Kentleşme Sürecinde Dini Hayat: Başakşehir Örneği

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 637 - 647, 24.04.2020

İdris Aydın

https://doi.org/10.33206/mjss.523991

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın
temel amacı, kentleşme süreci ile dinî hayat arasındaki ilişkiyi incelemektir. Sosyolojik
anlamda kentleşme sanayi devrimi ile eşzamanlı bir olgu olarak karşımıza
çıkmaktadır. Modern sanayi toplumunu karakterize eden dinamiklerden biri olan kentleşme,
geleneksel tolum yapısını, kültürünü, toplumsal organizasyonunu, yerleşik
değerleri ve normları köklü değişme süreçleri ile karşı karşıya bırakmaktadır. Din,
tarihin ilk zamanlarından itibaren varlığı kabul edilen ve toplumsal hayatta
sosyal kontrol işlevi bulunan sosyolojik bir kurumdur. Kentleşme süreci ile
dinî hayat arasındaki ilişkinin varlığı ve yönü bu araştırmanın ana temasını
oluşturmaktadır. Kentleşme sürecinde dinî hayat, İstanbul’un Başakşehir
ilçesinde; demografik, sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik değişkenlerle dini
tecrübenin ifade şekilleri olan teorik, pratik ve sosyal boyutları arasındaki
ilişki ele alınarak incelenmiştir. Araştırmada dolaysız gözlem metodu ve anket
tekniği kullanılmıştır. Anketler SSPS 22 programına girilerek kodlanmıştır. Ortaya
çıkan sonuca göre İstanbul’un değişik semtlerinde ikamet eden ve 1990’lı yıllar
itibariyle orta ve üst sınıflara dâhil olan muhafazakâr ve dindar kitlelerin,
bulundukları mekânları terk ederek; sakin, temiz ve yeşil alanları bulunan,
aynı zamanda öz dışlanmaya imkân sunan bir uydu kent olan Başakşehir’e
yerleştikleri görülmüştür. Başakşehir özelindeki bu durumun, kentleşme ve dinî
hayat değişkenleri arasındaki muhtemel sonuçları etkilediği ve bazı sonuçların
bu çerçevede ortaya çıktığı değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kent, kentleşme, din, dini hayat

Religious Life during the Urbanization on the example of Basaksehir Case

Öz

The main aim of this study is to examine the relationship between
urbanization and religious life. In sociological sense, urbanization emerges as
a synchronous phenomenon with industrial revolution. Urbanization, one of the
dynamics that characterizes modern industrial society, exposes traditional society
structure, culture, social organization, permanent values and norms to radical
change processes. Religion is a sociological institution whose existence has
been accepted since the beginning of history and has a social control function
in the social life. The existence and orientation of the relationship between
urbanization and religious life create the theme of this research. Religious
life in the urbanization process was reviewed in İstanbul at Başakşehir
district with taking into account the theoretical, practical and social
dimensions which are the expression of religious experience with the
socio-cultural and socio-economical variables. Direct observation method and
survey technique were used in the research. The surveys were coded by entering
in SSPS 22 program. According to the result, the conservative and religious
masses who lived in different districts of Istanbul and included in the middle
and upper classes in the 1990s, abandoned their places; it was seen that they
were settled in Başakşehir, a satellite city with calm, clean and green areas,
which also allowed for self-exclusion. This situation in Başakşehir has been
evaluated as affecting the possible results between urbanization and religious
life variables and some results appeared in this framework.

Anahtar Kelimeler

City, urbanization, religion, religious life

Kaynakça

• Aksoylu, S. (2013). Türkiye’de modernleşme sürecinde kentleşme ve kent planlaması. Nuray Özaslan ve Rana Karasözen (Ed.), Mimarlık tarihi içinde (s. 97-98). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Aydınalp, H. (2012). Gerede’de dini hayat. İstanbul: Gerede Belediyesi.
• Bal, H. (2014). Sosyolojide yöntem ve araştırma teknikleri. Bursa: Sentez.
• Başakşehir Belediyesi. Erişim adresi https://basaksehir.bel.tr
• Bulaç, A. (2008). Din-kent ve cemaat. İstanbul: Ufuk.
• Demirkan, Y. (2003). Kentleşme sürecinde dini yaşam-Eryaman örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. (2014). Türkiye’de dinî hayat araştırması. Erişim adresi https://serdargunes.files.wordpress.com/2013/08/tc3bcrkiye-de-dini-hayat- arastirmasi-2014.pdf
• Günay, Ü. (1998a). Din sosyolojisi. İstanbul: İnsan.
• Günay, Ü. (1998b). Max Weber’in din sosyolojisindeki yeri ve önemi. E.Ü.İ.F.D., 5, 1-3.
• Günay, Ü. (1999). Erzurum ve çevre köylerinde dinî hayat. İstanbul: Erzurum.
• Gündüz, N. (2015). Mekânsal ayrışmanın öz dışlanma sorunu: Başakşehir 4. ve 5. etap örneği Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(39), 467. Erişim adresi http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt8/sayi39_pdf/4sosyoloji_psikoloji_felsefe/g unduz_nurullah.pdf
• İslamoğlu, A. H. ve Alnıaçık, Ü. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. İstanbul: Beta.
• Karaşahin, H. (2007). Bir batı anadolu kasabasında dinî hayat-Gördes örneği. Ankara: Birleşik.
• Kirman, M. A. (2010). Yeni dini hareketler sosyolojisi. Ankara: Birleşik.
• Kurtuluş, H. (2013). Kent sosyolojisinde değişen kavrayışlar ve Türkiye’nin kentleşme deneyimi. Ö. Andaç Uğurlu (Ed.), Türkiye perspektifinden kent sosyolojisi çalışmaları içinde (s. 177). İstanbul: Örgün.
• Lukmann, T. (2007). Görünmeyen din. (Çev. Ali Coşkun), İstanbul: Rağbet.
• Pêrouse, J.F. (2014). İstanbul’la yüzleşme denemeleri, İstanbul: İletişim.
• Sezal, İ. (1992). Şehirleşme, Ankara: Ağaç.