Ruhsal Bozukluklara Karşı Stigma-Derleme

Yıl 2019, Ek Sayı 1, 1170 - 1188, 22.02.2019

Elmas Merve Malas

https://doi.org/10.33206/mjss.470932

Cited By: 10

Öz

Çalışmada ruhsal bozukluklara ilişkin stigma, tutum ve inanç ile ilgili daha önce yapılan araştırma çalışmalarının ve yayınlanan literatürlerin gözden geçirilerek, sunulması amaçlandı. Ruhsal hastalıklara karşı stigma, tutum, inanç ve damgalama ile ilgili daha önce yapılan tezler araştırma çalışmaları ve yayınlanan literatürler araştırıldı. Yapılan tezler, araştırmalar ve yayınlanan çalışmaların gereç ve yöntemleri, elde edilen sonuçlar ve öneriler ayrıntıları ile gözden geçirildi. Elde edilen veriler belirli bir başlık altında toplanarak benzer konularda yapılan çalışmalar birlikte değerlendirildi. Literatür taramasında toplumun farklı kesim, meslek, eğitim ve farklı yaş gruplarından bireylerin ruhsal hastalıklara yönelik tutum ve inançlarını inceleyen güncel çalışmalardaki sonuçlar elde edildi. Toplumun genelinde ruhsal hastalıklar bilinmektedir. Ancak ruhsal hastalıklar konusunda toplumdaki bireylerin olumsuz tutuma sahip oldukları ve farkındalık ve bilgi düzeyleri oldukça önemli olduğu edildi. Çalışmanın sonucunda toplumun farklı kesimlerindeki her bireye, ruhsal hastalıklara karşı verilecek bilgilendirme eğitimlerinin ruhsal hastalıkları damgalama konusunda daha olumlu sonuçlar alınacağı tespit edildi. Ayrıca eğitim öğretim süreçlerinde verilecek olan anti-stigma eğitim programlarının düzenlenmesi ve ruhsal hastalığı olan kişilere yönelik inanç ve tutumlarının iyileştirilmesi ile yarar sağlanacağı umulur. 

Anahtar Kelimeler

Ruhsal bozukluk, tutum, stigma, inanç, sosyal mesafe

Stigma Toward to Mental Illness-Review

Öz

In this study, it was aimed to review previous research studies and present published literature regarding the stigma, attitude and belief of mental illness. Previous studies about attitudes, beliefs and stigmatization of mental illnesses were investigated. The theses, the researches and methods of the published studies, the obtained results and the recommendations were reviewed. The obtained data were collected under a specific title and the studies about similar subjects were evaluated together. In the literature review, the results of the current studies examining about the attitudes and beliefs towards mental illnesses of individuals were different segments, occupations, education level and different age were obtained. Mental illnesses are known throughout the society. However, it was found that individuals in society had negative attitudes about mental illnesses and their awareness and knowledge levels about mental illnesses were very important. As a result of the study, it was determined that information training about mental illness to be given to each individual in different segments of the society. It provides to be more positive stigmatizing toward mental diseases. In addition, it is expected that the anti-stigma training programs to be given in the education process will benefit to improving the beliefs and attitudes towards mental illness. 

Anahtar Kelimeler

Mental Illness, Attitudes, Stigma, Believes, Social Distance

Kaynakça

• Alpan, A., Kocamanoğlu, E., Yüce, F., Akçakmak, G., Günbal, M., Aşık, E., Albayrak, S.(2018). Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin şizofreni hastalığına karşı tutumları. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 20(1), 8-17.
• Altındağ, A., Yanık, M., Üçok, A., Alptekin, K., Özkan, M. (2006). Effects of an antistigma program on medical students attitudes towards people with schizophrenia. Psychiatry and Clinical Neurosciences. 60, 283-288.
• Angermeyer, MC., Matschinger, H. (2003). Public beliefs about schizophrenia and depression: similarities and differences. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 38, 526–534.
• Arslantaş, H., Gültekin, BK., Söylemez, A., Dereboy, F. (2010). Bir Üniversite hastanesi Psikiyatri Polikliniğine İlk Kez Başvuran Hastaların Damgalamayla İlgili İnanç, Tutum ve Davranışları. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 11(1): 11-17.
• Köroğlu, E. (2013). Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal elkitabı, amerikan psikiyatri birliği, beşinci baskı (DSM-5), Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı’ndan, çev., Ankara, Hekimler Yayın Birliği, 15-35.
• Arkar, H. (1991). Akıl hastasının sosyal reddedilimi. Düşünen Adam. 4(3): 6-9.
• Arkan, B., Bademli K., Duman, ZÇ. (2011). Sağlık çalışanlarının ruhsal hastalıklara yönelik tutumları: son 10 yılda Türkiye’de yapılan çalışmalar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 3(2), 214-231.
• Avcil, C., Bulut, H., Sayar, G. H. (2016). Psikiyatrik hastalıklar ve damgalama. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 175-202.
• Ay, P., Save, D., Fidanoğlu, O. (2006). Does stigma concerning mental disorders differ through medical education?. Social Psychiatry Psychiatry Epidemiology. 41, 63-67.
• Bağ, B., Ekinci, M. (2005). Sağlık personelinin ruhsal sorunları olan bireylere yönelik tutumlarının araştırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 3(11),107-127.
• Bailey, S. (1999). Young people, mental illness and stigmatisation. Psychiatric Bullletin. 23, 107-110.
• Batmaz, M. (1985). Akıl hastalarının psikiyatri hemşiresinin rolü algılayış biçimini araştırmak. Yüksek Lisans Tezi, İ.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Birdoğan, S.Y., Berksun, O.E. (2002). Tıp fakültesi 1. sınıf ve 6. sınıf öğrencilerinde psikiyatrik hastaya yönelik tutumlar. Kriz Dergisi. 10(2), 1-7.
• Bryne, P. (2000). Stigma of mental illness and ways of diminishing it. Advances in Psychiatric Treatment. 6: 65-72.
• Bryne, P. (2001). Psychiatric Stigma. British Journal of Psychiatry. 178: 281-284.
• Büyükbayram, A., Arabacı, LB., Arabacıoğlu, İ., Ayyıldız, C., Acar, K. (2017). Psikiyatri Kliniğinde Çalışan X ve Y Kuşağındaki Hemşirelerin Alkol-Madde Bağımlılığı ve Ruhsal Bozukluğu Olan Bireylere Yönelik Tutumları. Bağımlılık Dergisi, 18(4):122-134.
• Chen, MD., Chang, YC. (2016). Personnel attitudes toward people with mental illness at a psychatric hospital in Taiwan. Social Psychatry. 62(4): 361-368.
• Chung, KF., Chen, EYH., Lui, CSM. (2001). University students attitudes towards mental patients and psychiatric treatment. İnternational Journal of Social Psychiatry. 47(2): 63-72.
• Corrigan, PW., Lurie, BD., Goldman, HH., Slopen, N., Medesani, K., Phelan, S. (2005-May). How adolescents perceive the stigma of mental illness and alcohol abuse. Psychiatry Services. 56(5): 544-550.
• Corrigan, PW., Watson, AC. (2002). Understanding the impact of stigma on people with mental illness. World psychiatry. 1(1): 16-20.
• Çam, O., Bilge, A. (2011). Türkiye’nin Batısında Yaşayan Halkın Ruhsal Hastalığa ve Hastalara Yönelik inanç ve Tutumlarının Belirlenmesi. Yeni Symposium Journal, 49(3), 131-140.
• Çam, O., Bilge, A. (2013). Türkiye’de Ruhsal Hastalığa / Hastaya Yönelik İnanç, Tutum ve Damgalama Süreci: Sistematik Derleme. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi - Journal of Psychiatric Nursing, 4(2):91-101.
• Çam, MO., Bilge, A., Engin, E., Akmeşe, ZB., Turgut, EÖ., Çakır, N. (2014). Muhtarlara Verilen Ruhsal Hastalığa Yönelik Damgalama İle Mücadele Eğitiminin Etkililiğinin Araştırılması. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5(3); 129-136.
• Çayır, K., Ceyhan, MA. (2012). Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar. İstanbul. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. 22-40.
• Danacı, AE., Balıkçı, K., Aydın, O., Cengisiz, C., Uykur, AB. (2016). Tıp Eğitiminin Şizofreniye Yönelik Tutumlar Üzerine Etkisi; 5 Yıllık İzlem Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 27(3):176-84.
• Demirören, M., Şenol, Y., Koşan, AMA., Saka, MC. (2015). Tıp eğitiminde ruhsal bozukluklara karşı damgalama eğitimi gereksiniminin değerlendirilmesi: Nitel ve nicel yaklaşım. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16:22-29.
• Duman, ZÇ., Günüşen, NP. (2017). Psikiyatri Hemşireliği Dersinşnn Öğrencilerin Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumlarına, Psikiyatri Hemşireliği Algılarına ve Kariyer Tercihlerine Etkisi. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci ;9(4):255-64.
• Dündar, SE.,Oğuz, A.,Aldanmaz, F. (1995a). Halkın konversiyon bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, anksiyete bozukluğu ve empotansa yönelik tutumları ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. KrizDergisi. 3(1-2): 250-257.
• Dündar, SE.,Oğuz, A.,Aldanmaz, F. (1995b). Halkın psikoz, paranoid bozukluk ve depresyona yönelik tutumları ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. KrizDergisi. 3(1-2): 241-249.
• Eker, D. (1985-February) Attitudes of Turkish and American Clinicians and Turkish Psychology Students Toward Mental Patients. International Journal of Social Psychiatry. 31(3): 223-229.
• Eker, F., Öner, Ö., Şahin, S. (2010). Din Görevlilerinin Şizofreniye İlişkin Bilgi ve Tutumları (Düzce Örneği). Psikiyatri Hemşireliği dergisi, 1(2),63-70.
• Erbaydar, NP., Çilingiroğlu, N. (2010). Tıp Eğitimi Geleceğin Hekimlerinin Ruh Sağlığı Sorunu Olan Bireylere Yönelik Tutumlarını Etkilemekte midir? Türk Psikiyatri Dergisi. 21(2 ): 114-125.
• Erkoç, Y., Çom, S., Torunoğlu, MA., Alataş, G., Kahiloğulları, AK. (2011). T.C.Sağlık Bakanlığı Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı (2011-2023). Ankara, T.C.Sağlık Bakanlığı Yayınları. Yayın No: 847: 33-34.
• Ersoy, MA., Varan, A. (2007). Ruhsal Hastalıklarda İçselleştirilmiş Damgalanma Ölçeği Türkçe Formu’nun Güvenilirlik ve Geçerlik Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2):163-171.
• Gençtan, E., (1997) Psikodinamik Psikiyatri ve Normaldışı Davranışlar. İstanbul, Remzi Kitapevi. 11-37.
• Gerrig, RJ., Zimbardo, PG. (2012). Psikoloji ve Yaşam. İstanbul. Nobel yayınevi 19.basımdan çeviri. 46-54.
• Gökmen, BD., Okanlı, A. (2017). Özel Bakım Merkezlerinde Çalışan Bakım Elemanlarına Verilen Psikoeğitimin Şizofreniye Yönelik Bilgi, Tutum ve Yaklaşımlarına Etkisi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi ;14 (4): 264-274.
• Grambal, A., Prasko, J., Kamaradova, D., Latalova, K., Holubova, M., Marackova, M., Ociskova, M., Slepecky, M. (2016). self-stigma in borderline personality disorder – cross-sectional comparison with schizophrenia spectrum disorder, major depressive disorder, and anxiety disordersNeuropsychiatric Disease and Treatment, 12, 2439–2448.
• Günay, S., Bekitkol, T., Ekitli, BG., Yıldırım, S. (2016). Bir Hemşirelik Fakültesindeki Öğrencilerin Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlarının Belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi - Journal of Psychiatric Nursing, 7(3):129–134.
• Güngörmüş, K., Ekinci, M., Daş, M. (2014). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlarının Belirlenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 11(2), 45-51.
• Hogg, MA., Vaughan, GM. Sosyal Psikoloji. (2007). Ankara. Ütopya yayınları. 68-75.
• İkiışık, H. (2008). Tıp Fakültesi Öğrencelerinde Şizofreniye Yönelik Damgalamanın (stigmatizasyonun) Değerlendirilmesi: Niteliksel Bir Çalışma. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sağlık bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Kara, N. (2015). Sosyal Hizmet Bölümü Öğrencilerinin Ruhsal Hastalıklara Yönelik İnançları ve Ruhsal Hastalıklara Yönelik Verilen Teorik Eğitimin Etkileri. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi,2, 69-77.
• Karakaş, SA., Polat, H., Ay, E., Küçükoğlu, S. (2017). Türkiye’de bir psikiyatri hastanesinde çalışan hemşirelerin ruhsal sorunu olan bireylere karşı tutumları ile tükenmişliklikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Bozok Tıp Derg, 7(1), 40-8.
• Kök, H., Demir, S. (2018). Şizofreni ve Bipolar Bozukluğu Olan Hastalarda İçselleştirilmiş Damgalama, Benlik Saygısı ve Algılanan Sosyal Destek. Cukurova Med J ;43(1):114-122.
• Kütük, M.Ö., Durmuş, E., Gökçen, C., Toros, F., Güler, G., Evegu, E. (2016). Determination of Beliefs, Attitudes of Consulting Teachers towards Mental Diseases, and Referral Reasons of Their Students to a Child and Adolescent Psychiatrist. DüşünenAdam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 29(3):227-236.
• Malas EM. Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi Psikoloji Bölümü ile başka bölüm öğrencileri arasında ruhsal bozukluklara ilişkin tutum ve inançların karşılaştırılması. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Sosyal bilimler Enstitüsü Psikoloji bölümü Klinik Psikoloji Yüksek lisans tezi, Mayıs 2017; İstanbul
• Oban, G, Küçük, L. (2011a). Damgalama erken yaşlarda başlar… Gençlerde ruhsal hastalıklara yönelik damgalamayla mücadele eğitim rolü. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2(3): 141-148.
• Oban, G., Küçük, L. (2011b). Ergenlerde Ruhsal Hastalılara Yönelik Damgalamayı Etkileyen etmenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2(1): 31-39.
• Oban, G., Küçük, L. (2012). Lise Öğrencilerinde Şizofreniye Yönelik Bilgilendirme Eğitiminin Sosyal Mesafe Tutuma Etkisi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 9(2): 35-41.
• Öztürk, O., Uluşahin, A. (2011). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları I. Ankara. Nobel Tıp Kitapevleri. 155-180
• Pinfold, V., Toulmin , H., Thornicroft, G., Huxley, P., Farmer, P., Graham, T. (2003). Reducing psychiatric stigma and discrimination: evaluation of educational interventions in UK secondary schools. British Journal of Psychiatry. 182: 342-346.
• Rose, D., Thorbicroft, G., Pinfold, V., Kassam, A. (2007). 250 labels used to stigmatise people with mental illness. BMC Health Services Research. 7(97): 1-7.
• Sağduyu, A., Aker, T., Özmen, E., Ögel K., Tamar, D. (2001). Halkın Şizofreniye Bakışı ve Yaklaşımı Üzerine Bir Epidemiyolojik Araştırma. Türk Psikiyatri Dergisi. 12(2): 99-110.
• Sayar, K. (1998). Kültür ve psikopatoloji. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni. 8(3): 176-180.
• Soygür, H., Özalp, E. (2005). Şizofreni ve damgalama sorunu. Türkiye Klinikleri. 1(12): 74-80.
• Taşkın, EO, Özmen, E. (2004). Sosyodemografik Etmenlerin Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumlara Etkileri. 3P Dergisi. 12 (ek 3): 13-24.
• Taşkın, EO. (2004). Damgalama, ayrımcılık ve ruhsal hastalık. 3P Dergisi. 12 (ek 3): 5-12.
• Taşkın, EO. (2007). Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ve Ayrımcılık. Stigma Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumlar ve Damgalama. 1.baskı, İzmir, Meta Basım Matbaacılık.17-30.
• Üçok, A. (1999). Şizofreni: Dmaga, Mitler ve Gerçekler. Psikiyatri Dünyası,3:67-71.
• Üçok A. (2003). Şizofreni hastası neden damgalanır? Klinik Psikiyatri. Ek 1: 3-8.
• Ünal, S., Hisar, F., Çelik, B., Özgüven, Z. (2010). Üniversite Öğrencilerinin Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançları. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi. 23:145-150
• Yanık M., Şimşek, Z., Katı, M., Nebioğlu, M. (2003). Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Şizofreniye Karşı Tutumları ve Psikiyatri eğitiminin Etkisi. Yeni Symposium. 41(4): 194-199.
• Yaşar, İ., Ozanözü, Z., Horzum, E., öktaş, E, Karaodul, G., Çobanoğlu, N. (2008) T.C. Sağlık Bakanlığı Eğitimi Genel Müdürlüğü Eğitimciler İçin Eğitim Rehberi. Ruh Sağlığı Modülleri. Ankara, T.C.Sağlık Bakanlığı Yayınları. Yayın No: 722: 78-88.
• Yazar, J. Psikiyatrik Ortamın Hastaların İyileşmesi Üzerindeki Etkileri. (1983). Doktora Tezi, İ.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldız, N., Sevi, OM., Soyka,l İ., Odabaşıoğlu, G., Genç, Y. (2014). Psikoloji Öğrencileri Mezunlarının Psikiyatrik Rahatsızlık ve Bağımlılığa İlişkin Bakış Açılarının Değerlendirilmesi. Bağımlılık Dergisi. 15(4): 173-179.