WORK LIFE and THE CONCEPT OF STRESS: A SITUATIONAL APPROACH

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 3, 109 - 131, 01.09.2014

Hasan Yüksel

Öz

In 18th century, the human beings were exposed to a revolutionary change that can be called and regarded as historical turning point and which was named after Industrial Revolution. Through Industrial Revolution, the workplace was also exposed to a radical differentiation in terms of a particular place to work and the work and home was considerably differentiated. Additionally, this period was known as a term on which the profile of the workers altered as well. Particularly, the transition from craftsmen to employee in the factories was one of the main indicators of this situation. In addition to disconnecting from agriculture based working life and associating the work with the factories, the parameters such as the problems and their solutions concerning work life were needed to be redefined again. In other words, different from agricultural life, there is a significant change on the problems of the employees and the solutions. In this period, the employees who sold their labour to the employers, did not meet their needs in the working life and in the stark contrast they were disappointed in parallel to the long hours of work. Shortly, via industrialization, every day, the workers were exposed to stress and stress oriented factors called as the plague of work life, and as a result of this, they reacted by means of employee turnover or divergency from their work. All these things pave the way that, the main objective of the study is to analyze the stress and stress oriented factors, which the workers encounter and which result in leaving from the work, elaborately with all its ins and outs

Anahtar Kelimeler

Stress, Stress Oriented Factors, Work Life, Industrial Revolution, Organizational Stress

ÇALIŞMA YAŞAMI VE STRES KAVRAMI: DURUMSAL BİR YAKLAŞIM

Öz

İnsanlık 18. yüzyılda tarihsel bir kırılma noktası olarak ele alınabilecek bir dönemi geride bırakmıştır. Bu dönem literatürde Sanayi Devrimi olarak adlandırılmaktadır. Sanayi Devrimi’yle birlikteki işyeri mekân anlamında ciddi bir ayrıma tabi tutulmuş ve iş-ev arasına kalın duvarlar örülmüştür. Yine bu dönem işgücünün profilinin ciddi anlamda değiştiği bir süreç olarak bilinmektedir. Özellikle zanaatkârların yeni dönemde kurulan fabrikalarda işçi olması bu durumun en temel göstergelerindendir. Tarımsal hayattan kopuşla işin sadece fabrika olarak adlandırılan bir ortamda yapılmaya başlanmasıyla birlikte çalışma hayatına ve sorunlarına yönelik olarak adlandırılan tüm parametrelerin yeniden tanımlanması ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla tarım hayatından farklı olarak sanayileşmeyle birlikte çalışanların problemlerinde ve bu problemlere dönük olarak ortaya atılan çözüm önerilerinde de değişiklikler meydana gelmiştir. Ayrıca bu dönemde kendi emeğini başkalarının tekeline bırakan işçi, çalışma sürelerinin uzamasına paralel olarak iş konusunda beklentilerini karşılayamamış tam aksine hayal kırıklığına uğramıştır. Kısacası, sanayileşmeyle birlikte işçiler, psikolojik anlamda her gün çalışma hayatının vebası olarak nitelendirilebilecek stres ve stres faktörlerine maruz kalmış; sonuç olarak da işçi devir hızı, işten ayrılma gibi tepkisel davranışlar ortaya koymaya başlamışlardır. Tüm bunlardan hareketle çalışmanın temel amacı işgörenlerin çalışma hayatında karşılaştıkları ve işten ayrılmalarıyla son bulan stres kavramını sebep ve sonuçlarıyla birlikte detaylı bir analize tabi tutmaktadır

Anahtar Kelimeler

Stres, Stres Faktörleri, Çalışma Hayatı, Sanayi Devrimi, Örgütsel Stres

Kaynakça

• Ağma, F. Ş. (2007). İş Yaşamında Stresin Nedenleri ve Olumsuz Etkileri, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Ankara: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Aktaş, A. M. (2001). “Bir Kamu Kuruluşunun Üst Düzey Yöneticilerinin İş Stresi ve Kişilik Özellikleri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 56, Sayı 4, 25-42.
• Bacak, B., Yiğit, Y. (2010). ”İşe Devamsızlığın Nedenleri, Ekonomik Sonuçları ve Azaltılması İçin Alınması Gereken Önlemler”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5/1, 29-44.
• Barling, J., Kelloway, E. K., Frone, M. R. (2005). Handbook of Work Stress, USA:Sage Publications.
• Batıgün, A. D., Şahin, N. H. (2006). “İş Stresi ve Sağlık Psikolojisi Araştırmaları İçin İki Ölçek: A Tipi Kişilik ve İş Doyumu”, Türk Psikiyatri Dergisi, 17/1, 32-45.
• Birkök, C. (2000). “Poliste Çatışma ve Stres Yönetimi”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, ISSN: 1303-5134, 2000, 1-9.
• Cam, E. (2004). “Çalışma Yaşamında Stres ve Kamu Kesiminde Kadın Çalışanlar”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, ISSN 1303-5134, 1-10.
• Ceylan, A., Ulutürk, Y. H. (2006). “Rol Belirsizliği, Rol Çatışması, İş Tatmini ve Performans Arasındaki İlişkiler”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7/1, 48-58.
• Cooper, C. L., Palmer, S. (2000). Conquer Your Stress, UK: Printed by Guernsey Press.
• Cotton, D. H.G. (1990). Stress Management, An Integrated Approach To Theraphy, USA: Published by Brunner Mazel Incorporation.
• Çam, S., Çakır, İ. (2008). “Polislerde İş Stresi Algısının Kişisel ve Göreve Bağlı Bazı Değişkenlere Göre Karşılaştırılması”, Polis Bilimleri Dergisi, Cilt 10/3, 21-40.
• Dewe, P., O’Dristoll, M. P., Cooper, C. L. (2010). Coping With Work Stress A Review and Critique, USA: Published by John Wiley and Sons Limited.
• Dolan, S. L. (2007). Stress Self Esteem Health and Work, USA: Published by Palgrave Macmillan.
• Dormanss, C., Zapf, D. (2001). “A Meta Anaysisi of Stabilities”, Journal of Organizationla Behaviour, Vol 22, No 5, 483-504.
• Eren, E. (2000). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. (6. Baskı), İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Eren, E. (1993). Yönetim Psikolojisi, İstanbul: Beta Basım Yayın ve Dağıtım.
• Geçkil, E., Yıldız, S. (2006). “Adölesanlara Yönelik Beslenme ve Stresle Başetme Eğitiminin Sağlığı Geliştirmeye Etkisi”, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 10/2, 19-28.
• Gryna, F. M. (2004). Work Overload Redesigning Jobs to Minimize Stress and Burnout, USA: Quality Press Publication.
• Gül, H., Oktay, E. (2009). “Ücret, Kariyer, İş Tatmini ve Performans Arasındaki İlişkiler: Karaman Valiliğinde Bir Uygulama”, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 223-238.
• Gül, H. (2007). “İş Stresi, Örgütsel Bağlılık ve Performans Arasındaki İlişkiler. Bir Alan Araştırması”, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 13, 318-332.
• Gümüştekin, G. E., Gültekin, F. (2009). “Stres Kaynaklarının Kariyer Yönetimine Etkileri”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 23, 147-158.
• Gümüştekin, G. E., Öztemiz, A. B. (2004). “Örgütsel Stres Yönetimi ve Uçucu Personel Üzerinde Bir Uygulama”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 23, 61-85.
• Gürbüz, S., Yüksel, M. (2008). “Çalışma Ortamında Duygusal Zeka: İş Performansı, İş Tatmini, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Bazı Demografik Özelliklerle İlişkisi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9/2, 174-190.
• Hicks, T., McSherry, C. (2006). A Guide To Managing Workstress. USA.
• Işık, E. (2007). İşletmelerde Mobbing Uygulamaları İle İş Stresi İlişkisine Yönelik Bir Araştırma, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış, İstanbul: Yüksek Lisans Tezi.
• Johnson, S., Cooper, C., Cartwright, S., Donald, I., Taylor, P., Millet, C. (2005). “The Experience of Work Related Stress Across Occupations”, Journal of Managerial Psychology, Vol 20, No 2, 178-187.
• Kaya, A., Kaya, Y. (2007). “Küçük ve Orta Boy İşletme Yöneticilerinin Stres Kaynaklarını Tespit Etmeye Yönelik Kayseri İlinde Bir Araştırma”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 23/2, 41-62.
• Kitapçı, O., Dörtyol, İ. T. (2008). “The Effects of Demographics on Job Satisfaction Factors”, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Yıl 10, Sayı 15, 119-135.
• Klarreich, S. H. (1994). Stressiz Çalışma Ortamı (Çev. Bengi Güngör), Ankara: Alfa Yayını, 14-34.
• Kwok, B. C. (2006). Work Stress and Coping Among Professionals, Netherlands: Hotei Publishing.
• Lazarus, R. S., Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal and Coping, New York, USA: Springer Publishing Company.
• Lee, K. E. (1999). “A Change In The Outlook For Psychology In Management From Skill Building To Personal Development”, Journal of Managerial Psychology, Vol 14, No 7/8, 586-601.
• Marcintus, W. C., Berry, K. S. W., Gordons, J. R. (2007). “The Relationship of Social Support To The Work Family Balance and Work Ourcomes of Midlife Women”, Women in Management Review, Vol 22, No 2, 86-111.
• Montgomery, D. C., Blodgett, J. G., Barnes, J. H. (1996). “A Model Of Financial Securities Salespersons’ Job Stress”, The Journal Of Services Marketing, Vol 10, No 3, 21-38.
• Olpin, M., Hesson, M. (2012). Stress Management For Life A Research Based Experimental Approach, USA: Centage Learning Publication.
• Ören, K. (2012). Çalışma Sosyolojisi Ders Notları.
• Parker, D. F., Decotiis, T. A. (1983). “Organizational Determinants of Job Stress”, Journal of Organizational Behaviour and Human Performance, 32, 160-177.
• Sabuncuoğlu, Z., Tüz, M. (1995). Örgütsel Psikoloji, Ezgi Kitabevi Yayınları, Bursa.
• Seaward, B. L. (2012). Managing Stress Principles and Strategies For Health and Well Being, Seventh Edition, Canada, UK: Published by Jones and Barlett Learning,
• Sığrı, Ü. (2007). “Geçici ve Daimi Personelin Stres Faktörlerinin, Belirtilerinin, Yatkınlıklarının ve Stresle Baş Etme Tarzlarının Mukayeseli Analizi”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 7, Sayı 28, 177-188.
• Spiers, C. (2003). Accuracy Clarity Value Tolley’s Managing Stress In The Work Place, USA: Published by Reed Elsevier.
• Steers, R. M. (1994). Introduction To Organizational Behaviour, Fifth Edition, Iowa, USA: Kendall Hunt Publication.
• Stockton, C. T. (2006). Living With Stress, UK: Published by Author House.
• Sutherland, V. J., Cooper, C. L. (2000). Strategic Stress Management An Organizational Approach, Macmillan Business, USA: Palgrave Publication.
• Şimşek, M. Ş., Çelik, A. (2011). Yönetim ve Organizasyon, 13. Baskı, Konya: Eğitim Akademi Yayınları.
• Tezcan, M. (2011). Sosyolojiye Giriş, Ankara: Genişletilmiş 6. Baskı.
• Tunçkan, E. (2008). “Endüstrileşme Olgusu ve Endüstriyel Reklamcılık”, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 5/2, 113-120.
• Turunç, Ö., Çelik, M. (2010). “Algılanan Örgütsel Desteğin Çalışanların İş Aile, Aile İş Çatışması, Örgütsel Özdeşleşme ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi, Savunma Sektöründe Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14/1, 209-232.
• Wheeler, C. M. (2007). Ten Simple Solutions To Stress How To Tame Tension and Start Enjoying Your Life, Oakland, California: New Harbinger Publications.
• Zeffane, R., McLoughlin, D. (2006). “Cooperation and Stress Exploring The Differential Impact of Job Satisfaction, Communicatinon and Culture”, Management Research News, Vol 29, No 10, 618- 631.
• Zencirkıran, M., (Ed.) (2011). Dünden Bugüne Türkiye’nin Toplum Yapısı. Bursa: Dora Yayıncılık. Editörlü Kitapta Bölüm Kalaycıoğlu, S. (2011). Toplumsal Yapı, Toplumsal Kurumlar, Gruplar ve Toplumsal Değişme. Mehmet Zencirkıran (Ed.), Dünden Bugüne Türkiye’nin Toplum Yapısı içinde (s.3-15). Yenilenmiş İkinci Baskı, Bursa: Dora Yayıncılık.