Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü’ne Olası Üyeliğinin Avrasya Politikasına Etkileri

Yıl 2019, , 3439 - 3469, 15.10.2019

Mustafa Özalp

https://doi.org/10.33206/mjss.551341

Cited By: 3

Öz

Türkiye Batı
bloğunda Avrupa Konseyi’nin ve Birleşmiş Milletler’in (BM) kurucu üyesidir.
Bununla birlikte Türkiye 1952’den beri NATO’ya üye, 1959’dan beri de Avrupa
Birliği’ne (AB) üye olmak yolunda çaba sarf etmektedir. İkinci Dünya
Savaşı’ndan sonra Türkiye, Batı bloğu içerisinde birçok teşkilat içerisinde yer
almış ve birçok devletle de ittifak çerçevesinde yakın ilişkide bulunmuştur.
Türkiye’nin Batı ile bu oranda yakın ilişkide bulunması, gerek Türkiye’nin Batılı
devletlerle ilişkilerinin iyileştirilmesinde, gerekse Türkiye’nin sosyoekonomik
olarak kalkınmasında istenilen verim ve başarı sağlanamamıştır.  Bu ve benzer sebeplerle Türkiye 90’lı yılların
başından ve özellikle de 2000’li yıllardan sonra; kendi coğrafyasının
avantajlarını kullanarak; tarihi, dini ve kültürel benzerlikleri çerçevesinde,
Orta Asya-Hazar Bölgesinde yaşayan milletlerle pragmatizm çerçevesinde daha
yoğun bir ilişki kurmaya başlamıştır. Türkiye’nin yürütmüş olduğu bu çok
boyutlu politika, Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ile ilişkilerin
geliştirilmesine her ne kadar arzu edilen seviyede olmasa da önemli katkıda
bulunmuştur. ŞİÖ 8 üyeden oluşmakta ve bu 8 üyenin 5’i, Türkiye’nin soydaş
ülkeler olarak gördüğü ve Türklerin anayurdu olarak kabul edilen Avrasya
bölgesinde bulunmaktadırlar. Türkiye bulunmuş olduğu coğrafyadan ve tarihi
geçmişinden dolayı kendi siyasi, iktisadi ve sosyokültürel kazanımları
doğrultusunda daha aktif ve daha çok boyutlu bir politika takip etmeye
çalışmaktadır. Bu çerçevede Batı ile işbirliği sürdürülürken, Orta Asya ve Doğu
ile ilişkilerin güçlendirilmesi ihmal edilmemelidir. Türkiye Doğu-Batı bloğu
içerisinde her hangi bir teşkilatla ilişkilerini geliştirirken, birini diğerine
alternatif ve/veya rakip olarak değerlendirmelidir. Bu bağlamda Türkiye’nin ŞİÖ
ile olan ilişkilerinin daha ileri seviyelere taşınabilmesi için ŞİÖ içerisinde
Türkiye’nin, Türk Cumhuriyetleri ile olan sosyoekonomik ve sosyokültürel birlikteliği
ivedilikle pekiştirip güçlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

SİÖ, Ekonomik bütünleşme, askeri birlik, ticaret hacmi, Soğuk Savaş

Kaynakça

• Beril, D., (2013). AB'nin Alternatifi Şangay İşbirliği Örgütü mü?" İstanbul Üniversitesi | Avrasya, https://www.youtube.com/watch?v=cA43aSIK0YI&t=1s erişim tarihi 16.11.2018
• Belge, R., (2016). T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Bir Beşeri Coğrafyacı Olarak İbn Haldun, İstanbul.
• BP. (2017). Statistical Review of World Energy. June, https://www.bp.com/content/dam/bp-country/de_ch/PDF/bp-statistical-review-of-world-energy-2017-full-report.pdf erişim tarihi 1.12.2018
• Caşın, Mesut H. (2013). Türk Dış Politikası Açısından Kafkasya ve Orta Asya. Hazar Raporu, http://www.circassiancenter.com/cc-turkiye/arastirma/0578-TurkDisPolitikasiAcisindanKafkasya.pdf erişim tarihi 20.11.2018
• Çavuş, T., (2012). Dış Politikada Yumuşak güç Kavramı ve Türkiye'nin Yumuşak Güç Kullanımı. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, Sayfalar 23 – 37
• Çin Ülke Bilgi Notu, (2018). TİM (Türkiye İhracatçılar Meclisi) http://www.tim.org.tr/files/downloads/ihracat/Ulke_Masalari/ulke_bilgi_notu/%C3%87in%20%C3%9Clke%20Bilgi%20Notu.pdf erişim tarihi 16.11.2018
• Çağdaş, D. (2018). Türkiye-Orta Asya İşbirliği Stratejileri ve Gelecek Senaryoları. https://www.researchgate.net/publication/322699287_Turkiye-Orta_Asya_Iliskileri_ve_Gelecek_Senaryolari
• Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu. (2018). Türkiye-Özbekistan İş Konseyi. DEİK. Haziran, https://www.deik.org.tr/uploads/bilgi-notu-ozb-haziran-2018-2.pdf
• Eren. E., (2017). Şanghay İşbirliği Örgütü Ve Türk Dış Politikasında Gelecek Perspektifi. Strategic Public Management Journal, Mayıs, Volume 3, Issue 5, pp. 77-94.
• Ertürk, E. (2015) Uluslararası İktisadi Birleşmeler, Alfa Aktüel, 1. Baskı,
• Erşen, E., (2013). Türk Dış Politikasında Avrasya Yönelimi ve Şanghay İşbirliği Örgütü. Ortadoğu Analiz, cild 5, sayı 52.
• Avcı, E., (2018). Doğu Türkistan Sorunu. BİLGESAM (Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi)/ analiz, Doğu Asya ve Pasifik, No: 1391, 11 Aralık
• İsmayil, E., (2016). Rusya’nın Avrasya Birliği Politikası. T.C. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı, Arasya Etüdleri, 49/1 (125-1
• International Energy Agency. (2017). IEA. Key world energy statis-tics https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/key-world-energy-statistics-2017.html
• Işık, N., (2016). Türkiye ile Şanghay İşbirliği Örgütü Arasındaki Ticaret Akımlarının Panel Çekim Modeli ile Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, UİİİD-İJEAS, (17):151-174 ISSN 1307-9832
• Keyvan, Özlem, Z. (2016). Yeni Dünya Düzeninde Türkiye – Çin Stratejik Ortaklığı. Bölgesel Çalışmalar, Cilt 1, Sayı 1,
• Kocaman, Muhammed, E. (2018). Hazar Havzasının Hukuki Statüsü. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, cilt:9, sayı:1, 99-114
• Marangoz, M., ve Denizci G. (2017). Şangay İş Birliği Örgütü Üyesi Ülkeler İle Türkiye’nin Küresel Rekabet Düzeyleri Açısından Karşılaştırılması. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, kış, Cilt:12 Sayı:2, s. 75-90
• Nasuh, U., (2018). Türkiye'nin Orta Asya ve Kafkasya Politikası Üzerinde Etkili Olabilecek Faktörler. https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=354886&/T%C3%BCrkiyenin-Orta-Asya-ve-Kafkasya-Politikas%C4%B1-%C3%9Czerinde-Etkili-Olabilecek-Fakt%C3%B6rler-/-Do%C3%A7.-Dr.-Nasuh-Uslu- erişim tarihi 28.11.2018
• Ongarova, Y., (2018). Kazakistan'ın Çok Yönlü Enerji Politikası ve Hazar Denizi. Alınteri Sosyal Bilimler Dergisi (ASOBİD), C. 2, S. 3, 2018, ss. 1
• Özdaşlı, E., (2012). Çin ve Rusya Federasyonu’nun Perspektifinden Şanghay İşbirliği Örgütü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, yıl 4, sayı 6 bahar.
• Suputnik, 2018, Hazar Ülkeleri liderleri, Kazakistan'ın Aktau kentinde düzenlenen Hazar Ülkeleri Devlet Başkanları Zirvesi’nde üzerinde 22 yıl çalışılan Hazar Denizi Anlaşması’nı imzaladı. https://tr.sputniknews.com/rusya/201808121034710273-hazar-denizi-anlasmasi-imzalandi/ erişim tarihi 14.11.2018
• SCO. 2017 The Shanghai Cooperation Organisation http://eng.sectsco.org/about_sco/ erişim Tarihi 16.11.2018
• Şahin Vuslat Nur, 2018, Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) 18. Liderler Konseyi Toplantısı’na Bakış, Yorum No: 48, ttps://avim.org.tr/tr/Yorum/SANGHAY-ISBIRLIGI-ORGUTU-SIO-18-LIDERLER-KONSEYI-TOPLANTISI-NA-BAKIS erişim tarihi, 3.12.2018
• Türkiye İhracatçılar Meclisi. (2018). Rusya: Ülke Bilgi Notu, TİM http://www.tim.org.tr/files/downloads/ihracat/Ulke_Masalari/ulke_bilgi_notu/Rusya%20%C3%9Clke%20Bilgi%20Notu.pdf erişim tarihi 16.11.2018
• T.C. Ticaret Bakanlığı. (2018). Türkiye ile Tcaret. Türkiye - Türkmenistan Dış Ticaret Göstergeleri, thttps://eb.ticaret.gov.tr/portal/faces/home/disIliskiler/ulkeler/ulke-detay/Türkmenistan?_afrLoop=6945300586312006&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=q1hlj0etp&_adf.ctrl-state=q4wwp2ilf_179 erişim tarihi 28.11.2018
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2018). Türkiye - Türkmenistan Siyasi İlişkileri. http://www.mfa.gov.tr/turkiye-turkmenistan-siyasi-iliskileri.tr.mfa erişim tarihi 28.11.2018
• Uygurlar, (2018) Uygurlar'a Yönelik Baskıya Karşı ABD Kongresi’nde Yaptırım Tasarısı, https://www.amerikaninsesi.com/a/uygurlara-y%C3%B6nelik-bask%C4%B1ya-kar%C5%9F%C4%B1-abd-kongresi-ne-yapt%C4%B1r%C4%B1m-tasar%C4%B1s%C4%B1-/4680178.html?fbclid=IwAR1oFPXC3zR9Ka7wj-LCQy7erxFxh_OeOfWL9U_9uPp_NddKltTjpHQMkuo erişim tarihi 1.12.2018 Yardımcıoğlu, M. ve Koçarslan, H. (2012) Çok Kutuplu Dünyaya Doğru. Şanghay İşbirliği Örgütü, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, ss. 163-174. Yalçınkaya, A., (2017). Türk Dış Politikasında Eksen Arayışı: Avrupa Birliği mi, Şanghay İşbirliği Örgütü mü?, Yüzüncü Yıl Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Afro-Avrasya Özel Sayısı / ISSN: 1302-6879