Türk Kültür Coğrafyasının Ortak Değeri Nasreddin Hoca’nın Bazı Heykelleri Üzerine Değerlendirmeler

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 157 - 175, 29.01.2019

Özcan Özkarakoç

https://doi.org/10.33206/mjss.494498

Öz

Nasreddin Hoca,
mizahi eleştiri becerisi ve öz eleştiri anlayışı ile yüzlerde tebessüm dolu izler
bırakan, Türk mizah karakteri ve ölümsüz bilge bir kişidir. Ünü batıda ve
doğuda Türk kültür coğrafyasının sınırlarını aşmış neredeyse tüm dünyada Türk
mizah anlayışının temsili olan bir halk filozofu olarak anılmaktadır. Gerçekte
yaşayıp yaşamadığı tartışmaları bir tarafa dursun, kıvrak zekâsı ve mizahi
tavrıyla, gerçekte ona ait olduğu bile şüpheli olan onlarca fıkraya konu
edilmiştir. Doğuda Orta Asya’dan, batıda Avrupa’ya, kuzeyde Sibirya’dan güneyde
Kuzey Afrika’ya kadar, adından bahsedilen Nasreddin Hoca, farklı kültürlerde
çeşitli isimlerle anılmış, şöhreti nice nesilleri aşmış olan bu coğrafyalarda
değişik suretlerle plastik sanatlara da konu edilmiştir.  

Bu çalışmada,
geniş bir coğrafi yelpazede Nasrettin Hoca’ya atfedilen bazı heykel çalışmaları
kültürel farklılıklar, tipolojik özellikler ve plastik çözümleme yaklaşımları
gözetilerek incelenmiştir. Tarihi belge ve dokümanlar olmaksızın, dilden dile
nesillerdir süre gelen Nasreddin Hoca mizahının, kültürel farklılıklar
bağlamında, heykel sanatçılarında nasıl bir izlenim oluşturduğu nitel olarak
değerlendirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Nasreddin Hoca, Heykel

Kaynakça

• Alptekin, A.B.(2011). “Doğu Türklerinin Nasreddin Hocası Mitolojik Bir Kahraman mıdır?”. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. Güz-2011, Sayı:59.
• Aslan, F.(2011). “Sanal Kültür Ortamında Güncellenen Nasreddin Hoca Fıkraları”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume 6/4 Fall 2011, p.39-60 , TURKEY.
• Cenikoğlu, G. T. (2014). “Türk Dünyasında Nasreddin Hoca Fıkraları”. Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması. 26-28 Mayıs 2014. 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı (TDKB). ss.239-263 Eskişehir.
• Dölen, H.(2017, 31 Temmuz ). Ankara’nın Simgeleşen Heykellerin Sahibi : Metin Yurdanur, https://www.tanisgazetesi.com.tr/haber/1268082/ankaranin-simgelesen-heykellerin-sahibi-metin-yurdanur adresinden alındı.
• Gülşen, H.(2012). “Nasrettin Hoca ve Tıll Eulenspıegel Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall 2012, p. 1863-1874, ANKARA-TURKEY.
• Görkem, İ.(2012). “Nasreddin Hoca Olgusunun Algılanması ve Anlamlandırılması Üzerine”. Türkbilig, Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 2012/23: 83-106.
• Karaçalı, M.(2017). “Özbek, Kırgız, Kazak, Azerbaycan ve Gagauz Türkleri Ekseninde Nasreddin Hoca Fıkralarının Ortak Paydası”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, Cilt:5, Sayı:11, Temmuz-2017, Türkiye.
• Matveeva, A.(2015). Яков Шапиро: Я поездил по миру и теперь в Уссурийске работаю над памятником Пушкину Подробнее: https://primamedia.ru/news/449457/ adresinden alındı.
• Memmedov, K.S.(2018,22 Eylül). Катиб Мамедов http://artsho.gallery/info/rubrika/avtor/19-katib-mamedov adresinden alındı.
• Özdemir, N.(2008). “Kültürel Ekonomik İmge Olarak Nasreddin Hoca”. Millî Folklor, 2008, Yıl 20, Sayı 77.
• Şahin, H.İ.(2010). “Türkmenistan’da Nasrettin Hoca ve Timur Fıkraları”. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Güz-2010 Sayı 55: 135- 146.
• Vershinina, A.(2018, 24 Eylül). Korzhev Ivan Vladimirovich. http://i-korzhev.eu/about/biography/ adresinden alındı.
• Yurdanur, M.(2018, 24 Eylül). Metin Yurdanur. metinyurdanur.com.tr adresinden alındı.