018. The role of innovation in special interest tourism: A theoretical approach, Millenium, 2(5), 83-92. Soykan F. 1994. Bozdağlar’da rekreatif yaylacılık, Turizm Yıllığı 94, 292-306.
• Stojanov S., Besermenji S., Vujičić M., Majstorović V. & Stojsavljević R. 2013. Measuring tourism potential of places of interest and memorial objects using Analytical Hierarchy Process (AHP)-case study city of Niş, Serbia, European Researcher, (59)9-2, 2306-2315.
• Stojanović T., Trišić I., Brdanin E., Štetić S., Nechita F. & Candrea, A. N. 2024. Natural and socio-cultural values of a tourism destination in the function of sustainable tourism development-An example of a protected area, Sustainability, 16(759), 1-18.
• Şarkaya İçellioğlu C. 2014. Kent turizmi ve marka kentler: Turizm potansiyeli açısından İstanbul'un SWOT analizi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 37-55.
• Tanrısevdi A. & Çavuş Ş. (2003). Özel ilgi Turizmi ve Özel ilgi Turizmi Kapsammda Kuşadası ve Çevresinde Var Olan Potansiyel Potansiyel Kaynaklar Üzerine Kuramsal Bir inceleme, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 14(1), 9-22
• T.C. İzmir Valiliği 2018. Efeler Yürüyüş Rotası Fizibilite Projesi. Basılmamış Nihai Rapor, Yürütücü Kuruluş: Ege Üniversitesi.
• T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı 2013. İzmir ilinde doğa turizmi master planı. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, İzmir Şube Müdürlüğü. https://silo.tips/download/zmr-lnde-doa-turzm-master-plani
• TGA 2023. Türkiye Sürdürülebilir Turizm Programı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı (TGA). https://cdn.tga.net.tr/tga-prod/document_pool/2024/1/25/Surdurulebilir-Turizm-Programi_01.10.2023-13e79520-40e8-47da-9f12-6d07b2cb5158.pdf
• Trauer B. 2006. Conceptualising special interest tourism - Frameworks for analysis, Tourism Management, 27, 183-200.
• Travel Forever GSTC. 2013. Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi Kriterleri (Destinasyonlar İçin), Versiyon-1, 1 Kasım 2013 ve Önerilen Performans Göstergeleri Versiyon-1, 1 Aralık 2013.
• Uluçeçen T. H. 2011. Özel ilgi turizmi: Kapsamı, çeşitleri ve Türkiye’de uygulanabilirliği, Kültür ve Turizm Bakanlığı Dışilişkiler ve Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı Uzmanlık Tezi.
• UNEP and WTO. 2005. Making Tourism More Sustainable. A Guide for Policy Makers, United Nations Environment Programme (UNEP) and World Tourism Organization (WTO). https://www.e-unwto.org/doi/book/10.18111/9789284408214
• World Tourism Organization. 2004. Indicators of sustainable development for tourism destinations: A Guidebook. WTO, Madrid, Spain.
• Vardar S. & Altıner A. 2003. Gölcük gölünün (İzmir/Ödemiş) jeomorfolojisi, Sosyal Bilimler, 1 (2), 93-104.
• Yan L., Gao B. W. & Zhang M. 2017. A mathematical model for tourism potential assessment, Tourism Management, 63, 355-365.
• Yasak Ü. & Oğan O. 2019. Foça’da (İzmir) turizm potansiyelinin swot analizi yöntemiyle değerlendirilmesi, 4. International Research Congress on Social Sciences Kitabı içinde (s. 74-85)., 11-13 September 2019.
• Zimmer P. & Grassmann S. 1996. Evaluating a territory’s touristic potential. Liaison Entre Actions de Développement de l’Economie Rurale (LEADER), Seminar, 10-13 January 1996, Sierra de Gata (Extremadura, Spain).
• URL 1. About the Global Sustainable Tourism Council (GSTC).
• Retrived from: https://www.gstcouncil.org/about/. (22.01.2023)
• URL 2. Efeler Yolu. Retrived from: https://www.efeleryolu.com/ (29.03.2023)
• URL 3. visitizmir. Retrived from: https://www.visitizmir.org/en/Destinasyon/12385.(20.03.2023)
• URL 4. İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. Retrived from: https://izmir.ktb.gov.tr/EN-243161/protected-areas.html. (03.03.2023)
• URL 5. TRT Haber. Doğa harikası Gölcük Yaylası salgında kaçış noktası oldu. Retrived from: https://www.trthaber.com/foto-galeri/doga-harikasi-golcuk-yaylasi-salginda-kacis noktasi-oldu/ Erişim Tarihi: (11.12.2022).
• URL 6. Anadolu Ajansı. Retrived from: https://www.aa.com.tr/tr/yasam/kesin-korunacak-hassas-alan-ilan-edilen-golcuk-golu-ziyaretcilerini-bekliyor/2266898. (17.10.2021)
• URL 7. UNWTO. Best Tourism Villages, Retrived from: https://www.unwto.org/tourism-villages/en/villages/birgi/ (16.01.2023).
• URL 8. İzmirturseyahat. Retrived from: http://izmirturseyahat.com/tur/odemisbozdaggolcuk-birgi/. (27.12.2022)