The Transforming Effect of Neoliberal Policies on Teacher Labor and Paid Teaching

Yıl 2024, Cilt: 14, 283 - 302, 30.06.2024

Emin Yiğit , Ali Erdi Erdoğan

https://doi.org/10.13114/mjh.1472781

Öz

Abstaract: The compromise and legal guarantees between the state, employer and employee, which developed in the context of Social Welfare policies, have been transformed by neoliberal economic policies. While this transformation brings about the employment of the labor force in a flexible, insecure, unprotected, unorganized manner, under conditions of economic and social fragility, the process has also divided and fragmented the labor force. The labor force, which prioritizes individual gains, has also become non-unionized. While the education sector was also affected by the process, the density of private educational institutions in the sector increased with marketization and liberalization practices, and the state was relatively adapted to the conditions of the market in the provision of education and training services. While education workers are also affected by the transformation, teachers with different statuses have started to be employed. Paid teachers, especially those employed in conditions of economic and social fragility, are subject to flexible employment in uncertain conditions, without protection. Therefore, this study, which questions the transformative effect of neoliberal policies on teacher labor through paid teaching, aims to discuss the ways in which de-unionization, insecurity, individualization and fragmentation are experienced and the processes of reproducing each other in the context of paid teachers. The study is based on field data from in-depth interviews conducted with 27 of 270 paid teachers employed in Aydın in March and April 2023.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalism, Labor, Precarious Employment, Paid Teaching, Insecurity

Neoliberal Politikaların Öğretmen Emeğini Dönüştürücü Etkisi ve Ücretli Öğretmenlik

Öz

Öz: Sosyal Refah politikaları bağlamında gelişen devlet, işveren ve çalışan arasındaki uzlaşı ve hukuki güvenceler, neoliberal ekonomi politikalarıyla dönüşüme uğramıştır. Bu dönüşüm, emek gücünün esnek, güvencesiz, korumasız, örgütsüz bir şekilde, ekonomik ve sosyal kırılganlık içeren koşullarda istihdamını beraberinde getirirken süreç aynı zamanda emek gücünü bölmüş ve parçalamıştır. Bireysel kazanımlarını önceleyen emek gücü aynı zamanda sendikasızlaşmıştır. Süreçten eğitim-öğretim sektörü de etkilenirken piyasalaştırma ve serbestleştirme uygulamalarıyla sektörde hem özel eğitim kurumlarının yoğunluğu artmış hem de devlet, eğitim-öğretim hizmetlerinin sunumunda göreli olarak piyasanın koşullarına uyarlanmıştır. Dönüşümden eğitim emekçileri de etkilenirken farklı statülerde öğretmen istihdamı gerçekleştirilir hale gelmiştir. Özellikle ekonomik ve sosyal kırılganlık içeren koşullarda istihdam edilen ücretli öğretmenler, belirsizlik koşullarda, korumadan yoksun bir şekilde esnek istihdama tabiidirler. Dolayısıyla neoliberal politikaların öğretmen emeğini dönüştürücü etkisini ücretli öğretmenlik üzerinden sorgulayan bu çalışma, sendikasızlaştırma, güvencesizleştirme, bireselleşme ve parçalanmanın deneyimlenme biçimlerini ve birbirlerini yeniden üretme süreçlerini ücretli öğretmenler bağlamında tartışmayı amaçlamaktadır. Çalışma, Aydın’da istihdam edilen 270 ücretli öğretmenden 27’siyle, 2023 yılının Mart ve Nisan aylarında yapılan derinlemesine mülakatların saha verilerine dayanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm, Emek, Eğreti İstihdam, Ücretli Öğretmenlik, Güvencesizlik

Kaynakça

• Akkaya Y. 2004, “Küreselleşme Versus Sendikasızlaştırma ve Yoksullaştırma”. Çalışma ve Toplum 2004-3, 93-122.
• Bauman Z. 2015, Bireyselleşmiş Toplum. İstanbul.
• Beck U. 2011, Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru. İstanbul.
• Belek İ. 2004, Esnek Üretim, Derin Sömürü. İstanbul.
• Bhalla, A. & Lapeyere, F. 1997, “Social Exclusion: Towards an Analytical and Operational Framework,” Development and Change 28 (3), 413-433.
• Blayton P. & Jenkins J. 2007, Key Concepts in Work. London.
• Bourdieu P. & Wacquant L. 2014, Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar. İstanbul.
• Bourdieu P. 2021, Ayrım: Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi. Ankara.
• Bourdieu P. 2022, Dünyanın Sefaleti. İstanbul.
• Bourdieu, P. & Boltansky, L. & Castel, R. & Chamboredon, JC & Schnapper, D. 1990, Photography: A Middle-Brow Art. Stanford.
• Buyruk H. 2015, Öğretmen Emeğinin Dönüşümü. İstanbul.
• Callınıcos, A. & Chris, H. 2006, Neo-liberalizm ve Sınıf İşçi Sınıfı Değişti mi?. İstanbul.
• Çelik A. 2007, “Eğreti Emek- Parçalanan Sınıf”. Birikim 217, 1-12.
• Demirer D. K. 2012, “Eğitimde Piyasalaşma ve Öğretmen Emeğinde Dönüşüm”. Çalışma ve Toplum 2012-1, 167-186.
• Erdayı A. U. 2012, Beyaz Yakalı İşçilerde Örgütlenme: Türk Bankacılık Sektöründe Bir Alan Araştırması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi. İstanbul.
• Frade, C. & Darmon I. & Laparra, M. 2004, Precarious Employment in Europe: A Comparative Study of Labour Market Related Risks in Flexible Economies, Managing Labour Market Related Risks in Europe: Final Report, Kaynak: https://cordis.europa.eu/docs/projects/files/HPSE/HPSE-CT-2001-00075/82608321-6_en.pdf Erişim Tarihi: 15 Mart 2024. Foucault M. 2015, Büyük Kapatılma. İstanbul.
• Foucault, M. 2021 Özne ve İktidar Seçme Yazılar-2. İstanbul.
• Giddens A. 1999, İleri Toplumların Sınıf Yapısı Marks’ın Sınıflar Teorisi, Sonraki Teoriler ve Eleştirel Değerlendirmeler. İstanbul.
• Gorz A. 2001, Yaşadığımız Sefalet, Kurtuluş Çareleri. İstanbul.
• Gramsci A. 2011, Hapishane Defterleri. İstanbul.
• Güvercin, G. 2014, “Öğretmenlik Mesleğinde Kökten Bir Dönüşüm: Ücretli Öğretmenlik”. Eds. A. Yıldız, İdealist Öğretmenden Sınava Hazırlayıcı Teknisyene: Öğretmenliğin Dönüşümü. İstanbul, 139-178.
• Jain A. & Hassard J. 2014, Precarious Work: Definitions, Workers, Affected and OSH Consequences. Kaynak:http://oshwiki.eu/wiki/Precarious_work:_definitions,_workers_affected_and_OSH_consequences. 2014, April 7, OSHWIKI veri tabanı.
• Jessop B. 2003, “Changes in Welfare Regimes and the Search for Flexibility and Employability”, The Political Economy of European Employment: European Integration and the Transnationalization of the (Un)Employment Question. Eds. H. Overbeek, London and New York, 29-51.
• Lapavistas C. 2008, “Neoliberal Dönemde Anayolcu İktisat Kuramı”. Eds. A. Saad-Filho & D. Johnston, Neoliberalizm: Muhalif Bir Seçki. İstanbul, 59-75.
• Seyidoğlu H. 2003, Uluslararası İktisat, Teori, Politika ve Uygulama. İstanbul.
• Yıldız N. 2008, “Neoliberal Küreselleşme ve Eğitim”. D. Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi 11, 13-32.
• Kazgan G. 2002, Küreselleşme ve Ulus Devlet: Yeni Ekonomik Düzen. İstanbul.
• KESK. 2010, Mart 31, Kamuda Esnek Çalıştırma ve Toplam Kalite Yönetimi, Kaynak: https://kesk.org.tr/2010/03/31/kamuda-esnek-calistirma-ve-toplam-kalite-yonetimi/ Erişim Tarihi: 10 Mart 2024.
• Lefebvre H. 2019, Gündelik Hayatın Eleştirisi 1. İstanbul.
• Lukacs G. 1998, Tarih ve Sınıf Bilinci. İstanbul.
• Manisfield N. 2006, Öznellik/Freud’dan Harawey’e Kendilik Kuramları, İstanbul.
• Mann M. 1973, Consciousness and Action Among the Western Working Class. London.
• Marx K. 2011, Felsefenin Sefaleti. İstanbul.
• Marx K. 2014, Grundrisse: Ekonomi Politiğin Eleştirisi İçin Ön Çalışma. İstanbul.
• McGovan F. 1999, “Globalization in Hard Times: Contention in the Academy and Beyond”. Eds. G. Ritzer, The Blackwell Companion to Globalization. Malden
• Ollman B. 2012, Yabancılaşma: Marx’ın Kapitalist Toplumdaki İnsan Anlayışı. İstanbul.
• Özatalay C. 2016, “Neoliberalleşen Türkiye’de İşçi Sınıfının Parçalanması”. Eds. L. Sunar, Türkiye’de Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik. Ankara, 139-161.
• Özdemir A. M. 2006, “Üretim Söylemlerindeki Dönüşüm: Kolektif Hak Kavramı ve Emeğin Hukuku”. Çalışma ve Toplum 2006-2, 49-60.
• Peker T. C. 2020, “Düşün İşçileri Açısından Sınıf Bilinci ve Örgütlenme Arasındaki İlişki”. Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi 2, 223-256.
• Peters A. M. & Bulut E. 2014, Bilişsel Kapitalizm! Eğitim ve Dijital Emek. Ankara.
• Pierson C. 1991, Beyond the Welfare State? The New Political Economy of Welfare. Pennsylvania.
• Poulantzas N. 1975, Classes in Contemporary Capitalism. London.
• Sayers S. 2018, Marx ve Yabancılaşma Hegelyan Temalar Üzerine Yazılar. İstanbul.
• Selamoğlu A. 2003, “İşçi Sendikacılığında Yeniden Yapılanma ve Örgütlenme Modeli”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü VI, 63-98.
• Sennett R. 2002, Karakter Aşınması: Yeni Kapitalizmde İşin Kişilik Üzerindeki Etkileri. İstanbul.
• Soydan T. 2007, “Küreselleşme Sürecinin Eğitim Alanına Etkileri”. Eds. E. Oğuz & A. Yakar. Küreselleşme ve Eğitim. Ankara, 181-212.
• Standing G. 2019, Prekarya Yeni Tehlikeli Sınıf. İstanbul.
• Temiz H. E. 2004, “Eğreti İstihdam: İşgücü Piyasasında Güvencesizliğin ve İstikrarsızlığın Yeni Yapılanması”, Çalışma ve Toplum 2004-2, 55-80.
• Tokatlıoğlu M. Y. 2005, Küreselleşme ve Kamu Hizmetleri. İstanbul.
• Türk Eğitim Sen. 2023, Aralık 26, Eğitimde Acil Durum Alarmı Çalıyor: Ücretli Öğretmenlik Kaldırılmalı.71 İlde 66 Bin 780 Ücretli Öğretmen Çalıştırılıyor. Kaynak: https://turkegitimsen.org.tr/egitimde-acil-durum-alarmi-caliyor-ucretli-ogretmenlik-kaldirilmali-71-ilde-66-bin-780-ucretli-ogretmen-calistiriliyor/. Erişim Tarihi: 13 Nisan 2024.