Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarındaki Coğrafya Görsellerine İlişkin Öğrenci Görüşleri

Yıl 2019, , 54 - 87, 29.01.2019

Hilmi Demirkaya , Hamide Karacan

https://doi.org/10.33206/mjss.474967

Cited By: 2

Öz

Görsel
öğelerin öğrenme süreci üzerindeki olumlu etkilerini ortaya koyan çok sayıda
çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmada, ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarında
kullanılan coğrafya içerikli görsellere ilişkin öğrencilerin görüşlerinin
belirlenmesi ve elde edilen görüşlerden yola çıkarak ders kitaplarındaki
görsellerin öğrenmeye katkısının değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Araştırma
2016-2017 eğitim-öğretim yılı bahar yarıyılında Burdur ilindeki bir ortaokulda
öğrenim gören 66 öğrenciye uygulanmıştır.  Araştırmada nitel ve nicel yöntem birlikte
kullanılmıştır. Veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı
yapılandırılmış görüşme formu ve anket yoluyla derlenmiştir. Nitel verilerin
analizinde nitel betimsel analiz, nicel verilerin analizinde ise nicel betimsel
analiz kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesi sonucu ortaya çıkan bulgulara
dayalı olarak şu sonuçlara ulaşılmıştır: Araştırmanın katılımcıları görsellerle
ilgili 17 maddeden 15’ine olumlu bakarken 2 maddeye olumsuz bakmışlardır.
Öğrenciler ders kitaplarında yer alan görsellerin öğrenme alanını yeterince
yansıttığı ve baskılarının iyi olduğu görüşündedirler. Öğrenciler coğrafya ile
ilgili konularda ve ünite isimlerinde tam bilgi vermişlerdir. Ayrıca
öğrencilerin büyük çoğunluğu ders kitabında coğrafya ile ilgili yeterince
görsel olduğu konusunda görüş birliği içerisindedirler. Öğrenciler kendilerine
verilen görseller ile kitapta yer alan konuları oldukça yüksek oranda
ilişkilendirmişlerdir. Olayların yer aldığı görseller öğrencilerin kolaylıkla
yorum yapmasını sağlayacak şekilde olduğu için görsellerin kalıcı öğrenmeye
etkisi yüksek bulunmuştur. Ayrıca görsellerin renklendirme ve boyutlarının
dikkat çekiciliğinin hatırlanmayı kolaylaştırdığı belirlenmiştir. Öğrencilerin
yaşantı haline getirdikleri ve farklı yönlerini görebildikleri faaliyetleri
hatırlama ve ilişkilendirme düzeylerinin, ilk kez öğrendikleri faaliyetlere
oranla daha yüksek olduğu görülmüştür. Ders kitabında yer alan haritaların
hatırlanma ve konularla ilişkilendirilme düzeyinin iyi olduğu sonucuna
varılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Ortaokul, sosyal bilgiler, ders kitabı, coğrafya, görsel

Kaynakça

• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Ceylan, S., ve Demirkaya, H. (2007). Davraz Dağı'nın Turizm Potansiyeli ve Sorunlarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 27-43.
• Ceylan, S., ve Demirkaya, H. (2009). Kış Turizmine Bağlı Olarak Gelişen Bir Kırsal Yerleşme: Çoban İsa Köyü (Isparta). Doğu Coğrafya Dergisi, (21), 80-94.
• Çakır, U. (2016). Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Ders Kitabı Görsellerinin Bazı Özellikler Açısından İncelenmesi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1, 1-13.
• Demirkaya, H. (2003). Coğrafya Öğretiminde Örnek Bir Konu Çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 157, 10-14.
• Demirkaya, H., ve Ayas, C. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Coğrafya Öğretimine İlişkin Algıları. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10/11, 503-518.
• Demirkaya, H., and Atayeter, Y. (2011). A study on the experiences of university lecturers and students in the geography field trip. Procedia Soc. Behav. Sci, 19, 453–461.
• Demirkaya, H. (2017). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Ders Kitabı. Ramazan Sever ve Erol Koçoğlu (Ed.) Sosyal bilgiler Öğretiminde Eğitim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı (ss.87-101). Ankara: Pegem Akademi.
• Demirezen, S., ve Akhan, N. E. (2011). İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Ders Kitabındaki Görsel Öğelerin Öğrenmede Kalıcılığa Etkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 1-24.
• Güven, S. (2010). İlköğretim Hayat Bilgisi Dersi Ders ve Öğrenci Çalışma Kitaplarının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 35(156), 84-95.
• Kan, Ç. (2006). Etkili Sosyal Bilgiler Öğretimi Arayışı. Kastamonu Eğitim Dergisi,14(2), 537-544.
• Marulcu, İ., ve Doğan, M. (2010). Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarına ve Müfredatlarına Afyonkarahisar’daki Öğretmen ve Öğrencilerin Bakışı. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(2), 193-209.
• MEB (1995). Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları Yönetmeliği. Tebliğler Dergisi, No: 2434.
• Mitchell, W. J. T. (2008). Die Bldtheorie. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag
• Oruç, Ş., Baloğlu Uğurlu, N., and Tokcan, H. (2010). Using Graphic Illustrations With Social Studies Textbooks. Procedia Social and Behavioral Sciences-Elsevier, 2, 1037-1042.
• Öcal, A., ve Yiğittir, S. (2007). İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi (Kırıkkale örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 8(1), 51-61.
• Şahin, T.Y. (2002). Öğretim materyal ve teknolojileri, C. Öztürk-D. Dilek (Ed.) Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (ss.281–315). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Tokcan, H. (2013). The Effect of Cartoons on the Success of Teaching Earthquake Topic in 4th Grade Social Studies Course. International Journal of Academic Research Part B, 5(2), 281-287.
• Tokcan, H., ve Topkaya, Y. (2015). Concept Cartoons as a Tool in Social Studies. Route Educational and Social Science Journal, 2(4), 175-185.
• Tokcan, H., ve Alkan, G. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Kavram Karikatürlerinin Öğrenci Başarısına Etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 1-19.
• Uzuner, S., Aktaş, E., ve Albayrak, L. (2010). Türkçe 6, 7 ve 8. Sınıf Ders Kitaplarının Görseller (ilüstrasyonlar) Açısından Değerlendirilmesi. TÜBAR, XXVII, Bahar, 721-733.
• Ünver, Ş., ve Genç, A. (2013). Görselliğin Gücü: Almanca Ders Kitaplarındaki Görselliğe İlişkin Öğretmen Görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 393-404.
• Yaşar, O. (2004). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersinde Görsel Materyal Kullanımı ile Coğrafya Konularının Eğitim ve Öğretimi. Milli Eğitim Dergisi, 163, 104-119.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.