POLITICAL LIFE IN KHOROSAN AND REBELLİON OF PRINCE YESÂVUR (1317-1320)

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 1, 278 - 303, 01.01.2016

Ömer Subaşi

Öz

Prince Yesâvur had been attacked to Khorasan, when he had a mission in Chaghatayid Army‟s moreover, he struggled to Ilkhanid to dominated region. However, he had a discussion with Chaghatayid Prince Kebek, he escaped Transoxania to Khorasan and settled down to Badgis with permission of Olcâytû Sultan. After the dead of Sultan he had a opportunities because of unpracticed Abu Said and he revolted, then he got under the influence of Khorasan during to years, in this period Ilkhanid had very hard times. During this uprising period Prince struggled from Herât to Mâzederân in Khorasan Geography, at the same time he also struggled with Ilkhanid that attacks to his land. Prince won with his political knowledge to other competitors but with Emîr Huseyin‟s happened in Khorasan he lost his efficiency and then a Chaghatayid Prince murdered to him. This study mainly examined by Abu Said 's first years uprisings, Prince Yesâvur, who had been strived Ilkhanid to Khorasan for a years and political circumstances during this session

Anahtar Kelimeler

Ilkhanid, Chaghatayid, Abu Said, Yesâvur, Khorasan, Herât

Horâsân’da Siyasî Hayat ve Şehzâde Yesâvur İsyanı (1317-1320)

Öz

Şehzâde Yesâvur, Çağatay ordularında görev yaptığı dönemde Horâsân‟a akınlar yapmış ve bölge hâkimiyeti için İlhanlılar ile mücadele etmişti. Ancak Çağatay Şehzâdesi Kebek ile girdiği tartışma sonrası Mâverâünnehir‟den kaçarak Horâsân‟a geldi ve Olcâytû Sultan‟ın izniyle yerleşti. Olcâytû‟nun ölümünden sonra genç yaşta tahta çıkan Ebû Saîd‟in tecrübesizliğini fırsat bilerek isyana kalkışan Şehzâde, üç yıl süreyle Horâsân‟ı etkisi altına alarak bölgede İlhanlılara zor günler yaşattı. Şehzâde, isyan sırasında bir taraftan Herât‟dan Mâzenderân‟a kadar Horâsân coğrafyasını harap ederken bir taraftan da İlhanlıların üzerine gönderdiği kuvvetlerle mücadele ediyordu. Siyasi manevralar ile bütün rakiplerinden kurtulan Şehzâde, Emîr Hüseyin‟in Horâsân‟a gelişiyle bölgedeki etkinliğini yitirdi ve yine bir Çağatay Şehzâdesi tarafından öldürüldü. Bu çalışmada Ebû Saîd‟in saltanattaki ilk yıllarında ortaya çıkan ve İlhanlıları Horâsân‟da uzun süre uğraştıran Şehzâde Yesâvur isyanı ve bu süreçte yaşanan siyasî olaylar incelenecektir

Anahtar Kelimeler

İlhanlılar, Çağatay, Ebû Saîd, Yesâvur, Horâsân, Herât

Kaynakça

• Abu‟l Fida‟ (1983). The Memoirs of a Syrian Prince:, Sultan of Haman ( 672-732/1273-1331), Trans.: P.M. Holt, Wiesbaden. Aştiyânî, A. İ. (1986). Târîh-i Moğol, Tahran: Müessese-i İntişarat-ı Emîr Kebir.
• Ehrî, Ebû Bekr Kutbî el- Ehrî (1954). Ta‟rikh-i Shaikh Uwais, (History of Shaikh Uwais), Trans.: J.B.Van Loon Mouton.
• Erdem, İ. (1997). “Olcâytû Han Devrinde Horâsân‟da İlhanlı-Çağatay Mücadelesi”, PAÜ. Eğitim Fak. Dergisi., S.3, s.106-112.
• Dames, L. 1979. “Belucistan”, İslam Ansiklopedisi, II., 493-513, İstanbul: MEB.
• Fasîh-İ Hâfî, Fasîh Ahmed b. Celâleddin Muhammed Hâfî (1340/1961). Mücmel-i Fasîhî, III., (Neşr.: Muhammed Ferrruh), Meşhed: Kitâbufuruş-i Bastan.
• Grousset, R. (2011). Stepler İmparatorluğu, Attila, Cengiz Han, Timur, (Terc.: Halil İnalcık, Yay. Haz.: Ertuğrul Tokdemir, Mustafa Dönmez), Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Gülensoy, T.-Küçüker, P. (2015). Eski Türk-Moğol Kişi Adları Sözlüğü, İstanbul.
• Hâfız-ı Ebrû (1938). Zeyl-i Cami‟ü‟t-Tevârîh-i Reşidî, (Neşr.: Hânbâbâ Beyânî), Tahran: Şirketi Tezâmuni İlmî.
• Hândmîr, Gıyâseddin b. Hâce Hüsâmiddin Muhammed b. Hâce Celâliddin Muhammed (1983). Târîh-i Habîbü‟s-Siyer fi Ahbâri Efrâdi Beşer, 941/1535, III., (Neşr.: Muhammed Debîr-i Siyâkî), Tahran: Kitâbfuruş-i Hayyam.
• İsfizârî, Muînüddin Muhammed Zemçî (1338), Ravzâtü'l cennât fî evsâf-ı medîneti Herât, I. (Tashih Muhammed Kazım İmam), İntişarat-ı Danişgah-ı Tahran.
• Kadı Ahmed Gaffârî Kazvînî, Târîh-i Cihân Ârâ, (Neşr.: Muctebâ Minovi), Tahran.
• Kafalı, M. (2005). Çağatay Hanlığı (1227-1345), Ankara. Kâşânî, Ebu‟l-Kâsim Abdullâh b. Ali b. Muhammed (1348/1969), Târîh-i Olcâytû Sultân, (Neşr.: Mehîn Hambelî), Tahran.
• Kazvînî, Hamdullâh Müstevfî (1944). Târîh-i Güzîde, (Neşr.: Abdülhüseyin Nevâî), Tahran: Müessese-i İntişarat-ı Emîr Kebir.
• Mîrhând, Mîr Muhammed b. Seyyid Burhâneddin Havendşâh (1339). Târîh-i Ravzatü‟s-Safâ Fi Sireti'l-Enbiyâ ve'l-Mulûk ve'l-Hulefâ, 903/1498., V., Tahran: Müessese-i Hayyam ve İntişarat-ı Piruz.
• Natanzî, Muînüddin-i (1336/1957). Müntehabü‟t-tevârîh Muinî, (Neşr.: J.Aubin), Tahran: Kitâbfuruş-i Hayyam.
• Özgüdenli, O. G. (2009). Gâzân Han ve Reformları (1295-1304), İstanbul.
• Semerkandî, Kemâleddin Abdürrezzâk-ı (1974). Matla-ı Sa‟deyn ve Mecma-ı Bahreyn, (Neşr.: Abdülhüseyin Nevâî), Tahran.
• Seyfî-İ Herevî, Seyf İbn Muhammed İbn Yakub el-Herevî (1944). Târîhnâme-i Herât, (Neşr.: Muhammed Zübeyr es-Sıddıkî), Calcutta.
• Spuler, B. (1957). İran Moğolları, Siyaset, İdare ve Kültür, İlhanlılar Devri, 1220-1350, (Çev.: Cemal Köprülü), Ankara.
• Şahin, M. (2013). Ortaçağda Herât Bölgesi (Gaznelilerin Kuruluşundan Timurluların Yıkılışına Kadar) (961- 1507), Basılmamış Doktora Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Togan, Z. V. (1987). “Herat”, İslam Ansiklopedisi, V., 429-442. İstanbul: MEB.
• Uslu, R. (1997). Herat Tarihi, İstanbul.
• Vassâf, Şerefeddin Abdullâh b. İzzeddin Fadlullâh b. Ebû Nuaym Yezdî Şîrazi (2004). Tahrîr-i Târîh-i Vassâf, (Neşr.: Abdul Muhammed Ayeti), , Tahran: Institute for Humanities an Cultural Studies.