Tahrir Defterleri Işığında Manazan Köyünün (Kaya / Mağara Yerleşimi) XVI. Yüzyıldaki İdari, Demografik ve Ekonomik Durumu (1500-1584)

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 3, 1913 - 1925, 21.07.2020

Emre Koç

https://doi.org/10.33206/mjss.468654

Öz

Bu çalışmada Karaman ilinin 40 km kadar
doğusunda, İbrala / Yeşildere ve Taşkale arasında yer alan ve bölgenin en
önemli kaya / mağara yerleşimlerinden birisi olan Manazan’ın 16. yüzyıldaki
vaziyeti üzerinde durulmuştur. Bunu yaparken 16. yüzyılın farklı dönemlerine
ait Karaman vilayeti mufassal tahrir defterlerinden istifade edilmiştir. Bu
defterlerden elde edilen veriler neticesinde “karye” yani köy olarak kaydedilen
bu yerleşimde Müslüman ve Hristiyanların birlikte yaşadıkları anlaşılmıştır.
Ekonomik açıdan bakıldığında köyde arpa, buğday, çavdar gibi hububat üretiminin
gerçekleştirildiği ve hayvancılık yapıldığı görülmüştür. Bu ürünlerden başka,
bütün tahrirlerde kovan öşrünün kaydedildiği ve dolayısıyla köyde bu yüzyıl
boyunca bal üretimi ile iştigal edildiği belirlenmiştir. Yine 1500 tahririnde
“harab” durumda olduğu belirtilen bir “asiyâb” yani değirmen kaydından, köyde
önceki dönemde değirmencilik faaliyetinin de icra edildiği anlaşılmıştır.
Bunlardan başka, tahrir defterlerinde Manazan köyüne bağlı olarak kaydedilmiş
olan Sövüdlü, Dağkızık ve İlasun isimlerinde üç mezranın bulunduğu ve bu
mezralardaki hububat üretiminin vergilendirildiği görülmüştür. Genel çerçeveden
bakıldığında bu yüzyılda köy nüfus ve üretiminin artış eğiliminde olduğu söylenebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Manazan, Mağara, Kaya Yerleşimi, Osmanlı, Nüfus

Kaynakça

• Aköz, A. (1992), XVI. Asırda Lârende (Karaman) Kazâsı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, Konya.
• Çağatay, N. (1947), “Osmanlı İmparatorluğunda Reayadan Alınan Resimler”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, C. 5, ss. 483-511.
• Erdoğru, M. A. (1993), “Karaman Vilâyeti Kanunnâmeleri”, OTAM, S. 4, ss. 467-516.
• Eyice, S. (1971). Karadağ ve Çevresinde Arkeolojik İncelemeler, İstanbul.
• Gündüz, A., Gülcü E. (2008), “XVI. Yüzyılda Antakya Nahiyesi (1526-1584)”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 6, Sayı 12, ss. 289-323.
• İnalcık, H. (1996), “Osmanlılar’da Raiyyet Rüsumu”, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, İstanbul, ss. 31-65.
• İnalcık, H. (2009), Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), İstanbul.
• Karaman 2011 Yılı İl Çevre Durum Raporu, Karaman Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2012.
• Kurt, Mehmet, (2012a), “Karaman Çevresindeki Kaya Yerleşim Sahalarına Turizm Açısından Genel Bir Bakış”, IJSES, 2 (2), ss. 95-102.
• Kurt, M. (2011), Antik Çağda Karaman (Laranda) ve Yakın Çevresi, Konya.
• Kurt, M. (2012b), Karaman (Laranda) Çevresindeki Kaya Yerleşimleri, Konya.
• Solak, İ. (2008), “XVI. Yüzyılda Zamantu Kazâsı”, Maraş Tarihi’nden Bir Kesit: Dulkadirli Beyliği Araştırmaları II”, Editörler: Yaşar Alparslan, Mehmet Karataş, Serdar Yakar, ss. 169-181.
• Tapur, T. (2009), “Atatürk’ün Ecdat Yurdu Taşkale Yerleşmesinin Coğrafyası”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 26, ss. 265-292.
• Tapur, T. “Karaman Çevresindeki Tarihi Yerleşim Alanları”, Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, Cilt 12, Sayı 24, 2017-Yaz. ss. 101-114.
• Taşkın, Ü. “Rüsûm-ı Örfiyye”, Tarih Okulu, Sayı XIV, İlkbahar-Yaz, 2013, ss. 55-73.