AN EVALUATION OF MIDDLE SCHOOL HISTORY TEXTBOOKS IN THE REPUBLIC PERIOD

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 4, 49 - 65, 01.10.2017

Eray Alaca

Öz

The new Turkish state was founded on the territories of the Ottoman Empire after World War I was built on a nation-state identity. With the proclamation of the Republic, the efforts to create a new nation for the new regime led to history writing and teaching to be means of identity transfer. Thus, textbooks, especially history textbooks, played an important role in the ideological transfer of the new regime to students composing the broad mass of society. This study analyzes history textbooks taught at middle schools, which sometimes referred to postprimary schools under primary education and some other times referred to pre-high schools under secondary education in Turkey. To this end, the study primarily used the Journal of Communiqués of the Ministry of National Education of Turkey, resolutions of the Board of Education of the Ministry of National Education, resolutions of the Board of Science (Heyet-i İlmiye), resolutions of the national education councils, and secondary school curricula. The study employed the document analysis method and categorized the periods in which history textbooks were taught. The categorization was based on political trends and historical perspectives of the relevant period. The study also drew up tables for the years in which history textbooks were introduced into the curriculum and in which they were abolished. Thus, it was possible to evaluate the reasons why history textbooks were written by different authors and printed by different publishers at certain periods

Anahtar Kelimeler

Humanism, Revolution History, National History, Middle School History

Cumhuriyet Dönemi Ortaokul Tarih Ders Kitapları Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

I. Dünya Savaşı sonrasında Osmanlı İmparatorluğu’nun toprakları üzerinde kurulan yeni Türk devleti ulus-devlet kimliği üzerine temellendirilmiştir. Cumhuriyetin ilanı ile birlikte yeni rejime yeni ulus oluşturma çabaları tarih yazımı ve öğretiminin bir kimlik aktarımı aracı olmasına sebep olmuştur. Bu çerçevede toplumun geniş bir kitlesini ifade eden okullardaki öğrenciler için yeni rejimin ideolojik aktarımında ders kitapları özellikle tarih ders kitapları önemli bir yer tutmuştur. Araştırmada bazı dönemlerde ilköğretim içerisinde değerlendirilerek ilkokul sonrasındaki eğitim ve öğretimi ifade eden bazı dönemlerde ise ortaöğretim içerisinde değerlendirilerek lise öncesi eğitim ve öğretimi ifade eden ortaokullarda öğrenimde olan tarih ders kitapları incelenmiştir

Anahtar Kelimeler

Hümanizm, İnkılap Tarihi, Milli Tarih, Ortaokul Tarih Ders Kitapları

Kaynakça

• Akyüz, Y.(2015). Türk eğitim tarihi M.Ö.1000-M.S.2015. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Alıcıgüzel, İ.(1979). İlk ve orta dereceli okullarda öğretim modern öğretimin ilke metod ve teknikleri. İstanbul: İnkılap ve Aka Yayınları.
• Aslan, E.(2012). İmparatorluktan cumhuriyete geçiş sürecinde ortaöğretim tarih programlarında değişim I: Ortamektep. Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/2(99-128)
• Aslan, E.(2010). Türkiye cumhuriyeti’nin ilk ders kitapları. Eğitim ve Bilim, 35(158), 215-231.
• Ata, B.(2008). 1943'teki ikinci milli eğitim şûrası’nın tarih eğitimi kararlarından birinin uygulanması: bir histomap’in yapım öyküsü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Educational Sciences: Theory & Practice , 8 (2)(335-353).
• Baysal, Z.N., Ada, S.(2015). Dünden bugüne Türk eğitim sistemi ve yapısı. Ankara: Pegem Akademi.
• Boykoy, S.(2011).Türkiye’de 1939-1945 yıllarında tarih öğretim programları ve tarih ders kitaplarının incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(21/2).
• Cicioğlu, H.(1985). Türkiye cumhuriyetinde ilk ve ortaöğretim. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, No.140.
• Copeaux, E.(2016). Türk tarih tezinden Türk-islam sentezine. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ergün, M.(1997). Atatürk devri Türk eğitimi. Ankara: Ocak Yayınları.
• Ersanlı B.(2015). İktidar ve tarih. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ertürk, B.E.(2008). Türkiye’de ortaokul 1. sınıf (6. sınıf) düzeyinde tarih öğretimi ve ilgili kitaplarının kıyaslamalı eleştirisi. Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları 1994 Buca Sempozyumu. (S. Özbaran Yay. Haz.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Eyice, S.(1968). Atatürk’ün büyük bir tarih yazdırma teşebbüsü: türk tarihinin ana hatları. Belleten. XXXII(128), s.509-526
• Güler, A.(2004). Türk eğitim politikalarının tarihsel süreci. Ankara: Yeryüzü Yayınevi.
• Güngör, E.(1982). Dünden, bugüne tarih-kültür-milliyetçilik. Ankara: Mayaş Yayınları.
• Gürkan, H.(2017). Türkiye’de tarih öğretimi ilköğretim ders kitapları (1869-1950). Adana: Karahan Kitabevi.
• Güvenç, B., Şaylan, G., Tekeli, İ.,Turan, Ş.(1991). Türk-islam sentezi. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Hacıibrahimoğlu, I. Ç.(2012). Cumhuriyet ve hümanizma algısı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İnal, K.(2004). Eğitim ve iktidar. Ankara: Doruk Yayımcılık.
• Kalaycı, N.(2004). Cumhuriyet döneminde ilköğretim. İstanbul: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Karasar, N.(2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kırpık, G., Tokdemir, M. A.(2014). Talim ve Terbiye Kurulu’nun kararları ışığında tarih dersleri ve tarih eğitimi (1925-1928). Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 5(5/16), 382-394.
• Koçer, H.A.(1992). Türkiye’de modern eğitimin doğuşu ve gelişimi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Mayring, P.(2011). Nitel sosyal araştırmaya giriş.(A. Gümüş-M.S.Durgun, Çev.). Ankara: Bilgesu yayıncılık.
• Oral, M.(2014). Türkiye’de romantik tarihçilik. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Parlak, İ.(2005). Kemalist ideolojide eğitim. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Safran, M.(1998). İnkılap tarihi öğretimine yaklaşım sorunları. Gazi Üniversitesi.Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3)(5-17).
• Sezen, Y.(1997). Hümanizm ve atatürk devrimleri. İstanbul: Ayışığı Kitapları.
• Şanal, M.(2016). Eğitimin tarihsel temelleri. Eğitim Bilimine Giriş. (Ed. Mustafa Şanal). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Şimşek, A., Alaslan, F.(2014). Milliyetçi tarihten milli tarihe, çatışmacı eğitimden barışçı eğitime doğru Türkiye’de tarih ders kitapları. Akademik Bakış Dergisi. 40(172-190)
• Şimşek, A., Yazıcı, F.(2013). Türkiye’de tarih öğretiminin dünü, bugünü. TYB. Akademi, Dil, Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, 8(9-32).
• T.C. Kültür Bakanlığı(1938). Ortaokul programı. İstanbul: Devlet Basımevi.
• T. C. Maarif Vekilliği(1991). Birinci maarif şûrası 17-29 Temmuz 1939. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• T. C. Maarif Vekilliği(1991). İkinci maarif şûrası 157-21 Şubat 1943. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• T. C. Milli Eğitim Bakanlığı(1991). Dördüncü milli eğitim şûrası 22-31 Ağustos 1949. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı(1975). Dokuzuncu milli eğitim şûrası 24 Haziran-4 Temmuz 1974. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• T. C. Milli Eğitim Bakanlığı(1982). Onbirinci milli eğitim şûrası 8-11 Haziran 1982. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• T. C. Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı(1989). XII. milli eğitim şûrası 18-22 Temmuz 1988. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı(1993). Ondördüncü milli eğitim şurası 27-29 Eylül 1993. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• T.C. Maarif Vekaleti(1340[1924]). Liselerin birinci devre müfredat programı. İstanbul: Matbaa-ı Amire.
• Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekaleti Millî Talim ve Terbiye Dairesi.(1927). 1340 tarihli orta mekteb ve lise müfredat programlarına zeyl. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekaleti.(1930). Ortaokul müfredat programı. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı.(1949). Ortaokul programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Vekaleti.(1954). Muhtelif gayeli ortaokul programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı.(1962). Ortaokul programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Dairesi Başkanlığı.(1969). Ortaokul sosyal bilgiler programı taslağı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı.(1970). Ortaokul programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı.(1973). Ortaokul sosyal bilgiler, fen bilgisi ve matematik müfredat programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• T.C. Maarif Vekilliği.(1939). Tebliğler dergisi. 2(37).
• T.C. Maarif Vekilliği.(1940). Tebliğler dergisi. 3(86).
• T.C. Maarif Vekilliği.(1941). Tebliğler dergisi. 4(138).
• T.C. Maarif Vekilliği.(1942). Tebliğler dergisi. 5(188).
• T.C. Maarif Vekilliği.(1943). Tebliğler dergisi. 6.(239).
• T.C. Maarif Vekilliği.(1944). Tebliğler dergisi. 7.(293).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1945). Tebliğler dergisi. 8(344).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1946). Tebliğler dergisi. 9( 397).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1947). Tebliğler dergisi. 10(450).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1948). Tebliğler dergisi. 11(500).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1949). Tebliğler dergisi. 12(551).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1950). Tebliğler dergisi. 13(605-606).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1951). Tebliğler dergisi. 14(660).
• T.C. Milli Eğitim Vekaleti.(1953). Tebliğler dergisi. 15(746).
• T.C. Maarif Vekaleti.(1954). Tebliğler dergisi. 17(799).
• T.C. Maarif Vekaleti.(1955). Tebliğler dergisi. (866).
• T.C. Maarif Vekaleti.(1956). Tebliğler dergisi. 19(904).
• T.C. Maarif Vekaleti.(1957). Tebliğler dergisi. 20(968).
• T.C. Maarif Vekaleti.(1958). Tebliğler dergisi. 21(1007).
• T.C. Maarif Vekaleti.(1959). Tebliğler dergisi. 22(1058).
• T.C. Maarif Vekaleti.(1960). Tebliğler dergisi. 23(1104).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1967). Tebliğler dergisi. 30(1452).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1968). Tebliğler dergisi. 31(1502).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1969). Tebliğler dergisi. 32(1556).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1970). Tebliğler dergisi. 33(1608).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1971). Tebliğler dergisi. 33(1658).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1972). Tebliğler dergisi. 35(1698).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1973). Tebliğler dergisi. 36(1745).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1974). Tebliğler dergisi. 37(1790).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1975). Tebliğler dergisi. 38(1838).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1975). Tebliğler dergisi. 38(1852).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1976). Tebliğler dergisi. 39(1885).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1977). Tebliğler dergisi. 40(1944).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1978). Tebliğler dergisi. 41(1987).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1979). Tebliğler dergisi. 42(2029).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1980). Tebliğler dergisi. 43(2061).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1980). Tebliğler dergisi. 43(2065).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1981). Tebliğler dergisi. 44(2083).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1981). Tebliğler dergisi. 44(2100).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1982). Tebliğler dergisi. 45(2108).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1983). Tebliğler dergisi. 46(2135).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1983). Tebliğler dergisi. 46(2146).
• T.C. Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı.(1984). Tebliğler dergisi. 47(2163).
• T.C. Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı.(1985). Tebliğler dergisi. 48(2191).
• T.C. Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı.(1986). Tebliğler dergisi. 49(2209).
• T.C. Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı.(1986). Tebliğler dergisi. 49(2212).
• T.C. Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı.(1987). Tebliğler dergisi. 50(2232).
• T.C. Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı.(1987). Tebliğler dergisi. 50(2238).
• T.C. Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı.(1988). Tebliğler dergisi. 51(2265).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1989). Tebliğler dergisi. 52(2283).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1990). Tebliğler dergisi. 53(2307).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1991). Tebliğler dergisi. 54(2334).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1992). Tebliğler dergisi. 55(2355).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1993). Tebliğler dergisi. 56(2383).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1994). Tebliğler dergisi. 57(2406).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1995). Tebliğler dergisi. 58(2432).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1996). Tebliğler dergisi. 59(2454).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1997). Tebliğler dergisi. 60(2476).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1998). Tebliğler dergisi. 61(2491).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(1999). Tebliğler dergisi. 62(2503).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(2000). Tebliğler dergisi. 63(2513).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(2001). Tebliğler dergisi. 64(2525).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(2002). Tebliğler dergisi. 65(2537).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(2003). Tebliğler dergisi. 66(2549).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(2003). Tebliğler dergisi. 66(2550).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(2004). Tebliğler dergisi. 67(2561).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(2005). Tebliğler dergisi. 68(2574).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(2006). Tebliğler dergisi. 69(2585).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(2006). Tebliğler dergisi. 69(2587).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(2007). Tebliğler dergisi. 70(2596).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(2008). Tebliğler dergisi. 71(2606).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(2009). Tebliğler dergisi. 72(2616).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(2010). Tebliğler dergisi. 73(2628).
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.(2011). Tebliğler dergisi. 74(2640).
• Taşdemirci, E.(2011). Atatürk’ün Türk tarih tezi. Türk Yurdu Dergisi, 288(84-91).
• Tekeli, İ.(2011). Birlikte yazılan ve öğrenilen bir tarihe doğru. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Timuroğlu, V.(1991).Türk-islam sentezi. Ankara: Başak Yayınları.
• Tunçay, M.(2015). Türkiye cumhuriyeti’nde tek-parti yönetimi’nin kurulması (1923-1931). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Uçar, F.(2015). Türk siyasi hayatında milliyetçi cephe hükümetleri. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Unat, F.R.(1964). Türkiye eğitim sisteminin gelişmesine tarihi bir bakış. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Uzunçarşılı, İ.H.(1939). Türk tarihi yazılırken Atatürk’ün alaka ve görüşlerine dair hatıralar. Belleten, 3(10), 349-353.
• Yıldırım, A., Şimşek, H.(2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, T.(2016). Tarih ders kitaplarında kimlik söylemi. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Yücel, H.Â.(1994). Türkiye’de orta öğretim. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.