Örgütlerde Sessiz İstifa: Kavramsal Bir Çözümleme ve Türkiye’de Yapılan Araştırmaların Değerlendirilmesi

Yıl 2024, , 1395 - 1410, 15.10.2024

Kürşad Yılmaz

https://doi.org/10.33206/mjss.1491850

Öz

Sessiz istifa genel olarak çalışanların yaşadığı olumsuzluklardan dolayı daha az sorumluluk alması ve işini aksatmadan asgari düzeyde performans göstermesi olarak tanımlanabilir. Özellikle son yıllarda çalışma koşullarında yaşanan önemli değişimler çalışanlardaki sessiz istifa davranışını artmıştır. Sessiz istifa ile ilgili çalışmaların sayısında da önemli bir artış gözlenmektedir. Bu çalışmada sessiz istifa davranışına ilişkin kavramsal bir çözümleme ve Türkiye’de yapılan araştırmalar ile ilgili bir değerlendirme yapılması amaçlanmıştır. Araştırma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde sessiz istifa davranışı ile ilgili alanyazın incelenmiştir. Bu incelemeden yol çıkarak sessiz istifa davranışının sebepleri, belirtileri ve sonuçları ile ilgili çeşitli gruplamalar yapılmıştır. İkinci bölümde ise Türkiye’de yapılan sessiz istifa araştırmaları ile ilgili bir değerlendirme yapılmıştır. Bu bölüm sistematik derleme çalışması olarak desenlenmiştir. Yapılan taramalar ve belirlenen seçme ölçütleri sonucunda 31 çalışma ile analizler yapılmıştır. İncelenen 31 çalışmanın büyük çoğunluğu 2023 ve 2024 yıllarında yayınlanmıştır ve nicel araştırmalardan oluşmaktadır. Araştırmalar ağırlıklı olarak kamu kurumu çalışanları ve özel sektör çalışanları ile yapılmıştır. Sessiz istifa davranışı ile ilgili araştırmalar oldukça yenidir. Bu bağlamda sessiz istifa davranışının bilişsel, duyuşsal ve davranışsal boyutlarını inceleyen daha fazla nicel ve nitel araştırmaya ihtiyaç bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sessiz İstifa, Sebepler, Sonuçlar, Türkiye, Sistematik Derleme

Etik Beyan

“Örgütlerde Sessiz İstifa: Kavramsal Bir Çözümleme ve Türkiye’de Yapılan Araştırmaların Değerlendirilmesi” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Bu çalışma için etik kurul izni zorunluluğu bulunmamaktadır.

Quiet Quitting in Organizations: A Conceptual Analysis and Evaluation of Research Conducted in Türkiye

Öz

Quiet quitting can generally be defined as employees taking less responsibility for the negativities they experience and performing at a minimum level without disrupting their work. Especially in recent years, significant changes in working conditions have increased the quiet quit behavior of employees. There is also a significant increase in studies on quiet quitting. This study is aimed to make a conceptual analysis of quiet quit behavior and an evaluation of the research conducted in Türkiye. The research consists of two parts. In the first part, the literature on quiet quitting behavior was examined. Based on this analysis, a grouping was made regarding the causes, symptoms, and consequences of quiet quit behavior. In the second part, an evaluation was made regarding quiet quitting research conducted in Türkiye. This section is designed as a systematic review study. As a result of the search and selection criteria determined, analyses were made with 31 studies. Most of the 31 studies examined were published in 2023 and 2024 and consisted of quantitative studies. Research has been conducted mainly with public institution employees and private sector employees. Research on quiet quit behavior is relatively new. In this context, more quantitative and qualitative research is needed to examine the cognitive, affective and behavioral dimensions of quiet quit behavior.

Anahtar Kelimeler

Quiet quitting, Causes, Consequences, Türkiye, Systematic review

Kaynakça

• Alat, H. (2021). Örgütsel destek algısının, çalışanların gelişmeleri kaçırma korkusu ve içsel işten ayrılma niyeti üzerine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Alat, H. ve Filizöz, B. (2021). Örgütsel destek algısının, çalışanların gelişmeleri kaçırma korkusu ve içsel işten ayrılma niyeti üzerine etkisi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 64-78.
• Arar, T. (2023). Çalışanları sessiz istifa davranışı sergilemeye yönelten unsurların incelenmesi. İçinde H. A. Kutlu (Edt.), Sosyal, beşeri ve idari bilimler alanında gelişmeler 1 (ss. 348-377). Platanus Publishing.
• Arar, T., Çetiner, N. ve Yurdakul, G. (2023). Quiet quitting: Building a comprehensive theoretical framework. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 28(15), 122-138. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.1245216
• Atalay, M. ve Dağıstan, U. (2023). Quiet quitting: A new wine in an old bottle? Personnel Review, 1-16. https://doi.org/10.1108/pr-02-2023-0122
• Atsan, M. (2023). Yöneticilerin korkulu rüyası: Sessiz istifa. İçinde M. Seyhan (Edt.), Yönetim, organizasyon ve strateji üzerine araştırmalar (ss. 137-145). Özgür Yayınları.
• Avcı, N. (2023). Örgütsel sinizm, örgütsel sessizlik, işte sözde var olma ve sessiz istifa arasındaki ilişkiler: İstanbul Maltepe belediyesi örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14(39), 968-989.
• Avşar, M. (2024). Konaklama işletmelerinde çalışanların sessiz istifa kavramına ilişkin algılarının metafor analizi ile incelenmesi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 14(1), 343-355. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1420681
• Ayabakan, B. Ç. (2023). İş etiği penceresinden sessiz istifa. Uluslararası Sosyal Bilimlerde Yenilikçi Yaklaşımlar Dergisi, 7(2), 106-126. https://doi.org/10.29329/ijiasos.2023.574.3
• Ayan, H. A. (2024). İş hukuku boyutuyla sessiz istifa (quiet quitting). İçinde A. Uyumaz vd. (Edt.), Selçuk hukuk kongresi III 2024: özel hukuk bildirileri tam metin kitabı (ss. 289-315). Nobel Yayınları.
• Ballı, E. ve Üstün, F. (2021). İçsel işten ayrılma: Örgütü gizli terk ediş. İçinde F. Üstün ve A. İ. Koca-Ballı (Edt.), Örgütsel davranış: Şimdi bu konular konuşuluyor (ss. 234-249). Detay Yayıncılık.
• Boy, Y. ve Sürmeli, M. (2023). Quiet quitting: A significant risk for global healthcare. Journal of Global Health, 13, 1-4.
• Boz, D., Duran, C., Karayaman, S. ve Deniz, A. (2023). Sessiz istifa ölçeği. İçinde C. Duran (Edt.), Sessiz istifa (ss. 9- 40). Eğitim Yayınevi.
• Bryan Creely (2022). More people are “quiet quitting” instead of leaving. TikTok @alifeafterlayoff. 2022-3-5. https://www.tiktok.com/@alifeafterlayoff/video/7071415799247949099
• Çalışkan, K. (2023). Quiet quitting: Is beginning of the end or reborn? Journal of Organizational Behavior Review, 5(2), 190-204.
• Çimen, A. İ. ve Yılmaz, T. (2023). Sessiz istifa ne kadar sessiz. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 5(1), 27-33. https://doi.org/10.47542/sauied.1256798
• Demirkaya, H., Yıldız, B., Erener Özalçın, S. ve Öztürk, H. (2023). İnsan kaynaklarında sessizliğin yankıları: Örgütlerde sessiz istifa fenomeninin anatomisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İnsan Kaynakları Yönetimi Dergisi, 2(2), 69-88.
• Deniz, A. (2023). Sessiz istifanın demografik değişkenler ile ilişkisi. İçinde C. Duran (Edt:), Sessiz istifa (ss. 42-60). Eğitim Yayınevi.
• Deniz, A. (2024). Sessiz istifanın iş tatminine etkisi: Havacılık sektörü çalışanlarına yönelik bir araştırma. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2), 134-152. https://doi.org/10.26677/TR1010.2024.1368.
• Duman, C. (2022). Büyük istifadan sonra sessiz istifa. Independent Türkçe. https://www.indyturk.com/node/547061/t%C3%BCrki%CC%87yedensesler/b%C3%BCy%C3%BCk-istifadan- sonra-sessiz-istifa
• Dursun-Ateş, S. (2024). Sessiz istifaya karşı işverenin hakları. İçinde A. Uyumaz vd. (Edt.), Selçuk hukuk kongresi III 2024: özel hukuk bildirileri tam metin kitabı (ss. 167-215). Ankara: Nobel.
• Eflatun, M. (2023). Yeni bir kavram olarak sessiz istifa: Özellikler, tanıma ve önleme. Journal of Academic Analysis, 1(1), 17-31.
• Esen, D. (2023). Quiet quitting in public institutions: A descriptive content analysis. International Journal of Contemporary Economics and Administrative Sciences, 13(1), 296-326.
• Formica, S. ve Sfodera, F. (2022). The great resignation and quiet quitting paradigm shifts: An overview of current situation and future research directions. Journal of Hospitality Marketing & Management, 31(8), 899- 907. https://doi.org/10.1080/19368623.2022. 2136601
• Gözlü, K. (2023). Tükenmişlik bağlamında yeni bir kavram olarak sessiz istifa ve sağlık sektöründeki etkileri. MEYAD Akademi, 4(2), 213-241. https://doi.org/10.59007/meyadakademi.1368789.
• Gupte, A. (2022). Decoding quiet quitting. Linkedin. https://www.linkedin.com/pulse/decoding-quiet-quitting- ashlesha-gupte/
• Güler, M. (2023). Çalışma kültüründe yeni bir kavram: Sessiz istifa. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(1), 247-261.
• Gün, İ. (2024). Sessiz istifa niyetini etkileyen faktörlerin AHP yöntemi ile değerlendirilmesi: sağlık çalışanlarında bir uygulama. Yönetim Bilimleri Dergisi, 22(52), 500-520. https://doi.org/10.35408/comuybd.1405013
• Hamouche, S., Koritos, C. ve Papastathopoulos, A. (2023). Quiet quitting: Relationship with other concepts and implications for tourism and hospitality. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 35(12), 4297-4312. https://doi.org/10.1108/ IJCHM-11-2022-1362
• Harter, J. (2022). Is quiet quitting real? https://www.gallup.com/workplace/398306/quiet-quitting-real.aspx
• Hitt, T. (2022). The libertarian who supposedly coined “quiet quitting”. Gawker, https://www.gawkerarchives.com/news/the-libertarian-who-supposedly-coined-quiet-quitting.
• Jehle, P. ve Schmitz, E. (2007). Innere kündigung und vorzeitige pensionierung von lehrpersonen. In M. Rothland (Edt.), Belastung und beanspruchung im lehrerberuf [Öğretmenlik mesleğinde stres ve gerginlik] (pp. 160-184). VS Verlag für Sozialwissenschaften.
• Johnson, J. R. (2023). What’s new about quiet quitting (and what’s not). The Transdisciplinary Journal of Management. https://tjm.scholasticahq.com/article/72079-what-s-new-about-quiet-quitting-and-what-s- not.
• Kaplan, J. (2022). Pyramid of quiet quitting. Linkedin. https://www.linkedin.com/posts/jason-kaplan- 67b52610_leadership-personaldevelopment-management-activity-6971789378721345536-b8jn/
• Karaduman, E. (2023). Sessiz istifanın linkedin’de analizi: Turizm ve planlama için çıkarımlar. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Çalışmalar Dergisi, 4(2), 269-284. https://doi.org/10.62001/gsijses.1405612.
• Karaşin, Y. ve Öztırak, M. (2023). Sessiz istifa tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(4), 1443-1460. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.1311522.
• Karavelioğlu, C., Baran, H. ve Eren-Giderler, M. (2023). Sessiz istifa kavramına genel bir bakış. İçinde A. Kayabaşı (Edt.), Güncel işletmecilik araştırmaları-4 (ss. 1-19). Eğitim Yayınevi.
• Karayaman, S. (2023a). Kuşak teorisi bağlamında sessiz istifa. C. Duran (Ed.) Sessiz istifa içinde (ss. 62-85). Eğitim Yayınevi.
• Karayaman, S. (2023b). Sessiz istifanın kişi-örgüt uyumundaki etkisi: imalat işletmesi çalışanlarına yönelik bir araştırma. Ulakbilge, 85, 515-526. https://doi.org/10.7816/ulakbilge-11-85-04.
• Kızılcan, S. (2024). Havayolu kabin ekibi çalışanları ve sessiz istifa: kabin amirleri açısından bir değerlendirme. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 10(101), 2951-2961. https://doi.org/10.5281/zenodo.10253445
• Kobak, Ö. (2023). Sessiz istifa kavramına ilişkin bir model önerisi (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2(2), 99-113.
• Maslach, C. ve Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: Recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry, 15(2), 103-111.
• Maslach, C., Leiter, M. P. ve Schaufeli, W. M. (2009). Measuring burnout. İçinde S. Cartwright ve C. L. Cooper (Edt.), The Oxford handbook of organizational well being (s. 86-108). New York: Oxford University Press.
• Meydan, C. H. ve Akkaş, H. (2024). Çok boyutlu sessiz istifa ölçeği Türkçe geçerleme ön çalışması. III. Uluslararası Katılımlı İnsan ve Toplum Bilimleri Kongresi (ss. 158-162). Ankara Bilim Üniversitesi, 8-9 Mart 2024, Ankara.
• Örücü, E. ve Hasırcı, I. (2024). Örgütlerde hiyerarşi kültürü ve lider-üye etkileşiminin sessiz istifa davranışı üzerindeki etkisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 25(1), 275-291. https://doi.org/10.31671/doujournal.1338999
• Özbucak-Albar, B. (2018). İş güvencesizliği, tükenmişlik ve içsel işten ayrılma. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(26), 164- 174.
• Özbucak-Albar, B. (2023). Örgütlerde sessiz istifa davranışı. İçinde D. F. Biçer ve Y. Öz (Edt.). Sosyal, insan ve idari bilimlerde ileri ve çağdaş çalışmalar 1 (ss. 75-85). Duvar Yayınları.
• Özcan, E. (2023). Sağlıkta sessiz istifa eğiliminin nedenleri ve çözüm yolları (Yüksek Lisans Tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Özen, H., Korkmaz, M., Konucuk, E., Çeven, B., Sayar, N., Menşan, N. Ö. ve Chan, T. C. (2024). Evaluation of quiet quitting: Is the bell ringing? Journal of Qualitative Research in Education, 38, 108-142. https://doi.org/10.14689/enad.38.1910.
• Öztürk, E., Arıkan, Ö. U. ve Ocak, M. (2023). Understanding quiet quitting: Triggers, antecedents, and consequences. International Journal of Behavior, Sustainability and Management, 10(18), 57-79.
• Pandey, E. (2022). The staying power of quiet quitting. https://www.axios.com/2022/09/21/quiet-quitting-gen- z-work-jobs-minimum.
• Perry, E. (2022). Quiet quitting: A warning sign of a problem in your workplace. https://www.betterup.com/blog/quiet-quitting
• Raidt, F. (1989). Innere Kündigung. In: Strutz, H. (Edt.), Handbuch personalmarketing (pp. 68-83). Gabler Verlag.
• Richardson, S. D. (2023). Making the entrepreneurial transition: . Palgrave Macmillan.
• Richter, G. (1999). Innere kündigung. Modellentwicklung und empirische befunde aus einer untersuchung im bereich der öffentlichen verwaltung. Zeitschrift für Personalforschung / German Journal of Research in Human Resource Management, 13(2), 113-138.
• Savaş, B. Ç. ve Turan, M. (2023). Sessiz istifa ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Online Journal of Recreation and Sports (TOJRAS), 12(3), 442-453. https://doi.org/10.22282/tojras.1291075.
• Saygılı, Z. ve Avcı, N. (2023). Çalışanların görev odaklı ve insan odaklı liderlik tarzı algılarının adanmışlıktan sessiz istifaya değin farklılaşması üzerine bir inceleme. Anlambilim MTÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 3(1), 212-227.
• Schaufeli, W. M. (2018). Burnout in Europe: Relations with national economy, governance, and culture. Research Unit Occupational & Organizational Psychology and Professional Learning (internal report). KU Leuven, Belgium. https://www.wilmarschaufeli.nl/publications/Schaufeli/500.pdf
• Seçer, B. (2009). İçsel işten ayrılma. İçinde A. Keser, G. Yılmaz ve S. Yürür (Edt.), Çalışma yaşamında davranış: Güncel yaklaşımlar (ss. 549-566). Umuttepe Yayınları.
• Seçer, B. (2011). İş güvencesizliğinin içsel işten ayrılma ve yaşam doyumuna etkisi. İŞGÜÇ: The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 13(4), 43-60.
• Serenko, A. (2024). The human capital management perspective on quiet quitting: Recommendations for employees, managers, and national policymakers. Journal of Knowledge Management, 28(1), 27-43. https://doi.org/10.1108/JKM-10-2022-0792
• Tatlı, M. (2023). Etik iklimin işe angaje olma ve sessiz istifa üzerindeki etkisinde politik becerilerin rolü: kamu çalışanları örneği (Doktora Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Tavlan-Soydan, N. (2023). Gürültülü vedaların ötesinde: İstifaların sessizliği. İçinde A. Çalık (Edt.), Sosyal, beşeri ve idari bilimler alanında uluslararası araştırmalar XXVII (ss. 173-184). Konya: Eğitim Kitabevi.
• Ulutürk, F. (2022). Non-increasing salary leads employees to quiet quitting. Gelisim News. https://gelisim.edu.tr/en/gelisim-news-non-increasing-salary-leads-employees-to%E2%80%98quiet-quitting
• Üstün, F. ve Tatlı, M. (2020). İçsel işten ayrılma (içsel göç) ve performans düşürme eğiliminin demografik özellikler açısından değerlendirilmesi: Kamu özel sektör karşılaştırması. İçinde A. A. Akdoğan (Edt.), 19. Uluslararası işletmecilik kongresi bildiriler kitabı (ss. 499-515). Erciyes Üniversitesi Yayını.
• Üstün, F., Ballı, E. ve Koca-Ballı, İ. (2022). İçsel işten ayrılma (sessiz istifa) ve hizmet inovasyon davranışının incelenmesi: Türkiye-Almanya örneği. İçinde H. Karadal, E. Dinçer ve M. Şahin-Karadal (Edt.), Girişimcilik ve yönetim güncel gelişmeler (ss. 95-110). Özgür Yayın Dağıtım.
• Valura (2022). Sessiz istifa. https://www.valura.net/Web/Tr/Makale_SessizIstifaKarKaybi.pdf.
• Xueyun, Z., Al Mamun, A., Masukujjaman, M., Rahman, M. K., Gao, J. ve Yang, Q. (2023). Modelling the significance of organizational conditions on quiet quitting intention among Gen Z workforce in an emerging economy. Scientific Reports, 13(1), 15438. https://doi.org/10.1038/s41598-023-42591-3
• Yıldız, D. (2023a). Z kuşağında tükenmişliğin ötesi: Sessiz istifa. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, 9(52), 1400-1405. https://doi.org/10.29228/ideas.72623
• Yıldız, D. (2023b). Örgütlerde işgören ve işverenlerin güncel sorunu: Sessiz istifa. Social Sciences Research Journal, 12(6), 795-802.
• Yıldız, S. (2023). Quiet quitting: Causes, consequences and suggestions. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 9(70), 3180-3190. https://doi.org/10.29228/smryj.
• Yıldız, S. ve Özmenekşe, Y. O. (2022). Kaçınılmaz son: Sessiz istifa. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 14-24. https://doi.org/10.46291/Al-Farabi.070402
• Yılmaz, K. (2021). Sosyal bilimlerde ve eğitim bilimlerinde sistematik derleme, meta değerlendirme ve bibliyometrik analizler. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1457-1490.
• Yılmaz, K. (2024). Devlet okullarında çalışan öğretmenlerin sessiz istifa davranışları. Prof. Dr. Kasım Karakütük Armağan Kitabı (Edt: B. Tunç, T. Bülbül, G. Özdem, E. Özdoğan-Özbal). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayını.
• Yılmaz, K., Arık, R. S. ve Çelik, M. (2024a). Öğretmenler için sessiz istifa ölçeğinin geliştirilmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(2), 426-438. https://doi.org/10.33206/mjss.1405854
• Yılmaz, K., Çelik, M. ve Arık, R. S. (2024b). Quiet quitting behaviors of teachers working in public schools in Türkiye: A qualitative research. Yayınlanmamış Araştırma Raporu.
• Youthall (2022). Sessiz istifa: Sadece bir trend mi, gerçek bir vazgeçiş mi? Youthall Kariyer Platformu.
• Yücedağlar, A., Gılıç, F., Uzun, N. B. ve İnandı, Y. (2024). Öğretmenlerde sessiz istifa ölçeği: Bir geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 69, 227-251.
• Zaid Khan (2022). On quiet quitting. TikTok @zaidleppelin. 2022-7-25. https://www.tiktok.com/@zaidleppelin/video/7124414185282391342