JOURNEY OF CANYSH AND BAIYSH

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 1, 203 - 213, 01.01.2016

ġsmail Abali

Öz

The religious and psychological features of the societies reverberated to their verbal-written culture; this interaction has come from past to today. As we can see in the Turkish verbal tradition, this situation reverberated to epics which includes certain signals belong to mithyc ages. Just as selecting and being tested of shaman reflected to the epic like the others. Therefore the hero moves away from his land, initiatives and finally comes back as enlightened in this cycle. It‟s true for the study inwhich practised Joseph Campbell‟s model. In the study we analyse initiation of the epic's heros, Canış and Bayış, at firstly has given some informations about the model of Campbell and this model practised to Musulmankulov, Canayev, Akiyev, Dıykanbaev, Urmambetov variants. In the analysing each other at the below of the title, the proposition of Campbell and other researchers has been given and the epic has been practised to the titles according to these propositions

Anahtar Kelimeler

Epic, the Epic of Canış-Bayış, The Hero's Journey, the Monomyth Theory, Joseph Campbell

Canış ve Bayış’ın Sonsuz Yolculuğu

Öz

İlkel dönemlerden itibaren toplumların dini ve psikolojik özellikleri, yaşayış tarzı ile sözlüyazılı kültürlerine de yansımış; bu etkileşim günümüze kadar süregelmiştir. En güzel örneğini Türk sözlü geleneğinde de gördüğümüz üzere bu durum, adayın seçilip sınanması ve sonunda şaman olması gibi eski dini motiflerin pek çok tür gibi mitolojik dönemlerden izler taşıyan destana da aksetmiş olması ve buna paralel olarak destan kahramanının böyle bir döngü içerisinde önce ülkesinden uzaklaşması, çeşitli sınavlarla erginlenmesi ve sonunda aydınlanmış olarak geri dönmesi şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Çalışmamızda Joseph Campbell'ın belirlediği bu modeli uyguladığımız Canış-Bayış destanında da durum bu şekildedir. Destan kahramanlarından Canış ile Bayış'ın erginlenmesini incelediğimiz çalışmamızda, öncelikle, Campbell'ın modeli hakkında bilgi verilmiş, akabinde bu model destanın Musulmankulov, Canayev, Akiyev, Dıykanbaev ve Urmambetov varyantları üzerinde uygulanmıştır. İncelememizde her başlığın altında, Campbell ve konuyla ilgili diğer araştırmacıların görüşlerine yer verilmiş ve bu görüşler ışığında destan, söz konusu başlıklara tatbik edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Destan, Canış-Bayış Destanı, Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, Monomit

Kaynakça

• ABALI, İsmail, (2015), Canış, Bayış Destanı (M. Musulmankulov, C. Canayev, K. Akiyev, S. Dıykanbaev Varyantları) İnceleme-Metin, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi.
• AKMATALİYEV, Abdıldacan&Mukasov, Murat, (2013), Kırgız Destanları-13 Canış Bayış, (Akt: Mehmet Aça), Ankara: TDK Yayınları.
• CAMPBELL, Joseph, (2000), Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• ELIADE, Mircea, (1994), Ebedi Dönüş Mitosu, Ankara: İmge Yayınları.
• ELIADE, Mircea, (1999), Şamanizm, Ankara: İmge Yayınları.
• GÜZEL, Cavit, (2014), "Monomit Teorisi Bağlamında Bayan Toolay Destanı" TÜBAR, S. XXXVI, 191-206.
• JUNG, Carl Gustav, (2003), Dört Arketip, İstanbul: Metis Yayınları.
• KANTER, M. Fatih, (2005), "Dede Korkut Hikayelerinin Arketipsel Sembolizm Yöntemiyle Çözümlenmesi", Arayışlar Dergisi, S. 14, 131-138.
• KEBEKOVA, Batıma, (1998), Canış, Bayış, Bişkek: Şam Basması, Kırgız Respublikasının Uluttuk İlimder Akademiyası, Manastaanuu Cana Körköm Madaniyattın Uluttuk Borboru, El Aralık (Meerim) Kayrımduuluk Fondusu, "El Adabiyatı" Seriyasının 4. Tomu.
• ÖZAYSIN, Gökhan, (2002), Kahramanın Sonsuz Yolculuğu Öykü Yapısı Türk Sözlü Anlatı Geleneği ve Yavuz Turgul Senaryoları Üzerine Bir Deneme, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi.
• ÖZKAN, Tuba, (2006), Bey Böyrek Anlatılarının Kahramanın Sonsuz Yolculuğu Açısından İncelenmesi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• RAGLAN, Lord, (2003), "Geleneksel Kahraman Kalıbı", Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, Ankara: Milli Folklor Yayınları.
• ROUX, Jean Paul, (2002), Türklerin ve Moğolların Eski Dini¸ İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• ÜÇAY ŞENTÜRK, Zeliha, (2013), Canış, Bayış Destanı Moldobasan Musulmankulov Varyantı (Metin- Aktarma-İnceleme), Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• YALÇIN, Belgin, (1999), Canış, Bayış Destanı (Metin-Aktarım-İnceleme)¸ İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.