ON THE RELIGIOUS HEROIC EPICS

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 19 - 30, 01.04.2018

Halide Gamze Yakar İnce Aybeniz Rahimova

Öz

In Azerbaijani literature, there are many religious heroic epics and stories such as "Havername", "Kitab-i Battal Gazi", "Shorty Mohammed Hanifa", "Meracname", "Heybername", "Cengiznameyi-Ali that explain the spread of Islamic religion, the Islamic glories and experiences, the bravery of the Muslim heroes, the struggles with the non-Muslim communities, the provisions of Islam and Islamic morality. In our study, the epics that took religious sources from the Holy Quran and hadiths were taken up. Despite the fact that the first version was formed before Islam, the Book of Dada Korkut Epic, with details of the Islamic religion, The main religious motifs in heroic epics such as the Havername Epic, the prowess of Ali and the Sahabes in the way of the spread of Islam, and the for acceptance by the large masses of Islamic religion, Battal Gazi Epic in which the adventures in Greek and other neighboring countries are explained. The epic hero is accompanied by a crowded staff including relatives, gun friends, chiefs and sultans with their competitors, mythological heroes, giants and perils. Although the episodes and contents of these epics are different, there are general commonalities in their story line, in some characteristic aspects of heroes, in their language and in their executive characteristics. The similarities of the religious elements of the epics with each other will also be studied. There are quite a lot of similarities between religious heroic legends and heroic legends produced up to Islam's admission, despite the basic religious motifs that are judges

Anahtar Kelimeler

Epic, Religious Heroic Epics, Kitab-ı Dede Korkut, Havername, Battal Gazi

Dini Kahramanlık Destanları Üzerine

Öz

Azerbaycan edebiyatında İslam dininin yayılmasını, İslam büyüklerini ve yaşantılarını, Müslüman kahramanlarının yiğitliklerini, mucizelerini, Müslüman olmayan topluluklarla mücadelelerini, İslam’ın hükümlerini ve İslam ahlakını anlatan “Havername”, “Kitab-i Battal Gazi”, “Kısse-yi Muhammed Hanife”, “Meracname”, “Heybername” gibi pek çok dini kahramanlık destanı ve hikâyesi mevcuttur. Çalışmamızda, dini kaynağını Kuran-ı Kerim’den ve hadislerden alan; ilk versiyonunun İslamiyet’ten önce oluşmasına rağmen Kitab-ı Dede Korkut Destanı, Hz. Ali’nin ve sahabelerin İslam`ın yayılması yolunda gösterdikleri yiğitliklerinin, efsanevi kahramanlıklarının tasvir edildiği Havername Destanı ve İslam dininin geniş kitleler tarafından kabul edilebilmesi için Rum illerinde ve yakın diğer ülkelerde yaşanan maceraların anlatıldığı Battal Gazi Destanı gibi kahramanlık destanlarındaki temel dini motifler ele alınacaktır. Destan kahramanına akrabaları, silah arkadaşları, rakipleri olan şah ve sultanlar, mitolojik kahramanlar, devler, periler olmak üzere kalabalık bir kadro eşlik eder. Bu destanların dönemlerinin ve içeriklerinin farklı olmasına rağmen onların öykü çizgisinde, kahramanların bazı karakteristik özelliklerinde, dilinde ve icra özelliklerinde genel ortak noktalar mevcuttur

Anahtar Kelimeler

Destan, Dinî Kahramanlık Destanları, Kitab-ı Dede Korkut, Havername

Kaynakça

• Abalı, İ. (2016) Canış Bayış’ın Sonsuz Yolculuğu. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi. 5:1
• Abdulla, B. (1997). Kitabi-Dede Korkut ve İslam Dini, Bakü: Ozan
• Banarlı, N. S. (2001). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Bars, M.E. (2015) Battal Gazi Destanında Dinî Unsurlar Üzerine Bir Değerlendirme. Tarih Okulu Dergisi. Yıl 8, Sayı XXI, 73-106
• Dede Korkut Kitabı (2004). Ansiklopedik Lugat. Önder Neşriyatı, Bakü
• Esger, E. (2013). Oğuzname Yaratıcılığı. Bilim ve Tahsil, Bakü
• Cemşidov, Ş. (2002). Azerbaycan Yazılı Destan Anıtlarının Tetkiki. Nurlan, Bakü
• Rehimova, A. (2009). Kitab-ı Battal Gazi. Nurlan, Bakü
• Rehimova, A. (2017). Havername. Bilim ve Tahsil, Bakü
• Köprülü, F. (1991). Türk Edebiyatında Mutasavvıflar. Ankara
• Köroğlu, H. (1999). Oğuz Kahramanlık Eposu. Yurt, Bakü
• Kitabi-Dede Korkut (2004). Önder Neşriyyatı, Bakü
• Kumartaşlıoğlu, S. (2014). Kur’an Kıssalarının Dinî Edebiyata Tesirine Bir Örnek: Dâstân-ı Hazret-i İbrahim. TÜBAR, XXXVI, 249-277
• Kuran-ı Kerim. Azerbaycan Türkçesinde Açıklama (1993). çev. N. Kasımoğlu. Azerbaycan Neşriyyatı, Bakü