EPISTEMIC VALUE OF WEAK HADITH

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 1, 187 - 207, 01.01.2018

M. Düzenli

Öz

One of the most curial mistakes on evaluation of hadith narration is that a weak hadith cannot be used as authentic source and is seen as a fabricated hadith. One of the most fundamental reasons is that a sound notion has not been formulated about the concept of weak hadith and methods developed by Mutaqaddimun scholars have not been understood by later hadith schoalars sufficiently. This article deals with how to be understood and interpreted the concept of weak hadith and discusess the value of epistemic hadith. One of the most abused concepts in the Islamic history of thought is weak hadith notion. One of the most important mistakes about this issue is that weak hadiths have been seen as fabricated hadiths and cannot be used as an authentic source. In fact, it should be known that the weakness of naration is only related to the question of whether these hadiths belong to the Prophet Muhammad or not and they need to be investigated and analyzed and lastly known that there are many types of weak hadiths

Anahtar Kelimeler

Hadith, weak hadiths, the method of hadith, cerh and ta’dîl

Zayıf Hadisin Epistemik Değeri

Öz

Hadis rivâyetlerine yönelik değerlendirmelerde yapılan en büyük yanlışlardan biri zayıf hadisin kullanılamaz ve nebevî olmayan nitelikte görülmesidir. Bunun en büyük sebeplerinden biri de hiç şüphesiz zayıf hadis kavramına ilişkin sağlam bir tasavvur oluşturulamaması ve mütekaddim ulemanın bu husustaki yöntemlerinin yeterince anlaşılmamış olmasıdır. Elinizdeki bu makalede zayıf hadis kavramının nasıl anlaşılması ve nasıl yorumlanması gerektiği üzerinde durulmuş ve zayıf hadislerin epistemik değeri tartışılmıştır. İslam düşünce tarihinde en fazla istismar edilen kavramlardan biri zayıf hadis kavramıdır. Bu konudaki en önemli hatalardan biri de zayıf hadislerin çoğu zaman uydurma hadislerle eşdeğer görülmesi ve kullanılamaz nitelikte kabul edilmesidir. Halbuki rivâyetin zayıflığı sadece söz konusu hadisin Hz. Peygamber’e aidiyeti konusunda bir şüphe olduğunu ve araştırılmaya ve analiz edilmeye ihtiyaç duyulduğunu gösteren bir karîne olarak algılanmalı ve hadislerin zayıflığının birçok farklı şeklinin olduğu bilinmelidir

Anahtar Kelimeler

Hadis, zayıf hadis, hadis usulü, cerh ve ta’dîl

Kaynakça

• Ağırman, Cemal, “Musanniflerin Dili”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2006, cilt: X, sayı: 2, s. 55-106.
• Babanzâde Ahmed Naim, Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi: Mukaddime, Ankara: DİB Yayınları, 1982.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-sahîh, Riyad: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, 1998.
• Dârekutnî, el-İlelü’l-vâride fi’l-ehâdîs, nşr. Mahfûzürrahman Zeynullah el-Silefî, Riyad: Dârü’t-tayyibe, 1405/1985.
• Dayhan, Ahmet Tahir, Buhâri’ye Yöneltilen Bazı Tenkitler, (Basılmamış Yüksek Lisan Tezi), DEÜSBE,İzmir, 1995.
• Doğanay, Süleyman, “Bid’atçılıkla Tenkid Edilen Buhârî Râvileri”, Bilimname: Düşünce Platformu, 2015/1, sayı: 28, s. 27-54
• Ebû Dâvûd es-Sicistânî, es-Sünen, Riyad: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, 1998.
• Emîr es-San‘ânî, Tavzîhu’l-efkâr li-meâni Tenkīhi’l-enzâr, nşr. Salâh b. Muhammed b. Uveyza, I-II, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1417/1997.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, nşr. Mustafa Abdülkādir Atâ, I-IV, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l- ilmiyye, 1411/1990.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ma‘rifetü ulûmi’l-hadîs, nşr. Seyyid Muazzam Hüseyin, Medine: Mektebetü’l-ilmiyye, 1397/1977.
• Hatîb el-Bağdâdî, el-Câmiʻ li-ahlâkı’r-râvî ve âdâbi’s-sâmi‘, nşr. M. Accâc el-Hatîb, I-II, Beyrut: Müessesetü’r- risâle, 1412/1991.
• https://www.youtube.com/watch?v=KeFCPZbTeLs. (Erişim tarihi 12.07.2017).
• Itr, Nûreddin, Menhecü’n-nakd fî ulûmi’l-hadîs, Dımaşk: Dârü’l-fikr, 1399/1979.
• İbn Adî, el-Kâmil fî duafâi’r-ricâl, I-VIII, Beyrut: Dârü’l-fikr, 1409/1988.
• İbn Dakīkul‘îd, el-İktirâh fî beyâni’l-ıstılâh, nşr. Kahtân Abdurrahman ed-Dûrî, Bağdat: Matbaatü’l-irşâd, 1402/1982.
• İbn Ebû Hâtim, İlelü’l-hadîs, nşr. Muhibbüddin el-Hatîb, I-II, Beyrut: Dârü’l-ma‘rife, 1405/1985.
• İbn Ebû Şeybe, Ebû Bekir, el-Musannef, nşr. Saîd el-Lahhâm, I-IX, Beyrut: Dârü’l-fikr, 1409/1989.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ahmed b. Ali, Hedyü’s-sârî, nşr. Abdülkadir Şeybe el-Hamdi, Riyad: 2001.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şehabeddin Ahmed, Fethu’l-bârî, I-XVII, Beyrut: Dârü’l-ma‘rife, ts.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şehabeddin Ahmed, Lisânü’l-Mîzân, I-VII, Beyrut: Müessesetü’l-A‘lemî, 1986.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şehabeddin Ahmed, Nuhbetü’l-Fiker fî mustalahi Ehli’l-Eser, Beyrut: Dârü ibn Hazm, 1467/2006.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şehabeddin Ahmed, Takrîbu’t-Tehzîb, nşr. Muhammed Avvâme, Suriye: Dârü’r-Reşîd, 1406/1986.
• İbn Hibbân, el-Mecrûhîn, nşr. Mahmûd İbrâhim Zâyed, I-III, Halep: Dârü’l-vâî, 1395-96/1975-76.
• İbn Hibbân, Kitâbu’s-sikât, I-IX, Beyrut: Dârü’l-fikr, 1935/1975.
• İbn Hibbân, Sahîhu İbn Hibbân, nşr. Şuayb el-Arnaûd, I-XVIII, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1414/1993.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid er-Rebeî el-Kazvînî, es-Sünen, Riyad: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, 1998.
• İbn Receb el-Hanbelî, Abdurrahman b. Ahmed, Câmiu’l-ʻulûm ve’l-hikem, Beyrut: Dârü’l-maʻrife, 1408.
• İbn Receb el-Hanbelî, Abdurrahman b. Ahmed, Şerhu İleli’t-Tirmizî, nşr. Nureddin Itr, I-II, Dımaşk: Dârü'l- mellâh, 1398/1978.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec, el-İlelü’l-mütenâhiye fi’l-ahâdisi’l-vâhiye, nşr. Halîl el-Meys, I-II, Beyrut: Dârü’l- kütübi’l-ilmiyye, 1403/1983.
• İbnü’l-Cevzî, ed-Duafâ’ ve'l-metrûkîn, nşr. Ebü'l-Fidâ Abdullah el-Kādî, I-III, Beyrut: Dârü'l-kütübi'l-ilmiyye, 1406/1986.
• İbnü'l-Cevzî, Ebü'l-Ferec Cemaleddîn Abdurrahman b. Ali, ed-Duafâ ve’l-metrûkîn, I-III, Beyrut: Dârü’l- kütübi’l-ilmiyye, 1406.
• İbnü's-Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ Şehrezûrî, nşr. Ebû Abdurrahmân Salâh b. Muhammed, Mukaddime, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1995.
• İbnü's-Sübkî, Tabakatü'ş-Şafiiyyeti'l-kübra, I-X, Beyrut: Dârü’n-Neş, 1413.
• İclî, Ebü’l-Hasan, Ma‘rifetü’s-sikāt, nşr. Abdülalîm Abdülazîm el-Bestevî, I-II, Medine: Mektebetü’d-dâr, 1405/1985.
• Karahan, Abdullah, “Zamana Sövmeyi Yasaklayan Hadisin Tenkid ve Tetkiki”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2008, cilt: XVII, sayı: 2, s. 463-518.
• Kāsımî, Cemâleddin, Kavâidü’t-tahdîs min fünûni mustalahi’l-hadîs, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1399/1979.
• Koçyiğit, Talat, Hadis Istılahları, AÜİF Yayınları, 1980.
• Köktaş, Yavuz, “Müslim’in Sahîh’ine Yapılan En Eski Tenkid: Ebu’l-Fadl el-Herevî’nin İlelü’l-Ahâdîs fî Kitâbi’s-Sahîh li-Müslim Adlı Eserin Takdim ve Tercümesi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, V/3 (2005), s. 29-56.
• Maʻmer b. Râşid, el-Câmiʻli Maʻmer b. Râşid, nşr. Habîb el-Aʻzamî, Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut, ts.
• Mehmet Said Hatiboğlu, “Müslüman Âlimlerin Buhârî ve Müslim'e Yönelik Eleştirileri”, İslâmî Araştırmalar, 1997, cilt: X, sayı: 1-2-3, s. 1-14.
• Melîbârî, Hamza Abdullah, Hadis Usulüne Yeni Yaklaşımlar, trc. Muhittin Düzenli, Ayhan Ak, İstanbul: İnsan Yayınları, 2012.
• Mizzî, Yûsuf b. Abdurrahman, Tehzîbü’l-Kemâl, nşr. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf, I-XXXV, Beyrut: Müessesetü’r- risâle, 1403-13/1982-92.
• Müslim b. Haccâc, el-Câmiu’s-sahîh, Riyad: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, 1998.
• Nesâî, es-Sünen, Riyad: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, 1998.
• Özafşar, Mehmet Emin, Demir, Mahmut, “Zayıf”, DİA, 2013, XLIV, 157-160.
• Özcan, Kemal, “Buhârî ve Müslim’in Sahîhleri Hakkında Farklı Görüşler”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2014, cilt: II, sayı: 40, s. 215-244.
• Polat, Selahattin, “Zayıf Hadislerle Amel”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1983, sayı: 1, s. 83- 110.
• Sehâvî, Şemseddin, Fethu’l-mugīs şerhu elfiyeti’l-hadîs, nşr. M. Salâh, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1996.
• Süyûtî, Tedrîbü’r-râvî fî şerhi Takrîbi’n-Nevevî, nşr. Ahmed Ömer Hâşim, I-II, Beyrut: Dârü’l-kitâbi’l-Arabî, 1985.
• Taberânî, el-Mu‘cemü'l-evsat, nşr. Târık b. Avazullah – Abdülmuhsin el-Hüseynî, I-X, Kahire: Dârü'l- Haremeyn, 1415.
• Tâhir el-Cezâirî, Tevcîhü’n-nazar ilâ usûli’l-eser, Beyrut: Dârü’l-ma‘rife, ts.
• Tayâlisî, Müsned, nşr. Muhammed b. Abdülmuhsin et-Türkî, I-IV, Cîze: Hicr li't-tıbâa ve’n-neşr, 1419-20/1999.
• Tirmizî, es-Sünen, Riyad: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, 1998.
• Uğur, Mücteba, Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDV Yayınları, 1992.
• Ukaylî, ed-Duafâ’, nşr. Abdülmu‘tî Emîn Kal‘acî, I-IV, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1404/1984.
• Yahyâ b. Maîn, Târîh, nşr. Ahmed M. Nûrseyf, I-IV, Mekke: Merkezü’l-bahsi’l-ilmî, 1399/1979.
• Yüksek, Ali, İslam Hukuk Tarihinde Taberî Mezhebi, Üniversite Yayınları, Samsun-2014.
• Yücel, Ahmet, Hadis Usûlü, 4. Baskı, İstanbul: İFAV Yayınları, 2012.
• Zehebî, el-Mûkıza fî ilmi mustalahi’l-hadîs, nşr. Abdülfettâh Ebû Gudde, Halep: el-Mektebetü’l-matbûati’l- İslâmiyye, 1416.
• Zehebî, el-Muğnî fi’d-duafâ, nşr. Nurettin Itr, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
• Zehebî, Mîzânü’l-i‘tidâl fî nakdi’r-ricâl, nşr. Ali M. Muavvaz v.dğr., I-VIII, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1995.
• Zehebî, Siyeru A‘lâmi’n-nübelâ’, nşr. Şuayb el-Arnaûd-Ali Ebû Zeyd, I-XXV, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1413.
• Zehebî, Tezkiretü’l-huffâz, I-IV, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.