Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Rol Model Tercihleri

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 88 - 110, 29.01.2019

Latife Kabaklı Çimen

https://doi.org/10.33206/mjss.458872

Cited By: 11

Öz

Bu araştırmanın amacı, gençlerin
kendilerine kimleri rol model aldıklarını ve bunun sebeplerini belirlemektir. Araştırmanın
çalışma grubunu, İstanbul’da bir vakıf üniversitesinin eğitim fakültesinde
öğrenim gören 10 erkek ve 20 kadın olmak üzere toplamda 30 öğrenci oluşturdu. Niteliksel
türde desenlenen araştırmanın verileri araştırmacı tarafından oluşturulan yarı
yapılandırılmış görüşme formu yardımıyla yüz yüze görüşmeler yapılarak toplandı
ve verilerinin çözümlenmesinde içerik analizi ile betimsel analiz yöntemi
kullanıldı. Görüşmeler Ocak- Mart 2018 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Araştırma
sonucunda; gençlere ailelerinin en fazla kendi aile yakınlarını, mesleğinde
başarılı kişileri, komşu veya arkadaşlarının çocuklarını rol model olarak
gösterdiği; gençlerin ise anne babalarını, öğretmenlerini, aile yakınlarını,
mesleğinde başarılı kişileri ve siyasi liderleri rol model aldıkları
belirlendi. Gençler rol model aldıklarının, kişilik özelliklerinden, mesleki
başarılarından, manevi değerlerine bağlı oluşlarından, gayret, azim ve
hedeflerine ulaşmış olmalarından ve zorluklarla mücadele edişlerinden etkilenmekte;
onlar gibi olmak için, kendilerine rehber almakta, taklit etmekte ve kendilerini
geliştirmeye çalışmaktadır. Gençlerin davranışlarını beğenmediği ve
onaylamadığı, başarısız ve hedefsiz kişiler ile aile yakınları ve
öğretmenlerinden bazılarını rol model almaktan kaçındığı ve onlar gibi olmamak
için onları eleştirdikleri, benzememeye çalıştıkları, bu kişilerden uzaklaşıp,
kendilerini geliştirmeye ve kendilerine hedefler belirlemeye çalıştıkları belirlendi. 

Anahtar Kelimeler

Rol Model, Sosyal Öğrenme

Kaynakça

• Arthur, J. (2003). Educatin With Character. London: Routledge Falmer.
• Azer, S. A. (2005). The qualities of a good teacher: How can they be acquired and sustained? Journal of The Royal Society of Medicine, 98, 67-69.
• Balcı, U. (2014). Türk Toplumunda Adlar ve Soyadları (Sosyo-Kültürel ve Dilbilimsel Bir Yaklaşım, Diyalog, İstanbul: Seçkin Yayınları.
• Bacanlı, H. (2013). Eğitim Psikolojisi, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Bandura, A. (1977). Social Learning Theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Bandura, A.(1989). Human Agency in Social Cognitive Theory. American Sychologist-American Psychological Association, 44 (9): 1175-1179.
• Bayrakçı, M. (2007). Sosyal Öğrenme Kuramı ve Eğitimde Uygulanması, SAÜ. Eğitim Fakültesi Dergisi. 198-210.
• Biskup, C. and Pfister, G. (1999). I Would like to be like her/him: Are athletes rolemodels for boys and girls? European Physical Education Review, 5(3), 199–218.
• Boz, Y. ve Boz, N. (2008). Kimya ve matematik öğretmen adaylarının öğretmen olma nedenleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 137-144.
• Clark, P. W., Martin, C. A., & Bush, A. J. (2001). The effect of role model influence on adolescents’ materialism and market place knowledge. Journal of Marketing Theory and Practice, 9(4), 27-36.
• Clark, C., Osborne, S. and Dugdale, G. (2009). Reaching out with role models: role models and young people’s reading. London: National Literacy Trust.
• Cordes, C. (2009). Changing your role models: Social learning and the Engel curve. TheJournal of Socio Economics, 38(6), 957-965.
• Çermik H., Doğan B. ve Şahin A. (2010). Sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih sebepleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 201-212.
• Çeliköz, N. (2003). Bir Meslek Olarak Öğretmenlik ve Etiği, Öğretmenlik Mesleğine Giriş, Ed. M. Çağatay Özdemir, Ankara.
• Çiftçi, T ve Ünaldı, E. (2014). Coğrafya Öğretmenlerinin Değer eğitiminin Mevcut Durumu İle İlgili Görüş ve Düşünceleri. ZfWT, 6(2):81-99.
• Demir, E ve Köse, M. (2016). Öğretmenlerin rol modelliği hakkında öğretmen görüşleri, Akademik Bakış Dergisi, 53: 38-57.
• Demirbaş, M. ve Yağbasan R. (2005).Sosyal Öğrenme Teorisine Dayalı Öğretim Etkinliklerinin, Öğrencilerin Bilimsel Tutumlarının Kalıcılığına Olan Etkisinin İncelenmesi, Uludağ Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 363-382.
• Demirhan-İşcan, C. (2014). Öğretmen adaylarının değerler eğitimindeki tercihleri. İlköğretim Online, 13(4), 1203-1222.
• Eisenberg, N.,Fabes, R. A., &Spinrad, T. L. (2006). Prosocial Development. In N. Eisenberg, W. Damon, & R. M. Lerner (Eds.), Handbook of childpsychology: Social, emotional, and personality development (pp. 646-718). Hoboken, NJ, US: John Wiley&SonsInc.
• Ekşi, H, ve Katılmış, A. (2016). Uygulama Örnekleriyle Değerler Eğitimi. Ankara: Nobel.
• Erjem, Y ve Çağlayandereli, M. (2006). Televizyon ve gençlik: yerli dizilerin gençlerin model alma davranışı üzerindeki etkisi, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 30(1): 15-30.
• Ersanlı, K. (2007). Çocuğun davranışlarının biçimlenmesinde rol model davranışların etkisi okullarda şiddet ve çocuk suçluluğu. Ankara: Hegem.
• Eskiler, E ve Altunışık, R. (2017). Rol model alma davranışının pozitif sözlü iletişim ve satın alma niyeti üzerine etkisinde marka bağlılığının aracılık rolü, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICMEB17 Özel Sayısı, 687-696.
• Fromm, E. (2004). Psikanaliz ve Din. A. Arıtan (Çev.). İstanbul: Arıtan.
• Gibson, D. E. (2004). Role Model in Career Development: New Direction for Theory and Research. Journal of Vocational Behavior, 65: 134-156.
• Giles, D. C. and Maltby, J. (2004). The Role of Media in Adolescent Development: Relations Between Autonomy, Attachment, and Interest in Celebrities. Personality and Individual Differences, 36(4): 813–822.
• Gündüz, İ (2016). Karakter Eğitimi ve Rol Model, Altınoluk Dergisi, Sayı: 361:27.
• Gökdağ D. (2002).Aile Psikolojisi ve Eğitimi, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Eskişehir
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Kültürel Psikoloji Kültür Bağlamında İnsan ve Aile, Evrim Yayınevi, İstanbul.
• Karaoğlu, N. (2012). Tıp Eğitiminde Rol Modellik ve Aile Hekimliği için Önemi. Turkısh Journal Of Famıly Medıcıne and Prımary Care (Tjfmpc), 6(2): 30-35.
• Katılmış, A. ve Balcı, A. (2017). Coğrafya öğretmeni adaylarının değerler eğitimine yönelik görüşlerinin incelenmesi, Marmara Coğrafya Dergisi, 35: 1-12.
• Katılmış, A. ve Kop, Y. (2016). Sosyal bilgiler öğretmeni adaylarının değerler eğitimine ilişkin görüşleri. M. Kocak (Ed.), 2016 Hoca Ahmet Yesevi Yılı Anısına Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi Bildiriler Kitabı içinde. Ankara.
• Kaya, M.F., Sungurtekin, D. ve Deniz, S. (2017). Üniversitelerde Öğretim Elemanı Kaynaklı İletişim Sorunları,Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,7(1): 176-195.
• Kılavuz, M. A. (2005). Anne Baba Örnek Davranışlarının Çocukların ve Ergenlerin Dinî Kişiliğinin Oluşumuna Etkileri, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 14, (2): 41-58.
• Kılıç, M., Kaya, A., Yıldırım, N. ve Genç, G. (2004). Eğitimci Gözüyle Öğretmen ve Öğrenci. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Krech, D. ve Crutchfield, R. S. (1980). Sosyal Psikoloji. (çev. E.Güngör). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Koç, B. 2008). Çocuğun Dinî Gelişiminde Rol Model Olarak Anne ve Baba, Dinî Araştırmalar Dergisi, 11(31): 49-60.
• Kongar, E. (2011). İçimizdeki Zalim, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Korkmaz, İ. (2014). Sosyal Öğrenme Kuramı. B. Yeşilyaprak (Editör). Eğitim psikolojisi (Gelişim-Öğrenme-Öğretim). 12. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Köse, M ve Demir, E. (2014). Öğretmenlerin Rol Modelliği Hakkında Öğrenci Görüşleri, Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 4 (1): 08-18.
• Kurtdede-Fidan, N. (2009). Öğretmen adaylarının değer öğretimine ilişkin görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 2(2), 1-18.
• Latif, A.,Saleem, S., & Abideen, Z. U. (2011). Influence of role model on Pakistani urban teenager’s purchase behavior. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, 31(3), 7-16.
• Leming, J.S. (2008). Research and practice in moral and character education: loosely coupled phenomena. L. P. Nucci & D. Narvaez (Eds.), Handbook of moral and character education Inc (134-161). London ve New York: Routledge, Taylor ve Francis Group.
• Marshall, G. (2003). Sosyoloji Sözlüğü, Akınhay O ve Kömürcü D (çev), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• Martin, C. A. ve A. J. Bush. (2000). Do Role Models Influence Teenagers' Purchase İntentions and Behavior? Journal of Consumer Marketing,17(5):441-454.
• Mac Callum, J. & Beltman, S. (2002). Role Models for Young People: What makes an effective role model program? A report to the National Youth Affairs Research. Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd edition). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Moschis, G. P, & Churchill, Jr, G. A. (1978). Consumer socialization: A theoretical and empirical analysis. Journal of Marketing, 15, 599-609.
• Mutter, F. & Pawlowski, T. (2014). Role models in sports–Can success in Professional sports increase the demand for amateurs portparticipation? Sport Management Review, 17(3), 324-336.
• Nauta, M. M., and Kokaly, M. L. (2001). Assessing role model influences on students' academic and vocational decisions. Journal of Career Assesment, 9(1), 81-99.
• Oruç, C., Tecim, E. ve Özyürek, H. (2011). Okul öncesi dönem çocuğunun kişilik gelişiminde rol modellik ve çizgi filmler, Ekev Akademi Dergisi, 15 (48): 281-297.
• Öcal, A. Polat, R., Arı, G. (2012). Sosyal bilgiler ve T.C. Atatürk ilkeleri ve inkılap tarihi ders kitaplarındaki karakterlere ilişkin öğrenci görüşleri, Journal of Educatıona and Instructıonal Studıes ın the World, 2 (1): 82-88.
• Paice E, Heard S. veMoss F. (2002). How Importantare Role Models in Making Good Doctors? British Medical Journal,325(7366):707.
• Pajares, F. (2002). Overview of social cognitive theory and self-efficacy. Retrieved December 2012 from http://www.uky.edu/~eushe2/Pajares/eff.html (ulaşım tarihi 10.08.2018).
• Ricer, R.E. (1998). Defining Preceptor, Mentor, and Role Model. Family Medicine, 30(5): 328.
• Rimm, S. (2005). Growing Up Too Fast: The Secret World of America's Midelle Schoolers, RodaleIne., U.S.A.
• Run, E. C., Butt, M. ve Nee C. Y. (2010). The Influence of Role Models on Young Adults Purchase. Jurnal Kemanusiaan,15, 70-81.
• Sarıkaya, N ve Barutçu, M.T. (2016). 11-14 yaş arası ilk dönem çocuk ergen tüketicilerin alışveriş davranışlarında ünlü kişi etkisi, Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 17: 43-64.
• Senemoğlu, N. (2018). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Shein, P. P., and Chiou, W.-B. (2011). Teachers as role models for students’ learnıng styles. Social Behavior and Personality, 39(8), 1097-1104.
• Smith, M and Berge, Z. L (2009). Social Learning Theory in Second Life, Merlot Journal of Online Learning and Teaching, 5(2) : 439-445.
• Sünbül, A. M. (1996). Öğretmen Niteliği ve Öğretimdeki Rolleri. Eğitim Yönetimi, 2 (1), 597-607.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri.(10. Baskı) Ankara: Seçkin Kitabevi. Seçkin Yayıncılık.
• TEPA (2013). Türkiye Ergen Profili Araştırması, T.C Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara.
• Tonga, D. (2014). A Qualitative Study on the Prospective Social Studies Teachers’ Role-Model Preferences. International Journal of Academic Research, Part B. 6 (1), 94-101. DOI: 10.7813/2075- 4124.2014/6-1/B.14.
• Topal, D. (2008). Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi müzik bölümü öğrencilerinin mesleki müzik eğitimine yönelmelerinde ilköğretim kademesindeki müzik öğretmenlerini model alma durumları (Antalya ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Uğur, İ. (2011).Televizyon reklamlarından gençlerin etkilenme biçimleri: reklam oyuncularının gençlerin imajlarının şekillenmesinde etkisi, Selçuk İletişim Dergisi, 6(4): 101-114.
• Ulusoy, A. (2008). Eğitim Psikolojisi, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Uluslararası Politik ve Strateji Araştırmalar Merkezi (UPSAM. (2006). Gençler Hayatı Nasıl Algılıyor, Genç dergisi, Kasım 2006, Sayı: 2. http://gencdergisi.com/3425-ataturk-hulya-avsar-ve-tayyip-erdogan.html .
• Vescio, J. A., Crosswhite, J. J. & Wilde, K. (2004). The impact of gendered heroism on adolescent girls and their sport role models, paper presented at the Pre-Olympic Congress, International Congress on Sport Science, Sport Medicine and Physical Education, Thessaloniki.
• Zirkel, S. (2002). Is there a place for me? Role models and academic ıdentity among white students and students of color. Teachers College Record, 104(2), 357-376.
• Wong, M. C. M.,Kwok, M. L. J. &Lau, M. M. (2015). Spreading good words: Themediating effect of brand loyalty between role model influence and word of mouth. Contemporary Management Research, 11(4), 313-325.
• https://ailetoplum.aile.gov.tr/uploads/pages/turkiye-ergen-profili-arastirmasi-tepa-2013/tepa2013-teksf.pdf
• https://indigodergisi.com/2016/02/cocuklar-anne-babayi-rol-model-olarak-aliyor/
• http://www.ensonhaber.com/genclerin-ornek-aldigi-50-rol-model-2013-02-01.html
• http://www.milliyet.com.tr/yazarlar/ali-eyuboglu/genclerin-rol-modeli--ezel--1313285/