Lise Öğrencilerinin Anne Baba Tutumlarının Kariyer Kararı Yetkinlik Beklentisini Yordayıcı Gücü

Yıl 2019, , 2444 - 2461, 16.07.2019

Rifat Yusuf Bahadır Abdullah Sürücü

https://doi.org/10.33206/mjss.524308

Öz

Bu araştırmanın amacı, lise öğrencilerinin anne
baba tutumlarının kariyer kararı yetkinlik beklentisini yordayıcı gücünü
incelemektir. Araştırmada nicel araştırma yöntemi benimsenmiştir. 2105-2016
öğretim yılında Kırşehir il merkezindeki Fen ve Anadolu Liselerinde öğrenim
gören 198’i erkek, 201’i kız toplam 399 öğrenci araştırmanın çalışma gurubunu
oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Anne Baba Tutumları Ölçeği
ve Kariyer Kararı Yetkinlik Beklentisi Ölçeği kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki
ilişkiler çoklu regresyon analizi ile incelenmiştir. Araştırmada, anne baba tutumları
alt boyutlarından sorumluluk ve kabulün, kariyer kararı yetkinlik beklentileri
ölçeğinin alt boyutları olan “kendini doğru bir şekilde değerlendirme,
mesleklerle ilgili bilgi toplama, hedef belirleme, plan yapma, problem çözme”nin
anlamlı yordayıcısı olduğu belirlenmiştir. Ayrıca sorumluluk ve kabul ile
birlikte otorite ve sorumluluğun “mesleklerle ilgili bilgi toplama”nın anlamlı
yordayıcısı olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Lise öğrencisi, kariyer kararı, yetkinlik beklentisi

The Predictive Power Of Attitudes Of High School Students’ Parents For Career Decision Self-Efficacy

Öz

The purpose of this study is to investigate the predictor force of the career decision self-efficacy of the behavior of parents of high school students. In the research, quantitative research method was adopted. The study group of the research consists of 399 students in total, 198 of whom are male students and 201 of whom are female students of Science and Anatolian High Schools in Kirsehir city center in the 2015-2016 school year. As a data collection tool in this study, Parental Attitudes Scale (Küçükturan, 2005) and Career Decision Self-Efficacy Scale (Işık, 2010) were used. The relationships between the variables were examined by multiple regression analysis. In this study, it was determined that responsibility and acceptance which are sub-dimensions of the parental attitudes is a significant predictor of self-appraisal which is one of the sub-dimensions of the career decision self-efficacy scale, of occupational information, of goal selection, of planning, and of problem-solving. In addition, it was observed that authority and responsibility along with responsibility and acceptance is a significant predictor of occupational information.

Anahtar Kelimeler

High school students, career decision, self-efficacy, parental attitude

Kaynakça

• Akbayır, K. (2002). Öğretmenlik Mesleğine Yönelmede Ailenin ve Branş Seçiminde Cinsiyetin Rolü. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Dergisi, 2, 1183-1188.
• Aydın, B. (2005). Çocuk ve Ergen Psikolojisi. 2. Baskı. Ankara: Atlas Yayın Dağıtım.
• Bacanlı, F. & Sürücü, M. (2011). İlköğretim Öğrencilerinin Kariyer Gelişimleri İle Ebeveyne Bağlanmaları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(4), 679-700.
• Bandura, A. (1986). Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise of Control. New York: W. H. Freeman and Company.
• Baumrind, D. (1966). Effects Of Authoritative Parental Control on Child Behavior. Child Development, 37(4), 887-907.
• Baumrind, D. (1991). Parenting Styles and Adolescent Development. The Encyclopedia of Adolescence, 2, 746-758.
• Betz, N. E. (1992). Counseling Uses of Career Self-Efficacy Theory. Career Development Quarterly, 41, 22-26.
• Betz, N. E. (2000). Self-Efficacy Theory as A Basis For Career Assessment. Journal of Career Assessment, 8, 205-222.
• Betz, N. E. (2004). Contributions of Self-Efficacy Theory yo Career Counseling: A Personal Perspective. The Career Development Quarterly, 52, 340-353.
• Betz, N. E., Hammond, M. S. & Multon, K. D. (2005). Reliability and Validity of Five-Level Response Continua for the Career Decision Self-Efficacy Scale. Journal of Career Assessment, 13(2), 131-149.
• Betz, N. E., Klein, K. L. & Taylor, K. M. (1996). Evaluation of A Short Form Of the Career Decision-Making Self-Efficacy Scale. Journal of Career Assessment,4(1), 47-57.
• Betz, N. E. & Luzzo, D. A. (1996). Career Assessment and the Career Decision-Making Self-Efficacy Scale. Journal of Career Assessment, 4, 413-428.
• Blustein, D. L. (1989). The Role of Goal İnstability and Career Self-Efficacy in the Career Exploration Process. Journal of Vocational Behavior, 35, 194-203.
• Bozgeyikli, H. (2005), Meslek Kararı Verme Yetkinlik Ölçeğinin Geliştirilmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 11, 221- 234.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Chartrand, J. M., Rose, M. L., Elliott, T. R., Marmarosh, C. & Caldwell, S. (1993). Peeling Back the Onion: Personality, Problem Solving, and Career Decision-Making Style Correlates of Career Indecision. Journal of Career Assessment, 1(1), 66-82.
• Chung, Y. B. (2002). Career Decision-Making Self-Efficacy and Career Commitment Gender and Ethnic Differences Among College Students. Journal of Career Development, 28, 277-284.
• Çağdaş, A. & Şahin Seçer, Z. (2010). Anne - Baba Eğitimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Dillard, J. M. & Campbell, N. (1981). Influences of Puerto Rican, Black, and Anglo Parents' Career Behavior on Their Adolescent Children's Career Development. Vocational Guidance Quarterly, 30(2), 139-148.
• Doğan, S. (2000). Psikolojik Danışman Eğitiminde Akreditasyonun Gereği ve Bir Model Önerisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(14), 31-38..
• Felsman, D. E. & Blustein, D. L. (1999). The Role of Peer Relatedness in Late Adolescent Career Development. Journal of Vocational Behavior, 54(2), 279-295.
• Gati, I. & Asher, I. (2001). The PIC Model for Career Decision Making: Prescreening, In-Depth Exploration, and Choice. In F. T. L. Leong ve A.Barak (Eds.), Contemporary models in vocational psychology (pp. 7–54). Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Gati, I., Krausz, M. & Osipow, S. H. (1996). A Taxonomy of Difficulties in Career Decision-Making. Journal of Counseling Psychology, 43, 510–526.
• Gati, I. & Tal, S. (2008). Decision-Making Models and Career Guidance. In J. Athanasou, ve R. Van Esbroeck (Eds.), International Handbook of Career Guidance (pp. 157-185). Berlin, Germany: Springer.
• Ginzberg, E. (1971). Career Guidance. New York: McGraw- Hill.
• Gonzalez, A., Greenwood, G. & WenHsu, J. (2001). Undergraduate Students'goal Orıentatıons and Theır Relatıonshıp to Perceıved Parentıng Styles. College Student Journal, 35(2), 182-182.
• Günalp, A. (2007). Farklı Anne Baba Tutumlarının Okul Öncesi Eğitim Çağındaki Çocukların Özgüven Duygusunun Gelişimine Etkisi (Aksaray ili örneği) (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Hargrove, B. K., Creagh, M. G. & Burgess, B. L. (2002). Family Interaction Patterns as Predictors of Vocational Identity and Career Decision-Making Self-Efficacy. Journal of Vocational Behavior, 61(2), 185-201.
• Işık, E. (2010). Sosyal Bilişsel Kariyer Teorisi Temelli Bir Grup Müdahalesinin Üniversite Öğrencilerinin Kariyer Kararı Yet¬kinlik ve Mesleki Sonuç Beklenti Düzeylerine Etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Işık, E. (2015). Üniversiteye Yeni Başlayan Öğrenciler İçin Kariyer Kararı Verme Yetkinliği Programı. Nobel Yayıncılık: Ankara.
• Karasar, N. (2011), Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Keskin, G. & Çam, O. (2008). Ergenlerin Ruhsal Durumları ve Anne Baba Tutumları İle Bağlanma Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9(3), 139-147.
• King, D. K., Glasgow, R. E., Toobert, D. J., Strycker, L. A., Estabrooks, P. A., Osuna, D. & Faber, A. J. (2010). Self-Efficacy, Problem Solving, and Social-Environmental Support are Associated with Diabetes Self-Management Behaviors. Diabetes Care, 33(4), 751-753.
• Kulaksızoğlu, A. (2004). Ergenlik Psikolojisi (6. basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kuzgun, Y. (2000). Meslek Danışmanlığı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Küçükturan, G. (2005). Anne Baba Tutum Ölçeği. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 19, 238-250.
• Lent, R. W. (2005). A Social Cognitive View Of Career Development and Counseling. In S. D. Brown ve R. W. Lent (Eds.), Career Development and Counseling: Putting Theory and Research to Work (pp. 101-127). Hoboken, NJ: Wiley.
• Lent, R. W. & Brown, S. D. (2006). On Conceptualizing and Assessing Social Cognitive Constructs in Career Research: A Measurement Guide. Journal Career Assessment, 14, 12-35.
• Lent, R. W., Brown, S. D. & Hackett, G. (1996). Career Development from A Social Cognitive Perspective. In D. Brown L. Brooks, ve Associates (Eds.), Career Choice and Development (3rd ed). (pp.373–421). San Francisco: Jossey-Bass.
• Locke, E. A. & Latham, G. P. (1990). A Theory of Goal Setting and Task Performance. Prentice-Hall, Inc.
• Maccoby, E. E. & Martin, J. A. (1983). Socialization in the Context of the Family: Parent-Child Interaction. Handbook of Child Psychology: Formerly Carmichael's Manual of Child Psychology/Paul H. Mussen, editor.
• Marshall, K. (1999). Employment After Childbirth. Perspectives on Labour and Income, 11(3), 18-25.
• Metheny, J. & McWhirter, E. H. (2013). Contributions of Social Status and Family Support to College Students’ Career Decision Self-Efficacy and Outcome Expectations. Journal of Career Assessment, 21(3), 378-394.
• Niles, S. G. & Harris- Bowlsbey, J. (2013). 21. Yüzyılda Kariyer Gelişim Müdahaleleri. F. Korkut-Owen (Ed). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Nota, L., Ferrari, L., Solberg, V. S. H. & Soresi, S. (2007). Career Search Self-Efficacy, Family Support, and Career Indecision with Italian Youth. Journal of Career Assessment, 15, 181–193.
• Özyürek, R. (2013). Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Kuramları. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Paa, H. K. & McWhirter, E. H. (2000). Perceived Influences on High School Students' Current Career Expectations. The Career Development Quarterly, 49(1), 29-44.
• Palut, B. (2008). Düşünme Stilleri ve Anne Baba Tutumları Arasındaki İlişki. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 01-11.
• Patton, W. & Creed, P. A. (2001). Developmental Issues In Career Maturity and Career Decision Status. The Career Development Quarterly, 49, 336-351.
• Ryan, N. E., Solberg, V. S. & Brown, S. D. (1996). Family Dysfunction, Parental Attachment, and Career Search Self-Efficacy Among Community College Students. Journal of Counseling Psychology, 43(1), 84-89.
• Sezer, Ö. (2010). Ergenlerin Kendilik Algılarının Anne Baba Tutumları ve Bazı Faktörlerle İlişkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-19.
• Sovet, L. & Metz, A. J. (2014). Parenting Styles and Career Decision-Making Among French and Korean Adolescents. Journal Of Vocational Behavior, 84(3), 345-355.
• Super, D. (1957). The Psychogy of Careers: An Introduction of Vocational Development, New York: Harper ve Brothers.
• Şendil, G. & Kaya-Balkan, İ. (2005). Anne Baba Olmak. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Taylor, K. M. & Betz, N. E. (1983). Applications of Self-Efficacy Theory to the Understanding and Treatment of Career Indecision. Journal of Vocational Behavior, 22(1), 63-81.
• Taylor, J., Harris, M. B. & Taylor, S. (2004). Parents have Their Say... About Their College-Age Children's Career Decisions. Nace Journal, 64(2), 15-21.
• Taylor, K. M. & Pompa, J. (1990). An Examination of Relationships Among Career Decisionmaking Self-Efficacy, Career Salience, Locus of Control, and Vocational Indecision. Journal of Vocational Behavior, 37, 17-31.
• Turner, E. A., Chandler, M. & Heffer, R. W. (2009). The Influence of Parenting Styles, Achievement Motivation, and Self-Efficacy on Academic Performance in College Students. Journal of College Student Development, 50(3), 337-346.
• Whiston, S. C. (1996). The Relationship Among Family Interaction Patterns And Career Indecision and Career Decision-Making Self-Efficacy. Journal of Career Development, 23(2), 137-149.
• Yavuzer, H. (1992). Resimleriyle Çocuk. Trabzon: Remzi Kitabevi.
• Young, R. A., Valach, L. & Collin, A. (2002). A Contextualist Explanation of Career. Career Choice and Development, 4, 206-252.
• Zimmerman, B. J., Bandura, A. & Martinez-Pons, M. (1992). Self-Motivation for Academic Attainment: The Role of Self-Efficacy Beliefs and Personal Goal Setting. American Educational Research Journal, 29(3), 663-676.