Representation of the Working Class in Başar Sabuncu's Plays: Culture and Emotions

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 171 - 186, 28.12.2024

Mustafa Doğacan Sümer

https://doi.org/10.13114/mjh.1572265

Öz

Başar Sabuncu has an important position in Turkish theater as a writer, director and translator. Social classes are at the center of the story and characters of Sabuncu's plays. In his plays, he reflects the actions of workers whose labor is exploited and the way they interact on the theater stage with a realistic approach. In the theatre plays he writes, he reflects the actions and interaction styles of exploited workers on the theater stage with a realistic approach. For this reason, his theatre plays are among the reference sources for the representation of the working class. It is important to strengthen the relationship between social sciences and theatre and to conduct research on Turkish theatre on certain themes. If these studies are carried out, the bond between the two fields will be strengthened and a contribution to the literature in these fields will be made. Based on this idea, this study will focus on how the working class is represented in Sabuncu's theatre works. In this study, it will be examined which thinking and behavioral practices the worker characters, who are at the lowest level of the social hierarchy, have. An analysis will be made on how the everyday lives of the workers are constructed by the author. The answers to the questions from which points the class culture is produced in Sabuncu's theatre plays and how the emotional world of the workers is shaped within this culture will be sought.

Anahtar Kelimeler

Başar Sabuncu, Turkish theatre, Working class, Culture, Emotions

Başar Sabuncu’nun Tiyatro Oyunlarında İşçi Sınıfının Temsili: Kültür ve Duygular

Öz

Başar Sabuncu yazar, yönetmen ve çevirmen olarak Türk tiyatrosunda önemli bir yere sahiptir. Sabuncu’nun tiyatro eserlerinin temel özelliklerinden biri oyun hikayesini ve karakterleri sınıf ilişkileri merkezinde inşa etmesidir. Oyunlarında emeği sömürülen işçilerin eylemleri ve etkileşim biçimleri gerçekçi biçimde sahneye aktarılır. Bu sebeple Sabuncu işçilerin Türk tiyatrosundaki kalemlerinden biridir. İşçi sınıfı temsilinin tiyatroya yansımasına bakıldığında oyunları başvuru kaynakları arasında yerini alır. Sosyal bilimler ve tiyatro arasındaki temasın arttırılması, belirli temalar, dönemler üzerinden Türk tiyatrosuna yönelik araştırmalar yapılması, iki alan arasındaki bağın kuvvetlendirilmesi ve literatürün gelişimi açısından önemlidir. Bu savunudan hareket eden bu çalışmada Sabuncu’nun tiyatro eserlerinde işçi sınıfının nasıl temsil edildiğine odaklanılacaktır. Toplumsal hiyerarşinin en alt basamadığında yer alan işçi karakterlerin hangi düşünce ve davranış pratiklerine sahip olduğuna ve gündelik yaşamlarının yazar tarafından nasıl kurgulandığına yönelik bir analiz yapılacaktır. Söz konusu temsilde sınıf kültürünün hangi boyutlarıyla üretildiği ve bu kültür içerisinde işçilerin duygusal dünyasının nasıl şekillendiği sorularının cevabı aranacaktır.

Anahtar Kelimeler

Başar Sabuncu, Türk tiyatrosu, İşçi sınıfı, Kültür, Duygular

Kaynakça

• Barbalet J. M. 1992, “A Macro Sociology of Emotion: Class Resentment”. Sociological Theory 10(2), 150-163. https://doi.org/10.2307/201956
• Coşkun M. K. 2013, Sınıf, Kültür ve Bilinç: Türkiye’de İşçi Sınıfı Kültürü, Sınıf Bilinci ve Gündelik Hayat. Ankara.
• Coşkun M. K. 2023, Sınıfın Duyguları: İşçiler, Duygular ve Sınıf Mücadelesi. Ankara.
• Çubukçu A. 2014, “İşçi Sınıfı Kültürü, Sorunlar ve Olanaklar”. Emekçileri Okumak: Edebiyatımızda Sınıf, Kültür ve İşçilerin Gündelik Hayatı, 15-22. İstanbul.
• Creswell J. W. 2013, Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. çev. M. Bütün & S. B. Demir, Ankara.
• de Rivera J. & Grinkis C. 1986. “Emotions as Social Relationships”. Motivation and Emotion, 10(4), 351-369. https://doi.org/10.1007/BF00992109
• Foley D. E. 2007, “İşçi Sınıfı Antropolojik Anlamda Bir Kültüre Sahip Midir?”. Fark/Kimlik/Sınıf, 261-300. çev. D. Yüzüak, Ankara.
• Galasinski D. 2004. Men and the Language of Emotions. New York.
• Koç T. & Şengül A. 2023, “Başar Sabuncu’nun Şerefiye Adlı Tiyatro Oyununda Toplumcu Edebiyat, Özne ve İktidar”. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 12, 534-547.
• Lamort M. 2000, The Dignity of Working Men: Morality and the Boundaries of Race, Class and Immigration. New York.
• Layder D. 2015. Sosyolojik Araştırma Pratiği: Teori ve Sosyal Araştırmanın İlişkilendirilmesi. çev. S. Ünal, Ankara.
• Lordon F. 2013, Kapitalizm, Arzu ve Kölelik: Marx ve Spinoza’nın İşbirliği. çev. A. Terzi, İstanbul.
• Lukacs G. 2014, Tarih ve Sınıf Bilinci. çev. Y. Öner, İstanbul.
• Marx K. 2007, Felsefenin Sefaleti. çev. A. Kardam, Ankara.
• Marx K. & Engels F. 2013, Alman İdeolojisi. çev. S. Belli, Ankara.
• Marx K. & Engels, F. 2014, Komünist Manifesto. çev. C. Üster & N. Deriş, İstanbul.
• Neuman W. L. 2016a, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar 1.cilt. çev. S. Özge, Ankara.
• Neuman W. L. 2016b, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar 2.cilt. çev. S. Özge, Ankara.
• Ollman B. 2011, Diyalektiğin Dansı: Marx’ın Yönteminde Adımlar. çev. C. Saraçoğlu, İstanbul.
• Özbek D. 2023, Türk Tiyatro Yazınında Başar Sabuncu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Poulantzas N. 1992, Siyasal İktidar ve Toplumsal Sınıflar. çev. Ş. S. Kaya & F. L. Topaçoğlu, İstanbul.
• Sabuncu B. 1975, “Tiyatronun İdeolojik Eleştirisine Giriş”. Birikim, 6, 40-46.
• Sabuncu B. 2009a, “Şerefiye”. Toplu Oyunları I: Şerefiye, Zemberek, Çark. İstanbul, 5-82.
• Sabuncu B. 2009b, “Zemberek”. Toplu Oyunları I: Şerefiye, Zemberek, Çark. İstanbul, 83-154.
• Sabuncu B. 2009c, “Çark”. Toplu Oyunları I: Şerefiye, Zemberek, Çark. İstanbul, 155-255.
• Sabuncu B. 2010a, Kaldırım Serçesi. İstanbul.
• Sabuncu B. 2010b, “Mutemet Ali Rıza Bey’in Yaşanmış Hikayesi”. Toplu Oyunları 2: Mutemet Ali Rıza Bey’in Yaşanmış Hikayesi, Sayın Muhbir Vatandaşlar, Memurlar, Lades ya da Aile Ocağı, Kargalar. İstanbul, 5-99.
• Sabuncu B. 2010c, “Sayın Muhbir Vatandaşlar”. Toplu Oyunları 2: Mutemet Ali Rıza Bey’in Yaşanmış Hikayesi, Sayın Muhbir Vatandaşlar, Memurlar, Lades ya da Aile Ocağı, Kargalar. İstanbul: 101-165.
• Sabuncu B. 2014, İşçi Babası Ömer Ağa ile Küçükhanımın Şoförü Recep. İstanbul.
• Sayer A. 2005a, “Class, Moral Worth and Recognition”. Sociology, 39(5), 947-963. https://doi.org/10.1177/0038038505058376
• Sayer A. 2005b, The Moral Significance of Class. New York.
• Scott J. C. 2021, Tahakküm ve Direniş Sanatları: Gizli Senaryolar. çev. A. Türker, İstanbul.
• Thompson E. P. 2004, İngiliz İşçi Sınıfının Oluşumu. çev. U. Kocabaşoğlu, İstanbul.
• Uzman M. 2023, Başar Sabuncu Sinemasında Kadının Yeniden Sunumu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.