İLKÖĞRETİM, ÖZEL EĞİTİM VE REHABİLİTASYON MERKEZİ ÖĞRETMENLERİ İLE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMEN ADAYLARININ ZİHİNSEL ENGELLİ BİREYLERİN FİZİKSEL EGZERSİZE KATILIMLARININ ETKİLERİNE YÖNELİK FARKINDALIK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 4, 231 - 244, 01.10.2016

Hüseyin Kırımoğlu Oğuzkaan Esentürk Ekrem Levent İlhan Atike Yılmaz Kerimhan Kaynak

Öz

Bu araştırma, ilköğretim (Sınıf ve Branş), özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi öğretmenleri ile beden eğitimi ve spor öğretmen adaylarının, zihinsel engelli bireylerde fiziksel egzersize katılımlarının etkilerine yönelik farkındalık düzeylerinin incelenmesine odaklanmıştır. Katılımcıların farkındalık düzeyleri, cinsiyet, çalışılan kurum, dal, ailede engelli bir bireyin bulunması, engellilere yönelik eğitim alma durumları, lisanslı spor yapma ve spor dalları değişkenleri açısından mukayese edilmiştir. Araştırmanın evrenini; özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri, ilköğretim okullarında çalışan öğretmenler ile 2014- 2015 yılında Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokullarından (BESYO) mezun olacak (BESYO) öğretmen adayları oluşturmuştur. Örneklem grubu ise tesadüfî örneklem yolu ile seçilen 540’ı kadın, 561’i erkek olmak üzere toplamda 1101 öğretmen ve beden eğitimi ve spor öğretmen adayını içermektedir. Verilerin değerlendirilmesinde ve hesaplanmış değerlerin bulunmasında, SPSS 17.0 istatistik paket programı kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre; cinsiyet değişkeni açısından yapılan Mann-Whitney U test analizi sonucunda kadın katılımcıların, erkek katılımcılara oranla, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde görev yapan öğretmenlerin ise diğer kurumlarda görev yapan öğretmenlere kıyasla farkındalık düzeylerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (p<0,05). Sonuç olarak; bu çalışmanın katılımcıları açısından, farkındalık düzeylerinin cinsiyet değişkeni, çalışılan kurum, engellilere yönelik eğitim almanın farkındalık düzeyini arttırdığı, ancak ailede engelli bireyin olmasının farkındalık düzeyini arttırmadığı belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Zihinsel yetersizlik, öğretmen farkındalığı, fiziksel etkinlik

INVESTIGATING THE AWARENESS LEVELS OF PRIMARY, SPECIAL EDUCATION, REHABILITATION CENTER TEACHERS AND CANDIDATES OF PHYSICAL EDUCATION AND SPORTS TEACHERS REGARDING THE EFFECTS OF PHYSICAL EXERCISE PARTICIPATION OF MENTALLY DISABLED INDIVIDUALS

Öz

This research focused on the examination of awareness levels of Primary Education (elemantary education and subject matter teachers), Private special education and rehabilitation center teachers, and physical education and sports teacher candidates, towards the effects of physical exercise participations of individuals with disabilities.Participants' awareness levels were compared in terms of gender, institution, branch, presence of disabled person in family, availability of education for disabled, licensed sports and sport branches. The study population was consisted of in-service teachers who work for private special education and rehabilitation centers, primary education schools, and pre-service physical education and sports teachers who will be graduated in 2014-2015 academic year. A total of 1101 pre-and inservice teachers (540 female and 561 male) chosen randomly created the sampling group SPSS 17.0 statistic package program was used for the statistical analysis of the data. The research results demonstrated that the female participants’ level of awareness exceeds their male counterparts to Mann-Whitney Utest analysis’. Similarly, awareness levels of teachers who work at special education and rehabilitation centers were found to be higher in comparison to the other teachers who participated in the study (p<0,05). Consequently, It was determined that while the variables of gender, work place and being trained to work with individuals with disabilities raised the awareness levels, having a family member with a disability did not increased the awareness levels of participants related to the effects of effects of physical exercise on the individuals with disabilities

Anahtar Kelimeler

mental retardation, teacher awareness, physical activity

Kaynakça

• Akbuğa, B. &, Gürsel, F. (2007). Bilgilendirme Yoluyla Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Engelli Bireye Yönelik Değişen Tutumları. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. V (1),ss. 5-8.
• Baron, L. J. &, Faubertb, C. (2005), The role of Tai Chi Chuan in reducing state anxiety and enhancing mood of children with special needs. Journal of Bodywork and Movement Therapies. Volume 9, Issue 2, ss.120-133
• Bashash L, & Latifian M. (2008), Comparison of features of social problem-solving scripts across three groups: educable intellectually disabled, socially poorly adapted, and socially well-adapted students. Psychological Reports.103(2), ss. 607-18.
• Cambra C. & Silvestre N.(2003) Students with special educational needs in the inclusive classroom: social integration and self-concept. European Journal of Special Needs Education,Volume 18, Number 2, ss. 197-208(12)
• Capio, C. M., Sit, C.H.P. &, Eguia, K.F., Abernethy. B. &, Masters, R.S.W. (2014). Fundamental movement skills training to promote physical activity in children with and without disability: A pilot study. Journal of Sport and Health Science, 4 (2015), ss. 235-243.
• Carmeli E., Vaknin T.Z. &, Morad M. &, Merrick J. (2005). Can physical training have an effect on well-being in adults with mild intellectual disability?.Mechanizm of Ageing Development. 126(2), ss. 299-304.
• Ciarrochi, J., Chan, E. Y. C. &, Bajgar, J.(2001). Measuring emotional intelligence in adolescence” Personality and Individual Differences, 31 (7), ss. 1105- 1119.
• Cramm JM, Finkenflügel H. &, Kuijsten R., Van Exel NJ. (2009). How employment support and social integration programmes are viewed by the intellectually disabled. Journal of Intellectual Disability Reserch. 53(6), ss. 512-20.
• Çavdar, B. (2011). Öğretilebilir Zihinsel Engelli Öğrencilerde Beden Eğitimi Ve Spor Etkinliklerinin Toplumsallaşma Düzeylerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Çevik, O. & , Kabasakal, K. (2013). Spor Etkinliklerinin, Engelli Bireylerin Toplumsal Uyumuna ve Sporla Sosyalleşmelerine Etkisinin İncelenmesi, Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 3(2), ss. 74-83.
• Damentko, M. (2005). Unified Sports Overview Fact Sheet and Unified Sports Handbook. Birlestirilmis Sporlar ve İçeriği. (Çev. Yılmaz, İ.). USA.
• Daşbaş,S., Kesen, NF. &, Eryılmaz, C. (2013). Eğitim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Engellilere Yönelik Tutumları. Sağlık ve Toplum Yıl: 23, Sayı: 1, ss. 35-49.
• Demirci, H. (2009). Esneklik çalışmalarının eğitilebilir zihinsel engelli çocukların hareketlilik gelişimleri üzerine olan etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Erdem, N. (2005). Kaynaştırma. Eğitim Güncesi Rehberlik Dergisi. Sayı:2. ss. 19-21.Kocaeli.
• Filazoğlu, G., Kırımoğlu, H. &, Öz, A.Ş., İlhan, E.L. (2015). The Effects of Physical Education and Sports on the Self-Concept of the Children with Mild Mental Disabilities. International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS). Special Issue on the Proceedings of the 4th ISCS Conference – PART A, Special Issue 3, ss. 55-72.
• Gans AM, Kenny MC. &, Ghany DL.(2003). Comparing the self-concept of students with and without learning disabilities. J Learn Disabil. 36(3), ss. 287-95.
• Goldberg, S., Morris, P. &, Simmons, R.J. (1990). Chronic illness in infancy and parenting stress: a comparison of three groups of parents “ J Pediatr Psychol, 15, ss. 347-358.
• Goldenberg, I., Matheson, K. &, Mantler, J. (2006). The assessment of emotional intelligence: a comparison of performance-based and self-report methodologies “Journal of Personality Assessment, 86 (1), ss. 33– 45.
• Gözübüyük, S. (1993). Açıklamalı Türk Anayasaları, Turhan Kitapevi, ss.210-211, Ankara
• Groff, D. G., Lundberg, N. R. &, Zabriskie, R. B. (2009). Influence of Adapted Sport on Quality of Life: Perceptions of Athletes with Cerebral Palsy, Disability and Rehabilitation, 31(4), ss. 318-326.
• Gür, A. (2001). Özürlülerin sosyal yaşama uyum süreçlerinde sportif etkinliklerin rolü. Ankara: Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yayınları.
• Gürel, F. (2006). Engelliler İçin Beden Eğitimi ve Spor Dersinin Öğrencilerin Engellilere Yönelik Tutumlarına Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 31, ss. 67-73
• Hodge, R. S.(1998). Prospective Physical education Teacher’s Attitudes Toward Teaching Students with disabilities. Physical Educator, 55(2), ss. 68-78.
• Horner-Johnson W, Keys C. &, Henry D, Yamaki K, Oi F. & , Watanabe K, Shimada H, et al. (2002). Attitudes of Japanese students toward people with intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research.46, ss. 365-78. &, Esentürk, O. K. (2014). Zihinsel Engelli Bireylerde Sporun Etkilerine Yönelik Farkındalık Ölçeği (ZEBSEYFÖ) Geliştirme Çalışması, CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(1), ss. 19-36.
• İlhan, L. (2007). Eğitilebilir Zihinsel Engelli Çocuklarda Beden Eğitimi ve Spor Etkinliklerinin Ruhsal Uyum Düzeylerine Etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi Ve Spor Öğretmenliği Anabilim Dalı, Ankara.
• İlhan, L. (2008). Eğitilebilir Zihinsel Engelli Çocuklarda Beden Eğitimi ve Sporun Sosyalleşme Düzeylerine Etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi.Cilt 16:1, ss.315-324.
• İlhan, L. (2010).The effect of the participation of educable mentally retarded children in the special physical education classes upon the anxiety levels of the parents of the children “ Ovidius University Annals, Series Physical Education and Sport / Scıence, movement and health, 10(2) ss. 304-309
• İlhan, L. &, Esentürk, O. (2015). Zihinsel Engelli Bireylerde Sporun Etkilerine Yönelik Farkındalık Ölçeği (ZEBSEYFÖ) Geliştirme Çalışması. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 9(1), ss. 19-36.
• Karakaya, I. (2005). Zihinsel Engelli Çocukların Eğitimi. Eğitim Güncesi Rehberlik Dergisi. Sayı: 4. Kocaeli. ss. 15.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri: Kavramlar, Teknikler ve İlkeler (27. Baskı), Ankara: Nobel Yayınevi,
• Kelly N, Norwich B.(2004). Pupils' perceptions of self and of labels: moderate learning difficulties in mainstream and special schools. The British Journal of Educational Psychology. 2004 Sep;74(Pt 3), ss. 411-35.
• Kınalı, G. (2003).Zihin Engellilerde Beden - Resim - Müzik Eğitimi. Farklı Gelişen Çocuklar (Ed: A. Kulaksızoğlu). İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Kırımoğlu, H., Kepoğlu, A., Dereceli, Ç. &, Parlak, N. (2009). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin atılganlık düzeylerinin spora katılımları bakımından incelenmesi (Ankara-Elmadağ İlçesi Örneği).” Atatürk Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(1), ss. 7-15.
• Koç,B. (2012). Eğitilebilir Zihinsel Engelli Bireylerde Basketbol Antrenmanının Teknik Fiziksel Ve Biyomotorik Gelişimleri Üzerine Etkilerinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Krebs, P. (2005). Adapted Physical Education and Sport. Fourth Edition. (Editor:Winnick, J.). Chapter 11. Intellectual Disabilities. Human Kinetics. ISBN: 0-7360-5216-X. State University. New York. ss.140. &, Dockrell J.(2000). The behaviour and self-esteem of children with specific speech and language Lindsay G. difficulties. British Journal of Educational Psychology, Volume 70, Number 4, December 2000 , ss. 583-601(19).
• Maïano C, Bégarie J, Morin AJ. &, Ninot G. (2009) Assessment of physical self-concept in adolescents with intellectual disability: content and factor validity of the very Short Form of the Physical Self- Inventory. Journal of Autism Developmental Disorders. 39(5), ss. 775-87.
• Melekoğlu, M.A. (2013). Özel Gereksinimli Öğrencilerle Yürütülen Etkileşim Projesinin Genel Eğitim Öğretmenlerinin Kaynaştırma Uygulamalarına Yönelik Olumlu Tutum ve Farkındalık Geliştirmeleri Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), ss. 1053-1077.
• Mousouli, M. &., Kokaridas, D., Angelopoulou-Sakadami, N. & Aristotelous, M. (2009). Knowledge and attitudes towards children with special needs by physical education students. International Journal of Special Education, 24(3), ss. 85-89.
• Öztürk, H. (2014). Sporun Öğretilebilir Zihinsel Engelli Çocukların Sosyalleşmeleri Üzerine Etkisi (Diyarbakır Örneği), Yüksek Lisans Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa.
• Sarı, H.Y.& Altıparmak, S. (2008). Ebe ve Hemşirelerin Zihinsel Engelli Çocuklarla İlgili Bilgileri. Kor. Hekimlik; 7(2), ss. 127-132.
• Savucu, Y.,& Biçer S.Y. (2009). Zihinsel Engellilerde Fiziksel Etkinliklerin Önemi. Türkiye Klnikleri Journal Of Sport Science; 1(2), ss. 117-122.
• Schutte, N. S., Malouff, J. M. &, Hall, L. E., Haggerty, D. J., Cooper, J. T. &, Golden,C. J. ve Dornheim, L.(1998). Development and validation of a measure of emotional intelligence “ Personality and Individual Differences, 25 (2), ss.167-177.
• Smith, D.S. & Nagle, R.J.(1995) Self-perceptions and social comparisons among children with LD. Journal of Learning Disabilities. 28(6), ss. 364-71.
• Sonuç, A. (2012). Zihinsel Engellilerde Sporun Öfke Üzerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman.
• Sperstein, G. N., Glick, G. C., & Parker, R. C. (2009). Social inclusion of children with intellectual disabilities in a recreational setting. Intellectual and Developmental Disabilities, 47(2), ss. 97-107. doi: 10.1352/1934-9556-47.2.97.
• Şahini F. &, Güldenoğlu, B. (2013). Engelliler Konusunda Verilen Eğitim Programının Engellilere Yönelik Tutumlar Üzerindeki Etkisi. Amasya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. 2(1), ss. 214-239.
• Şenel, HG. (1995). Yetersizliğe Sahip Kardeşi Olanlarla, Olmayanların Yetersizliğe Yönelik Tutumları ve Kaygı Düzeyleri Yönünden Karşılaştırılması. Özel Eğitim Dergisi.2, ss. 33–39.
• T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı (ÖZİDA), (2009). Toplum Özürlülüğü Nasıl Anlıyor? Ankara.
• T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Aile ve Tüketici Hizmetleri. (2011). Engelli Bireylerde Toplumsal Uyum. Ankara.
• Tervo RC, Azuma S. &, Palmer G, Redinius P. (2002). Medical students' attitudes toward persons with disability: a comparative study. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation.83, ss. 1537-42.
• Van Rooy, D. L. &, Alonso, A. &, Viswesvaran, C. (2005). Group differences in emotional intelligence scores: theoretical and practical implications “ Personality and Individual Differences, 38 (3), ss. 689–700.
• Yancı-Ataman, H. B. (2010). Öğretilebilir Zihinsel Engeli Olan Çocukların Ruhsal ve Sosyal Uyumunda Sportif Rekreasyonun Önemi, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yetim, A. (2000). Spor Sosyolojisi, Topkar Matbaacılık. ss. 120-121, Ankara
• Yıldırım Sarı, H., Bektaş, M. &, Altıparmak, S. (2010). Hemşirelik Öğrencilerinin Engellilere Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi.27, ss. 80-83
• Yılmaz, A., Soyer, F. &, Beyleroğlu, M., İlhan, E. L. &, Kırımoğlu, H. (2015). Beden Eğitimi ve Spor Öğretmen Adaylarının Zihinsel Yetersizliğe Sahip Bireylerde Sporun Etkilerine Yönelik Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi, 1. Uluslararası Spor Eğitim ve Sağlık Bilimleri Kongresi, 1-3 Mayıs 2015, Sakarya.
• Yılmaz, H. (2012). Eğitilebilir Düzeyde Zihinsel Engelli Öğrencilerde Yapılan Beden Eğitimi ve Spor Derslerinin Biyomotorik Özellikleri Üzerine Etkisinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Yoon-Suk, H. (2011) Attitudes towards inclusion: gaps between belief and practice. International Journal of Special Education. Vol.26(1). ss.136-46.