A STUDY ON “AL-MUNABBIHAT” ATTRİBUTED TO IBN HAJAR AL-ASKALANİ

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 1, 219 - 275, 01.01.2017

Ferhat Gökçe

Öz

It is one of the most important problems we have encountered that written books are associated to a writer and get published to be presented to the scientific world without investigating, studying, comparing with the author. One of these examples is the attribution of al-Munebbihat to Ibn Hajar al-Asqalani (d. 852/1449) who was one of the most prominent hadith scholar of 9th century and commentator of Buhârī's al-Jamiūs al-Sahīh. This work, which has been published “authored” by Ibn Hajer al-Asqalani by many publishing houses in Turkey with various translations, quoted by various prints as if it belongs to Ibn Hajar, has been used as one of the main hadith sources of madrasas. In this study, this book is introduced by the way of its various commentators and works on it, and the association to the writer is examined. The second important problem besides the problem of the attribution of al-Munebbihat is the value of the hadith in the work. 51 of the 221 narrations in the work are the hadith that are attributed to Prophet Mohammad. In this research these hadiths are investigated in terms of their soundness

Anahtar Kelimeler

al-Munabbihât, İbn Hajar al-Askalânî, Books and Attributions

İbn Hacer El-Askalânî’ye Nispet Edilen “El-Münebbihât” İsimli Eser Üzerine

Öz

Eserlerin araştırılmadan, tetkik edilmeden müelliflere nispeti, bu eserlerin yayımlanması ve ilim âlemine sunulması karşılaştığımız önemli problemlerden birisidir. Bunun örneklerinden birisi IX. asrın önemli hadis âlimlerinden, Buhârî’nin el-Câmiu’s-Sahîh’inin en önemli şârihlerinden İbn Hacer el-Askalânî’ye (öl. 852/1449) nispet edilen “el-Münebbihât” isimli eserdir. Çeşitli baskılarıyla İbn Hacer’e nispet edilen, birçok tercümesiyle Türkiye’de pek çok yayınevi tarafından İbn Hacer el-Askalânî adına basılan bu eser, medreselerin de temel hadis kaynaklarından birisi olarak kullanılagelmiştir. Bu çalışmada söz konusu bu eserin çeşitli nüshalarıyla ve üzerine yapılan çalışmalarla tanıtımı yapılmakta, eserin nispeti incelenmektedir. el-Münebbihât’ın nispet probleminin yanında ikinci önemli problem ise eserde yer alan hadislerin değeridir. Eserde yer alan 221 rivâyetten 51’i Hz. Peygamber’e izafe edilen hadislerdir. Bu araştırmada bu hadislerin tahrîci yapılmakta ve hadisler sıhhat bakımından incelenmektedir

Anahtar Kelimeler

el-Münebbihât, İbn Hacer el-Askalânî, Eser Nispeti

Kaynakça

• Abdullah b. el-Mübârek, ez-Zühd, (thk. Habîburahmân el-A’zamî), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût, t.y .
• Abdurrezzâk, el-Musannef, (thk. Habîburahmân el-A’zamî), XI, el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut, 1403.
• Abdussettâr eş-Şeyh, el-Hâfız İbn Hacer el-Askalânî, Dâru’l-Kalem, Dimaşk, 1992.
• Aclûnî, Ebu’l-Fidâ İsmâil b. Muhammed, Keşfu’l-Hafâ, (thk. Abdulhamîd b. Ahmed b. Yûsuf b. Hendâvî), el- Mektebetu’l-Asriyye, y.y., 2000.
• Ahlwardt, Wilhelm, Die Handschriften - Verzeichnisse der Königlichen Bibliothek zu Berlin: Verzeichniss der Arabischen Handschriften, Berlin, 1897.
• Ahmed b. Hanbel, el-Musned, I-VI, Çağrı Yay., İstanbul, 1981.
• ………, ez-Zühd, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1999.
• ………, Fedâilu’s-Sahâbe, I-II, Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1983.
• ………, Musned, (thk. Şuayb el-Arnaût), Muessesetu’r-Risâle, XLV, y.y., 2001.
• Ali b. Tûlûn, Şemsuddin, el-Ahâdîsu’l-Mieti’l-Muştemile alâ Mieti Nisbeti İle’s-Sâig, (thk. Mesud Abdulhamîd es-Su’dânî), Dâru’t-Tâli’, y.y., t.y.
• Ali el-Kârî, Nureddîn, el-Esrâru’l-Merfûa fi’l-Ahâdîsi’l-Mevdûa, (Muhammed es-Sabbâğ), Dâru’l-Emâne- Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1971.
• Ali el-Muttakî, Alâuddîn, Kenzu’l-Ummâl fî Suneni’l-Ekvâli ve’l-Efâl, (Bekrî Hayyânî, Safvet es-Sekâ), Muessesetu’r-Risâle, y.y., 1981.
• al-Muanbbihât: Ruh Azığı, Bişkek, 2013.
• al-Munabbihât: The Counsel, (çev. Habib Sıddiki), Selangor, 2007.
• Bağcı, Musa, “Medreselerde Hadis Birikimi: Diyarbakır Örneği”, Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, sayı: 1, Nisan, 2009.
• Bedruddîn el-Aynî, Mahmûd b. Ahmed, Umdetu’l-Kârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, I-XXV, İhyâu’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, y.y.
• Begavî, Ebû Muhammed el-Huseyn, Şerhu’s-Sunne, (thk. Şuayb el-Arnaût), el-Mektebetu’l-İslâmî, Beyrut- Dimaşk, 1983.
• Beyhakî, Ebûbekir Ahmed b. el-Huseyn, el-Medhal İle’s-Suneni’l-Kübrâ, (thk. Muhammed Diyâu’r-Rahmân el- A’zamî), Dâru’l-Hulefâi li’l-Kutubi’l-İslâmî, Kuveyt, t.y.
• ……..., es-Sunenu’l-Kübrâ, (thk. Muhammed Abdulkâdir Atâ), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 2003.
• ………., Şuabu’l-İmân, (thk. Muhtâr Ahmed en-Nedvî), Mektebetu’r-Ruşd li’n-Neşri ve’t-Tevzi’, Riyad, 2003.
• Bezzâr, Ebûbekir, Musned, I-XVIII (thk. Mahfûzu’r-Rahmân Zeynullah, Adil b. Sad), Mektebetu’l-Ulûmi ve’l- Hikem, Medine, 2009.
• Borckelamann, Carl, Geschichte der Arabischen Litteratur, II/74.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahih, I-IV, Çağrı Yay., İstanbul, 1981.
• ………, et-Târihu’l-Kebîr, I-VIII, Dâiretu’l-Meârifi’l-Usmâni, Haydarâbâd, t.y.
• Bûsîrî, Ebu’l-Abbâs Şihâbuddîn, İthâfu’l-Hireti’l-Mehere bi Zevâidi’l-Mesânidi’l-Aşere, I-IX, Dâru’l-Vatan li’n- Neşr, Riyad, 1999.
• Deylemî, Ebû Şuca’, Musnedu’l-Firdevs (el-Firdevs bi Me’sûri’l-Hitâb), I-V, (thk. es-Saîd b. Besyûnî Zaglûl), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1986.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî, es-Sunen, I-V, Çağrı Yay., İstanbul, 1981.
• Ebû Nuaym el-İsfehânî, Ahmed b. Abdullah, Hilyetu’l-Evliyâ ve Tabakâtu’l-Esfiyâ, I-X, Dâru’l-Kutubi’l-Arabî, Beyrut, 1409.
• ………., Ahbâru İsfehân, (thk. Seyyid Kesrevî Hasen), II, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1990.
• Ebû Ubeyde Meşhûr Hasan Âl Selmân, Kutubun Hazzere Minhe’l-Ulemâ…
• Ebû Ya’lâ, Ahmed b. Ali el-Mevsîlî, Musned, I-XIII, (thk. Huseyn Selîm Esed), Dâru’l-Me’mûn li’t-Turâs, Dimaşk, 1984.
• ed-Dârânî, Abdulcebbâr el-Hûlânî, Târîhu Dâriya, Matbaatu’l-Berkî, Dimşak, 1950.
• ed-Dûlâbî, Ebûbişr Muhammed, el-Kunâ ve’l-Esmâ, I-III, (thk. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Firyâbî), Dâru İbn Hazm, Beyrut, 2000.
• el-Âcûrî, Ebûbekir Muhammed, Zemmu’l-Levât, (thk. Mecdî es-Seyyid İbrâhim), Mektebetu’l-Kur’ân li’t-Tabi’ ve’n-Neşri ve’t-Tevzî’, Kâhire, t.y.
• Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn, Silisiletu’l-Ahâdîsi’d-Daîfe ve’l-Mevdûa ve Eseruha’s-Seyyiu fî’l-Ummeti, I- XIV, Dâru’l-Meârif, Riyad, 1992.
• ………, Zilâlu’l-Cenne, el-Mektebetu’l-İslâmî, Beyrut, 1993.
• ………, Silsiletu’l-Ahâdîsi’s-Sahîha ve Şeyun min Fikhihâ ve Fevâidihâ, I-VI, Mektebetu’l-Meârif li’n-Neşri ve’t-Tevzî’, Riyad, 1995.
• ………, Ahkâmu’l-Cenâiz, el-Mektebetu’l-İslâmî, y.y., 1986.
• ………, Daîfu’s-Suneni’t-Tirmizî, s.538.
• ………., İrvâu’l-Galîl fî Tahrîci Ahâdîsi Menâri’s-Sebîl, I-IX, el-Mektebetu’l-İslâmî, Beyrut, 1985.
• el-Câvî, Muhammed b. Ömer Nûrî, Nesâihu’l-İbâd fî Beyâni’l-Elfâzi Munebbihât alâ İsti’dâdi li-Yevmi’l-Meâd, Dâru Nûri’s-Sabâh, Midyat, 2012.
• el-Fettenî, Muhammed b. Tâhir Tezkiretu’l-Mevdûât, İdâretu’t-Tibâati’l-Munîre, y.y., 1343.
• el-Hâkim en-Neysâbûrî, Ebû Abdullah el-Mustedrek ale’s-Sahîhayn, I-IV, (thk. Mustafa Abdulkâdir Atâ), Dâru’l-Kutui’l-İlmiyye, Beyrut, 1990.
• el-Mizzî, Yusuf b. Abdirrahmân, Tehzîbu’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl, I-XXXV, (thk. Beşâr Avâd Ma’rûf), Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1980.
• er-Rebi’ b. Habîb, Musnedu’r-Rebi’, (thk. Muhammed İdrîs, Âşur b. Yûsuf), Dâru’l-Hikme, Beyrut, 1415.
• eş-Şâşî, Ebû Saîd el-Heysem, el-Musned, I-II, (thk. Mahfûzu’r-Rahmân Zeynullah), Mektebetu’l-Ulûmi ve’l- Hikem, Medine, 1410.
• Fâkihî, Ebû Abdullah Muhammed, Ahbâru Mekke fî Kadîmi’d-Dehri ve Hadîsihi, I-VI (III cilt), (thk. Abdulmelik Abdullah Dehiş), Dâru Hazar, Beyrut, 1414.
• Gazâlî, İhyâu Ulûmi’d-Dîn, I-IV, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, t.y.
• Hâdimî, Ebû Saîd Muhammed b. Muhammed, Berîkatu Muhammediyye, I-IV, Matbaatu’l-Halebî, y.y., 1348.
• Harâitî, Ebûbekir Muhammed, İ’tilâlu’l-Kulûb, (thk. Hamdî ed-Demridâş), Mekke-Riyad, 2000.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebûbekir Ahmed, el-Muttefik ve’l-Müteferrik, I-III, (thk. Muhammed Sâdık Âydân el- Hâmidî), Dâru’l-Kâdirî li’t-Tibâati ve’n-Neşri ve’t-Tevzî’, Dimaşk, 1997.
• Heysemî, Nûreddîn, Mecmau’z-Zevâid, I-X, (thk. Husâmu’d-Dîn el-Kudsî), Mektebetu’l-Kudsî, Kâhire, 1994.
• Hizmetli, Sabri, “İbn Hiccî” mad., T.D.V.İ.A., XX/66-67.
• Irâkî, Zeynuddîn, el-Muğnî an Hami’l-Asfâr fi’l-Esfâr fî TahrÎci Mâ fi’l-İhyâi mine’l-Ahbâr, Dâru İbn Hazm, Beyrut, 2005.
• İbn Abdibler, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdullah, Câmiu Beyâni’l-İlm, (thk. Ebu’l-Eşbâl ez-Zuheyrî), Dâru İbnu’l- Cevziyye, y.y., 1994.
• İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah, el-Kâmil fi’d-Duafâi’r-Ricâl, I-IX, (thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd, Ali Muhammed Ma’ved), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyurt, 1997.
• İbn Arefe, Ebû Ali el-Hasen, Cuz’u İbn Arefe, (thk. Abdurrahmân b. Abdulcebbâr el-Feryevâî), Dâru’l-Aksâ, Kuveyt, 1985.
• İbn Arrâk, Nureddîn, Tenzîhu’ş-Şerîati’l-Merfûa ani’l-Ahbâri’ş-Şenîati’l-Mevdûa, I-II, (thk. Abdulvehhâb Abdullatîf, Abdullah Muhammed es-Sıddîk el-Gumârî), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1399.
• İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım, Mu’cemu’ş-Şuyûh, (thk. Vefâ Takiyuddîn), Dâru’l-Beşâir, Dimaşk, 2000.
• ………, Târihu Dimaşk, (thk. Amr b. Garâme el-Umrevî), Dâru’l-Fikr li’t-Tibâi ve’n-Neşr, y.y., 1995.
• İbn Büşrân, Ebu’l-Kâsım, Emâlî, (thk. Ebû Abdirrahmân Âdil b. Yûsuf el-Azâzî), Dâru’l-Vatan, Riyad, 1997.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân er-Râzî, el-İlel, I-VII, (thk. Sa’d b. Abdullah el-Humeyd, Hâlid Abdurrahmân el-Cureysî), Matâbiu’l-Humeydî, y.y., 2006.
• İbn Ebî Şeybe, Ebûbekir, el-Kitâbu’l-Musannef fi’l-Ahâdîsi ve’l-Âsâr, I-VII, (thk. Kemâl Yûsuf el-Hût), Mektebetu’r-Ruşd, Riyad, 1409.
• İbn Ebi’d-Dünyâ, Ebûbekir Abdullah, et-Tevbe (Kitâbu’t-Tevbe), (thk. Mecdî es-Seyyid İbrâhim), Mektebetu’l- Kur’ân, Kâhire, t.y.
• ………, Zemmu’d-Dunyâ, (thk. Muhammed Abdulkâdir Ahmed Atâ), Muessesetu’l-Kutubi’s-Sakafiyye, y.y., 1993.
• ………, ez-Zühd, Dâru İbn Kesîr, Dimaşk, 1999.
• İbn Hacer el-Heytemî, Ahmed b. Muhammed, ez-Zevâciru an İktirâfi’l-Kebâiri, Dâru’L-Fikr, y.y., 1987.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî, el-Metâlibu’l-Âliye bi Zevâidi’l-Mesânidi’s-Semâniye, I-XIX, (thk. Sad b. Nâsır b. Abdulazîz eş-Şuserî), Dâru’l-Âsıme, Riyad, 1419, VII/21.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî, et-Telhîsu’l-Habîr, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1989.
• ………, Lisânu’l-Mîzân, (thk. Abdulfettâh Ebû Gudde), Mektebetu’l-Matbûatî’l-İslâmiyye, y.y., t.y.
• İbn Hibbân, İbn Ebî Hâtim Muhammed b. Hibbân, el-Mecrûhîn mine’l-Muhaddisîn ve’d-Duafâ ve’l-Metrûkîn, I- III, (thk. Mahmûd İbrâhim Zâyid), Dâru’l-Va’y, Haleb, 1396.
• ………, Sahih (el-İhsân fî Takrîbi Sahîhi İbn Hibbân), I-XVIII, (thk. Şuayb el-Arnaût), Muesesetu’r-Risâle, Beyrut, 1988,
• İbn Huzeyme, Ebubekir Muhammed, Sahih, (thk. Muhammed Mustafa el-A’zamî), el-Mektebetu’l-İslâmî, Beyrut, t.y.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Muhammed b. Ebûbekir, el-Menâru’l-Munîf fi’s-Sahîhi ve’d-Daîf, (thk. Abdulefettâh Ebu Gudde), Mektebetu’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, Haleb, 1403.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve’n-Nihâye, I-XXI, (thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî), Dâru Hicr, y.y., 1997.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezid el-Kazvinî, es-Sunen, I-II, (thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî), Çağrı Yay., İstanbul, 1981.
• İbn Receb, Zeynuddîn Abdurrahmân, Câmiu’l-Ulûmi ve’l-Hikem fî Şerhi Hamsîne Hadîsen min Cevâmii’l- Kelim, I-II, (thk. Şuayb el-Arnaût), Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, 2001.
• İbn Şâhin, Ebû Hafs Ömer, et-Tergîb fî Fedâili’l-A’mâl, (thk. Muhammed Hasen Muhammed Hasen İsmâil), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 2004.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec, el-Mevdûât, (thk. Abdurrahman Muhammed Osmân), el-Mektebetu’s-Selefiyye, Medine, 1966.
• ………, el-İlelu’l-Mütenâhiye fi’l-Ahâdîsi’l-Vâhiye, I-II, (thk. İrşâdu’l-Hak el-Eserî), İdâretu’l-Ulûmi’l- Eseriyye, Faysalâbâd, 1981.
• İbnu’l-Mulakkin, Sirâcuddîn, Muhtasaru Telhîsi’z-Zehebî (Muhtasaru İstidrâki’l-Hafız ez-Zehebî alâ Mustedreki Ebî Abdillâh el-Hâkim), (thk. Abdullah b. Hamd el-Laheydân), Dâru’l-Âsıme, Riyâd, 1411.
• ……., el-Bedru’l-Munîr fî Tahrîci’l-Ahâdîsi ve’l-Âsâri’l-Vâkiati fî’ş-Şerhi’l-Kebîr, (thk. Mustafa Ebu’l-Gayz, Abdullah b. Süleymân, Yâsir b. Kemâl), Dâru’l-Hicre, Riyâd, 2004.
• İsfehânî, Ebu’l-Kâsim, et-Tergîb ve’t-Terhîb, I-III, (thk. Eymen Sâlh b. Şa’bân), Dâru’l-Hadîs, Kâhire, 1993.
• Kastallânî, Ahmed b. Muhammed, el-Mevâhibu’l-Leduniyye bi’l-Minehi’l-Muhammediyye, I-III, el-Mektebetu’t- Tevfîkiyye, Kahire, t.y.
• Kâtip Çelebi, Mustafa b. Abdullah Haci Halîfe Keşfu’z-Zunûn an Esâmî’l-Kutubi ve’l-Funûn, Mektebetu’l- Musennâ, Bağdat, 1941.
• Kelabâzî, Ebûbekir, Bahru’l-Fevâid, (thk. Muhammed Hasen Muhammed Hasen İsmâil, Ahmed Ferîd el- Mezîdî), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1999, s.125;
• Kudâî, Ebû Abdullah b. Seleme, Musnedu’ş-Şihâb, I-II, (thk. Hamdî b. Abdulmecîd es-Selefî), Muessesetu’r- Risâle, Beyrut, 1986.
• Makdisî, Ebu’l-Fadl Muhammed b. Tâhir, Ma’rifetu’t-Tezkire fi’l-Ahâdîsi’l-Mevdûa, (thk.İmâduddîn Ahmed Haydar), Muessesetu’l-Kutubi’s-Sakafiyye, Beyrut, 1985.
• Makdîsî, İbn Kudâme, el-Muntehab min İleli’l-Hallâl,(thk. Ebû Muâz Târık b. Avdillah b. Muhammed), Dâru’r- Râyeti li’n-Neşri ve’t-Tevzî’ y.y., t.y.
• Mâlik b. Enes, el-Muvatta, I-II, (thk. Muhammed Fuad Abdulbaki), Çağrı Yay., İstanbul, 1981.
• Muhammed Dervîş el-Hût, Esna’l-Metâlib fî Ahâdîsi Muhtelifeti’l-Merâtib, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, y.y., t.y.
• Munâvî, Abdurraûf, Feydu’l-Kadîr Şerhu Câmi’i-s-Sağîr, I-VI, el-Mektebetu’t-Ticâriyyeti’l-Kübrâ, Kahire, 1356.
• Munzirî, Zekiyuddin, et-Tergîb ve’t-Terhîb, I-IV, (thk. İbrahim Şemsuddin), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1417.
• Muslim, Ebu’l-Huseyn Muslim b. Haccâc, Sahîhu Muslim, I-III, (thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî), Çağrı Yay., İstanbul, 1981.
• Münebbihât, Salah Bilici Kitabevi, İstanbul, t.y.
• Nesâî, Ebû Abdurrahmân Ahmed b. Şuayb, es-Sunen, I-III, Çağrı Yay., İstanbul, 1981.
• …….., es-Sunenu’l-Kübrâ, I-X, (thk. Şuayb el-Aranût), Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, 2001.
• Râmehurmûzî, Abdurrahman, Emsâlu’l-Hadîs, (thk. Ahmed Abdulfettah Temâm), Muessestu’l-Kutubi’s- Sakâfiyye, Beyrut, 1409.
• Sagânî, Radiyuddîn, el-Mevdûât, (thk. Necm Abdurrahman Halef), Dâru’l-Me’mûn li’t-Turâs, Dimaşk, 1405.
• Sehâvî, Şemsuddin, el-Cevâhir ve’d-Durer fî Tercumeti Şeyhi’l-İslâm İbn Hacer, (thk. İbrâhim Bâcis Abdulmecîd), Dâru İbn Hazm, Beyrut, 1999.
• ……, el-Mekâsidu’l-Hasene fî Beyâni Kesîrin mine’l-Ahâdisi’l-Meştehire ale’l-Elsine,(thk. Muhammed Osmân el-Hişt), Dâru’l-Kutubi’l-Arabî, Beyrut, 1985.
• Suyûtî, Celâluddîn, ed-Dureru’l-Mutesire fî’l-Ahâdîsi’l-Müştehire, (thk. Muhammed Lutfî es-Sabbâğ), Câmiatu’l-Melik Suûd, Riyad, t.y.,
• …….., el-Câmiu’l-Kebîr, XI/395.
• ……..., el-Leâli’l-Masnûa fi’l-Ahâdîsi’l-Mavdûa, I-II, (thk. Ebû Abdirrahmân Salâh b. Muhammed b. Uveyde), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1996.
• Şâkir Mahmûd Abdulmunim, İbn Haceru’l-Askalânî: Musannefâtuhu ve Dirâsetun fî Menhecihi ve Mevâridihî fi’l-Kitâbi’l-İsâbe, I/395.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, el-Fevâidu’l-Mecmûa fi’l-Ahâdîsi’l-Mevdûa, el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut, 1407.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, el-Bedru’t-Tâli’, II, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, t.y.
• Şuayb el-Arnaûat, Musned (thk.), Muessesetu’r-Risâle, XLV, y.y., 2001.
• …….., Sahih-i İbn Hibbân (Sahîhu İbn Hibbân bi Tertîbi İbn Belbân), XVIII, (thk.), Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1993.
• …….., Sunen-i Ebî Dâvûd, (thk.), Dâru’r-Risâleti’l-İlmiyye, 2009.
• …….., Sunen-i İbn Mâce, (thk.), Dâru’r-Risâleti’l-İlmiyye, y.y., 2009.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım, el-Mu’cemu’l-Evsat, X, (thk. Târik b. Avdillah b. Muhammed, Abdulmuhsin b. İbrâhim el-Huseynî), Dâru’l-Haremeyn, Kâhire, y.y.
• ……., el-Mu’cemu’l-Kebîr, (thk. Hamdî b. Abdulmecîd es-Selefî), XXV, Mektebetu İbn Teymiye, Kâhire, y.y.
• …….., el-Mu’cemu’s-Sağîr, II, (thk. Muhammed Şekûr Mahmûd el-Hâc Emîr), el-Mektebetu’l-İslâmî, Dâru Ammâr, Beyrût, 1985.
• …….., Musnedu’ş-Şâmiyyîn, (thk. Hamdî b. Abdulmecîd es-Selefî), Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1984.
• Tayâlisî, Süleyman b. Dâvûd, Musned, IV, (thk. Muhammed b. Abdulmuhsin et-Turkî), Dâru Hicr li’t-tibâi ve’n- Neşr, y.y.,1999.
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ, es-Sunen, I-V, Çağrı Yay., İstanbul, 1981.
• Ukaylî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Amr b. Mûsa b. Hammâd, ed-Duafâ, IV, (thk. Abdulmu’tî Emîn Kal’aci), Dâru’l-Mektebeti’l-İlmiyye, Beyrut, 1984.
• Zehebî, Şemsuddin, Mîzânu’l-İ’tidâl fî Nakdi’r-Ricâl, IV, (thk. Ali Muhammed el-Becâvî), Dâru’l-Ma’rifeti li’t- Tibâi ve’n-Neşr, Beyrut, 1963.
• …….., Siyeru A’lâmi’n-Nubelâ, XVIII, Dâru’l-Hadîs, Kâhire, 2006.
• Zemahşerî, Cârullah, el-Keşşâf an Hakâiki Gevâmidi’t-Tenzîl, IV; Dâru’l-Kutubi’l-Arabî, Beyrut, 1407.
• Zerkeşî, Bedruddin, et-Tezkire fi’l-Ahâdîsi’l-Müştehere, (thk. Mustafa Abdulkâri Atâ), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1986.
• Zeylâî, Cemâlduddin Ebû Muhammed Abdullah b. Yûsuf b. Muhammed, Tahrîcu Ahâdîsi’l-Keşşâf (Tahrîcu’l- Ahâdîsi ve’l-Âsâri’l-Vâkia fî Tefsîri’l-Keşşâf li’z-Zemahşerî, (thk. Abdullah b. Abdurrahman es-Sa’d), IV, Dâru İbn Huzeyme, Riyad, 1414.