Çoklu Kriterlerle Karar Verme Yöntemlerinin Tur Güzergâhı Belirlenmesinde Kullanımı

Yıl 2019, , 3836 - 3853, 15.10.2019

Erkan Akgöz , Bakıt Turdumambetov

https://doi.org/10.33206/mjss.547994

Öz

Alternatif
turizm türlerinin artması, insan ömrünün uzaması ve teknolojik yenilikler ile
birlikte turizm sektörü her geçen gün daha hızlı gelişmektedir. Turizmin gelişmesi
ve avantajlı bir kalkınma aracı olarak kabul edilmesi, işletmeler ve
destinasyonlar arasında yıkıcı bir rekabetin yaşanmasına neden olmaktadır.  Belirlenen hedeflere ulaşabilmek ve
sürdürülebilir rekabet avantajı elde edebilmek için hızlı ve etkili kararların
alınması gerekmektedir. Alan yazın incelendiğinde bu konuda oldukça çok
çalışmanın ve farklı yöntemlerin geliştirildiği görülmektedir. Bunlardan birisi
de 2006 yılında beri kullanılan MULTIMOORA (Multi-Objective Optimization on
Basis of Ratio Analysis) yöntemidir. MULTIMOORA çoklu kriterlere göre alternatifler
arasında en iyi kararın alınmasına yardımcı olmaktadır. Bundan dolayı bu
çalışmada MULTIMOORA tercih edilmiştir. Yöntemin kullanılması için gerekli olan
veriler Kırgızistan Tur Operatörleri Birliği (KATO) üyelerine uygulanan anket
çalışmasından elde edilmiştir. Veriler hazırlanan tablolara kayıt edilmiş ve MULTIMOORA
yöntemi ile değerlendirilmiştir.  Yapılan
analiz sonucunda Çüy/Bişkek, Issık-Göl ve Celal-Abad destinasyonlarının
Kırgızistan için en uygun tur güzergâhı olabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Bu
çalışmada kullanılan yöntem diğer destinasyonlar ve sektörler için de referans
olması amacıyla gerekli önerilerle sonuçlandırılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Tur Güzergâhı, Karar Verme

Using The Multi-Criteria Decision Making Methods Indetermining Tour Route

Öz

With increasing variety of alternative tourism types, longer life expectancy, and technological innovations, the tourism industry is developing faster than ever. The tourism development is advantageous and attractive, however, it also creates destructive competition between enterprises and destinations. In order to achieve the determined targets and sustainable competitive advantage, it is necessary to make fast and effective decisions. When the literature is examined, it is seen that a lot of studies and different methods have been developed. One of them is MULTIMOORA (Multi-Objective Optimization on Basis of Ratio Analysis) which has been in use since 2006. MULTIMOORA helps to make the best decision among alternatives according to multiple criteria. Therefore, this technique was preferred in this study. The data needed to use the method were obtained from the survey study with Kyrgyzstan Tour Operators Association (KATO) members. The data obtained is analyzed with the help of the MULTIMOORA method. Results of the analysis show that Chui/ Bishkek, Issyk-Kul and Jalal-Abad destinations could be the most suitable tour routes for Kyrgyzstan. The method used in this study was included with the necessary recommendations for reference to other destinations and sectors.

Anahtar Kelimeler

Tour route, Decision making, Multimoora

Kaynakça

• Andrades, L., & Dimanche, F. (2017). Destination Competitiveness and Tourism Development in Russia: Issues and Challenges. Tourism Management, 62, 360-376. doi:10.1016/j.tourman.2017.05.008
• Ceyhan, İ. F., & Demirci, F. (2017). MULTIMOORA Yöntemiyle Finansal Performans Ölçümü: Leasing Şirketlerinde Bir Uygulama. Bartın Üniversitesi İİBF dergisi, 8(15), 277-296.
• Flognfeldt, T. (2005). TheTourist Route System—Models of Travelling Patterns. Belgeo-Revue belge de géographie, 1(2), 35-58. doi:10.4000/belgeo.12406
• Fridgen, J. D. (1984). Environmental Psychology and Tourism. Annals of Tourism Research(11), 19-39.
• Han, Y., Guan, H., & Duan, J. (2014). Tour Route Multiobjective Optimization Design Based on the Tourist Satisfaction. Discrete Dynamics in Nature and Society, 1-8. doi:10.1155/2014/603494
• Kavacık, M., Zafer, S., & İnal, M. E. (2012). Turizmde Destinasyon Markalaması: Alanya Örneği. Erciyes Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(39), 169-192.
• Kodali, R., & Routroy, S. (2006). Decision Framework for Selection of Facilities Location in Competitive Supply Chain. Journal of Advanced Manufacturing Systems, 5(1), 89-110.
• Lim, K. H., Chan, J., Leckie, C., & Karunasekera, S. (2018). Personalized Trip Recommendation for Tourists Based on user Interests, Points of Interest Visit Durations and Visit Recency. Knowledge and Information Systems, 54(2), 375-406. doi:10.1007/s10115-017-1056-y
• MacCarthy, B., & Atthirawong, W. (2003). Factors Affecting Location Decisions in International Operations-A Delphi Study. International Journal of Operations & Production Management, 23(7), 794-818.
• Önay, O. (2015). Moora. B. Yıldırım, & E. Önder içinde, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (s. 245-257). Bursa: Dora Yayınevi.
• Ram, Y., Björk, P., & Weidenfeld, A. (2016). Authenticity and Place Attachment of Mmajor Visitor Attractions. Tourism Management, 52, 110-122. doi:10.1016/j.tourman.2015.06.010
• Richards, G. (1996). Production and Comsuption of European Cultural Tourism. Annals of Tourism Researh, 23(2), 261-283.
• Sirirak, W., & Pitakaso, R. (2018). Marketplace Location Decision Making and Tourism Route Planning. Administrative Sciences, 8(72), 1-25. doi:10.3390/admsci8040072
• Souffriau, W., & Vansteenwegen, P. (2010). Tourist Trip Planning Functionalities: State-of-the-Art and Future. International Conference on Web Engineering, (s. 474-485). Vienna.
• stat.kg. (2018). Kırgızistan Milli İstatistik Komitesi.http://stat.kg/media/publicationarchive/575969d5-3084-4966-9452-d95e4b96ca6a.pdf. E. Tarihi: 01.03.2019.
• TDK. (2018). Türk Dil Kurumu. www.tdk.gov.tr: http://www.tdk.gov.tr/index.php?, option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5aae058273ee67.97499495 E. Tarihi: 18.03.2019.
• Turan, G. (2013). Lagrange Gevşetmesi ile Küçük Portföylerin Elde Edilmesi ve İMKB'ye Uygulanması. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Turan, G. (2015). Çok Kriterli Karar Verme. B. Yıldırım, & E. Önder içinde, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (s. 15-20). Bursa: Dora Yayınevi.
• UNESCO. (2018, Mart 12). UNESCO Web Sitesi: http://whc.unesco.org/en/statesparties/kg. E. Tarihi: 12.03.2018.
• UNWTO. (2018). UNWTO Tourism Highlights, 2018 Edition: http://www2.unwto.org/publication/unwto-tourism-highlights-2018. E. Tarihi: 11.03.2019.Ustasüleyman, T., & Perçin, S. (200). Analitik Ağ Süreci Yaklaşımıyla Kuruluş Yeri Seçimi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 37-55.
• Wu, X., Guan, H., Han, Y., & Ma, J. (2017). A Tour Route Planning Model for Tourism Experience Utility Maximization. Advances in Mechanical Engineering, 9(10), 1-8. doi:10.1177/1687814017732309
• Xiao, Z., Sen, L., Yunfei, F., Bin, L., Boyuan, Z., & Bang, L. (2017). Tourism Route Decision Support Based on Neural Net Buffer Analysis. Procedia Computer Science(107), 243-247. doi:10.1016/j.procs.2017.03.086
• Yan, L., Gao, B. W., & Zhang, M. (2017). A Mathematical Model For Tourism Potential Assessment. Tourism Management(63), 355-365. doi:10.1016/j.tourman.2017.07.003
• Yang, J., & Lee, H. (1997). An AHP Decision Model For Facility Location Selection. Facilities, 15(9-10), 241-254.
• Zhu, C., Hu, J., Wang, F., Xu, Y., & Cao, R. (2012). On The Tour Planning Problem. Annals of Operations Research, 192(1), 67-86. doi:10.1007/s10479-010-0763-5.