THE INNER REBELLIONS IN THE NATIONAL STRUGGLE PERIOD: THE EXAMPLE OF YOZGAT

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 3, 351 - 362, 01.07.2016

Demokaan Demirel

Öz

Yozgat is located on a region of Middle Kızılırmak in the Central Anatolia. It is surrounded by Sivas in the East, Kayseri and Nevşehir in the South, Ankara and Kırşehir in the West and Çorum, Amasya and Tokat in the North. During the Turkish War of Liberation period, Yozgat was not invaded and it wasn’t any under the threat of being invaded. It started participating in national campaign seriously with the Sivas Congress, but because of the riots that broke out in the first years of the national struggle, the people in Yozgat had difficult days. During these riots, public order was disrupted and offenses such as theft and murder had increased. Some of the prominent people of the Çapanoğlu family which was the most influential and well-known family in Yozgat, couldn’t understand the necessity of the Turkish war of liberation. They chose the side of İstanbul Government and joined the rebellion. Upon that the government of Ankara sent “Kuva-yi Seyyare” forces to the region under the command of Çerkez Ethem Bey. Finally, the rebellion was surpassed in a bloody way and the Çapanoğlu family was scattered. After that, though some local events emerged around Yozgat, these events had been suppressed by the national forces. The purpose of this work is to evaluate the position of Yozgat province during the period of national struggle. This study is methodologically based on the academic literature on the related period

Anahtar Kelimeler

The Turkish War of Liberation, Çapanoğlu Family, Inner Rebellions, Çerkes

Milli Mücadele Döneminde İç İsyanlar: Yozgat Örneği

Öz

Yozgat İç Anadolu Bölgesinin Orta Kızılırmak bölümünde yer almaktadır. Doğusunda Sivas, güneyinde Kayseri ve Nevşehir, Batısında Ankara ve Kırşehir, Kuzeyinde ise Çorum, Amasya ve Tokat illeri bulunmaktadır. Milli mücadele döneminde Yozgat işgale uğramamıştır ve herhangi bir işgal tehdidi altında bulunmamıştır. Milli faaliyetlere ise Sivas Kongresi ile katılmaya başlamıştır. Ancak Yozgat halkı milli mücadelenin ilk yıllarında meydana gelen isyanlar nedeniyle sıkıntılı günler yaşamıştır. Bu isyanlar sırasında asayiş bozulmuş, hırsızlık ve adam öldürme gibi suçlar artmıştır. Yozgat’ın köklü ailelerinden olan Çapanoğullarının bazı ileri gelenleri milli mücadelenin gereklerini anlayamamıştır. İstanbul Hükümeti tarafında yer alarak isyan etmişlerdir. Bunun üzerine Ankara Hükümeti bölgeye Çerkez Ethem Bey komutasındaki Kuva-yi Seyyare (Seyyar Kuvvetler) birliklerini sevk etmiştir. İsyan kanlı bir biçimde bastırılmıştır. Çapanoğullarından isyan edenler dağıtılmıştır. Daha sonradan çıkan bazı yerel olaylarda milli kuvvetler tarafından bastırılmıştır. Suçlular ise cezalandırılmışlardır. Bu çalışmanın amacı, Yozgat ilinin milli mücadele dönemindeki konumunu değerlendirmektir. Çalışma yöntemsel açıdan bahsedilen dönemle ilgili literatür taramasını esas almaktadır

Anahtar Kelimeler

Milli Mücadele, Çapanoğulları, İç İsyanlar, Yozgat

Kaynakça

• Aybars, Ergün (1988), İstiklâl Mahkemeleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir.
• Bilgi, Nejdet (2008), Çapanoğulları Hadisesi ve Abdulkadir Bey’in Hatıraları, (Yayına Hazırlayan: Ali Şakir Ergin), Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt: 23, Sayı:2, ss.279-282.
• Bardakçı, Cemal (2001), Anadolu İsyanları, Berikan Yayınları, Ankara.
• Çelik, Kemal (2007), “Milli Mücadele’de İç İsyanlar, Vatana İhanet Kanunu ve İstiklâl Mahkemeleri”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Enstitüsü, Atatürk Yolu Dergisi, S.40, ss.569-613.
• Çoker, Fahri (1994), Türk Parlamento Tarihi I: Milli Mücadele ve TBMM: I. Dönem 1919-1923, TBMM Vakfı Yayınları, Ankara.
• Çerkez, Ethem (1994), Anılarım, Berfin Yayınları, İstanbul.
• Duygu, Süleyman (1953), Yozgat Tarihi ve Çapanoğulları, Sayar Basımevi, İstanbul.
• Esengin, Kenan (1975), Milli Mücadelede İç Ayaklanmalar, Ağrı Yayıncılık, İstanbul.
• Esüntimur, Nigar (2001), Yozgat ve Çevresinde Yapılan Ermeni Tehcir ve Yargılamaları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Goloğlu, Mahmut (1970), Üçüncü Meşrutiyet, Başnur Matbaası, Ankara.
• Gamsız, Abdullah (2002), Millî Mücadele Döneminde Yeni Yozgat Gazetesi, Sakarya Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Karaca, Taha Niyazi (2005), Ermeni Sorununun Gelişim Sürecinde Yozgat’ta Türk-Ermeni İlişkileri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Karaca, Taha Niyazi, “Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadele Dönemlerinde Yozgat Ermenileri (1914-1920)”, Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Atatürk Dergisi, Cilt:3, Sayı:4, ss.99-134.
• Ocak, Ahmet Yaşar (1970-1973), “Milli Mücadelede Çapanoğlu İsyanı”, Türk Kültür Araştırmaları Dergisi, C.7-10, Ankara, ss.83-149.
• Sakallı, Bayram (1988), Ankara ve Çevresinde Milli Faaliyetler ve Teşkilatlanma, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Şehitlerimiz (1988), V. Cilt, Milli Savunma Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Şener, Celâlettin (2002), 1921-1922 Yılları Arasında Yayınlanan Yeni Yozgat Gazetesi’ne Göre Yozgat ve Çevresinin İdari, Sosyal, İktisadi ve Adli Yapısı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taş, Necati Fahri (1987), Milli Mücadele Döneminde Yozgat, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Türk İstiklâl Harbi (1974a), Güney Cephesi, IV. Cilt, Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmi Yayınları, Ankara.
• Türk İstiklâl Harbi (1974b), İç Ayaklanmalar, VI. Cilt, Genelkurmay Basımevi, Ankara.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1974), “Çapanoğulları”, Belleten, C.38, T.T.K, Ankara, ss.215-261.