THE VALUE OF THE REASON WITHIN THE FRAMEWORK OF THE IBN ‘ARABÎ’S THEORY OF GNOSIS (MARIFAH)

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 3, 139 - 161, 01.07.2016

M. Mustafa Çakmaklıoğlu

Öz

In this article, we made an attempt at attract attention on the value of the reason within the general framework of the Ibn ‘Arabî’s theory of gnosis (marifah). Ibn ‘Arabî does not utterly deny knowledge of God by reason but he sees it as a limited source of knowledge from the point of theory of gnosis. According to Ibn ‘Arabî reason knows God only in an abstract, purified manner and it is unable to describe Him. But, on the other hand, reason is a colossal force without limits, infinitely receptive to revelation and inspirations. If we free the reason from the constraint of reflection it will change direction, seek another source of knowledge and choose that instead. In short, reason has a limit which it observe as a reflectioner not as a acceptor

Anahtar Kelimeler

Ibn ‘Arabî, gnosis, reason, reflection, consideration, heart, unveiling

İbnü’l-Arabi’nin Marifet Teorisi Açısından Aklın Değeri

Öz

Bu makalede İbnü’l-Arabî’nin marifet teorisinin genel çerçevesi içerisinde aklın yeri ve önemine dikkat çekmeye çalıştık. İbnü’l-Arabî, akıl vasıtasıyla Allah hakkında bilgiye ulaşmayı bütünüyle reddetmez, fakat marifet teorisi bakımından aklı sınırlı bir bilgi kaynağı olarak görür. İbnü’lArabî’ye göre akıl, Allah’ı sadece soyut, selbî yolla idrak edebilir ve Allah’ı tasvir etmekten de acizdir. Böyle olmakla beraber akıl, her hangi bir sınırı olmayan muazzam bir güçtür, sınırsız bir şekilde vahiy ve ilhamları alıp kabul eder. Şayet biz aklı, fikir yetisinin kısıtlamasından kurtaracak olursak o, yeni bir bilgi kaynağı aramak üzere yönünü başka tarafa çevirecek ve bilgi kaynağı olarak bunun yerine onu seçecektir. Kısaca, aklın fikir yetisi bakımından uymak zorunda olduğu sınırları vardır, kabul edici yönü îtibârıyla değil

Anahtar Kelimeler

İbnü’l-Arabî, marifet, akıl, fikir, nazar, kalp, keşf

Kaynakça

• Afîfî, Ebu’l-Alâ, (1939), The Mystical Philosophy of Muhyiddin Ibn al-‘Arabî, Cambridge University Press, Cambridge.
• -------, (1999), Tasavvuf, İslam’da Mânevî Hayat, çev. Ekrem Demirli-Abdullah Kartal, İz Yay., İstanbul.
• Armstrong, Karen, (1998), Tanrı’nın Tarihi, çev., Oktay Özel ve diğerleri, Ayraç Yay., Ankara.
• Azzâm, Muhammed Mustafa, (2000), el-Mustalahu’s-Sûfî Beyne’t-Tecrübe ve’t-Te’vîl, haz. Taha Abdurrahman, Rabat.
• Bolay, Süleyman Hayri, (1999), Emile Boutroux’da Zorunsuzluk Doktrini, MEB. Yay., İstanbul.
• Boutroux, Emile, (1997), Çağdaş Felsefede İlim ve Din, çev. Hasan Kâtipoğlu, MEB. Yay., İstanbul.
• Cevdet, Naci Hüseyin, (1992), el-Ma’rifetü’s-Sûfiyye, Dirâsetün Felsefiyyetün fî Müşkilati’l-Ma’rife, (Dârü’l-Cîl), Beyrut.
• Chittick, William C., (1989), The Sufi Path of Knowledge, Ibn al’Arabî’s Metaphysics of Imagination, State University of New York Press, New York.
• -------, (1998), The Self-Disclosure of Gad, Principles of Ibn al-‘Arabi’s Cosmology, State University of New York Press, New York.
• -------, Hayâl Alemleri, (1999), çev.: Mehmet Demirkaya, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
• Cürcânî, Ali b. Muhammed, (1991), et-Ta’rîfât, haz. Muhammed b. Abdulhakim el-Kâdî, Dâru’l-Kitâbi’l-Lübnânî, Beyrut.
• Ertürk, Ramazan, (2004), Sûfî Tecrübenin Epistemolojisi, Çağdaş Bir Yaklaşım, Fecr Yayınevi, Ankara.
• Filiz, Şahin, (1995), İslam Felsefesinde Mistik Bilginin Yeri, İnsan Yayınları, İstanbul.
• Gazâlî, Ebu Hamid Muhammed, (1994), el-Munkızu mine’d-Dalâl, çev. Hilmi Güngör, MEB. Yay., İstanbul.
• -------, (1982), İhyâu Ulûmiddîn, Dârü’l-Mârife, Beyrut.
• Gilis, Charles-Andre, (2004), İslam ve Evrensel Ruh, çev. Alpay Mut, İnsan Yay., İstanbul.
• Hakim, Souad, (1993), “Knowledge of God in Ibn ‘Arabî”, Muhyiddin Ibn ‘Arabî, A Commemorative Volume, ed., Stephen Hirtenstein-Michael Tiernan, Element Books, Dorset.
• Hucvîrî, Ali b. Osman Cüllâbî, (1982), Keşfü’l-Mahcûb, Hakikat Bilgisi, haz. Süleyman Uludağ, Dergah Yay., İstanbul.
• Huxley, Aldous, (1996), Kalıcı Felsefe, çev. Latif Boyacı, İnsan Yayınları, İstanbul.
• Iqbal, Muhammed, (1997), The Reconstruction of Religious Thought in Islam, Hafeez Press, Lahor.
• İbnü’l-Arabî, Muhyiddin, (1999), el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, haz. Ahmed Şemseddin, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
• -------, (1985), el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, thk. Osman Yahya, el-Hey’etü’l-Mısrıyye, Kahire.
• -------, (ts.), Resâilu İbn Arabî, thk. Muhammed İzzet, Mektebetü’t-Tevfîkıyye, Kahire.
• -------, (1946), Fusûsu’l-Hikem, thk. Ebu’l-Alâ Afîfî, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, Kahire.
• -------, (1919), et-Tedbîrâtü’l-İlahiyye fi Islahi’l-Memleketi’l-İnsâniyye, nşr. H. S. Nyberg, Kleinere Schriften Des Ibn Al-‘Arabî içinde, E. J. Brill, Leiden.
• -------, (1238h.), Kitâbu’l-Ahlak, Matbaatü’t-Tekaddüm, Kahire.
• -------, (2000), Zehairu’l-Â’lâk Şerhu Tercümâni’l-Eşvâk, haz. Halil İmran Mansur, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
• İbnü’l-Manzûr, (1954), Cemâlüddin Muhammed, Lisânü’l-Arab, Dârü’s- Sâdr, Beyrut.
• İbn Sevdekin, (1988), Şemsüddin İsmail b. Abdullah en-Nûrî, et-Ta’lîkât ale’t-Tecelliyyâti’l-İlâhiyye, et- Tecelliyâtü’l-İlâhiyye içinde, thk. Osman Yahya, Merkez-i Neşr-i Dânişgâhi, Tahran.
• Keklik, Nihat, (1966), Muhyiddin İbnü’l-Arabî Hayatı ve Çevresi, Çığır Yayınları, İstanbul.
• Kelâbâzî, Ebûbekir Muhammed b. İshak, (1993), et-Taarruf li Mezhebi Ehli’t-Tasavvuf, haz. Ahmed Semseddîn, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
• Kuşeyrî, Ebu’l-Kâsım Abdülkerim b. Hevâzin, (2001), er-Risâletü’l-Kuşeyriyye, haz. Halil Mansur, Dârü’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
• Landau, Rom, (1957), “The Philosophy of Ibn ‘Arabî I”, The Muslim World, c. XLVII, no: 1, January.
• Mahmud, Zeki Necîb, (1993), Mevkif mine’l-Mîtâfîzîkâ, (Dâru’ş-Şurûk), Kahire.
• -------, (1993), Kıssatu Akl, Dâru’ş-Şurûk, Kahire.
• el-Muhâsıbî, Haris b. Esed, (1982), Risâletü’l-Müsterşidîn, thk. Abdülfettah Ebu Gudde, Mektebetü’l-Matbûatü’l- İslâmiyye, Kahire.
• -------, (1982), el-Akl ve Fehmu’l-Kur’an, thk. Hüseyin Kuvvetli, Dârü’l-Kindî, Beyrut.
• Roberts, Elizabeth, (1988), “Love and Knowledge”, Journal of the Muhyiddin Ibn Arabi Society, c. VII, Oxford.
• Rosenthal, Franz, (1988), “Ibn ‘Arabî Between Philosophy and Mysticism”, ORIENS, Journal of The International Society for Oriental Research, E. J. Brill, Leiden.
• Sevim, Seyfullah, (1997), İslam Düşüncesinde Mârifet ve İbn Arabî, İnsan Yay., İstanbul.
• Stace, Walter T., (2004), Mistisizm ve Felsefe, çev. Abdüllatif Tüzer, İnsan Yay., İstanbul.
• es-Sühreverdî, Ebû Hafs Şihabuddin Ömer, (1990), Avârifü’l-Meârif,Tasavvufun Esasları, haz. H. Kâmil Yılmaz- İrfan Gündüz, Vefa Yay. İstanbul.
• Tirmizî, Muhammed b. Ali Hakîm, (1958), Beyânu’l-Fark Beyne’s-Sadr ve’l-Kalb ve’l-Fuâd ve’l-Lübb, thk., Nicholas Lawson Here, Mektebetü’l-Külliyyâti’l-Ezheriyye, Kahire.
• Underhill, Eveleyn, (1960), Mysticism, A Study in the Nature and Development of Man’s Spirutual Consciousness, Methuen & Co Ltd., London.