Şor Türklerinin Bilmeceleri

Yıl 2020, Cilt 9, Sayı 3, 1358 - 1374, 21.07.2020

Semih BABATÜRK

https://doi.org/10.33206/mjss.704225

Öz

Geçmişten beri gerek sözlü gerek yazılı olarak günümüze kadar ulaşan bilmeceler toplumların kültürlerini yansıtmaları bakımından önem arz etmektedir. Bu bakımdan dünyanın farklı coğrafyalarında yaşayan Türk topluluklarına ait halk edebiyatı malzemelerinden olan bilmecelerin derlenip toplanması o Türk topluğunun kültürü açısından oldukça önemlidir. Çalışmamızda kültürleri ve dilleri yok olma sürecine giren Şor Türklerinin bilmeceleri anlam ve şekil bakımından incelenmiştir. Giriş kısmında Şor Türkleri, Şor Türkçesi ve Şor bilmeceleri hakkında genel bilgiler verilmiştir. Ardından çeşitli Şorca kaynaklardan derlediğimiz halk kültürünün önemli parçalarından olan Şor bilmeceleri cevapları esas alınarak çeşitli konu başlıkları altında tasnif edilmiştir. Tasnif edilen bu bilmecelerin öncelikle transkripsiyonu yapılmış ve parantez içinde verilmiştir. Daha sonra ise bilmeceler Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. İncelememizde birincil sözlü kültür ürünlerinden olan bilmecelerin ortaya konularak bilim dünyasına tanıtılması ve toplumun kültürel öğeleriyle birlikte dil yapılarının verilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Şor bilmeceleri, bilmece, bilmece geleneği, Şor Türkleri

Kaynakça

• Aça, Mehmet. (2013). Tıva Bilmeceleri. Türk Halk Edebiyatı İncelemeleri Saim Sakaoğlu Armağanı, (Ed. Metin Ergun), Ankara: TKAE Yay. s. 121-139.
• Akalın, Ş. H. (1995). Şor Sözlüğü. Türkoloji Araştırmaları, Adana.
• Ananyeva, A. (2015). Osobennosti Zagadki Kak Janra İgrovogo Diskursa (Oyun Söylemi Olarak Bilmecelerin Özellikleri), Vestnik MLGU, Vıpusk 22 (733), s. 56-65.
• Arıkoğlu, Ekrem. (2007a). Hakas Bilmeceleri, Türk Dünyası Edebiyat Metinleri Antolojisi C.8, Ankara: AYK. 464-470.
• Arıkoğlu, Ekrem. (2007b). Tuva Bilmeceleri, Türk Dünyası Edebiyat Metinleri Antolojisi, C.8, Ankara: AYK. 462-464.
• Babatürk, Semih. (2016). Şor Türkçesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bişkek.
• Çolak, Doğan. (2014). Saha Türklerinin Bilmeceleri, VI. Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, 4-7 Aralık 2013, (Ed. Hatice Şahin ve İbrahim Karahancı), Bursa: Star Ajans: 445-460.
• Çudayakov, A. İ. (2008). Duhuvnaya Şoriya. Şorskiy Folklor м zapisyah i iz arhiva professora A.İ. Çudoyakova, Kuzbass Yayınları, Kemerovo.
• Dırenkova, N. P. (1940). Şorskiy Folklor, Moskova-Leningrad.
• Golovaçeva, A. (1994). K Voprosu o Pragmatike Zagadki (Bilmece Pragmatiği Sorunu Üzerine) İssledovaniya v Oblasti Balto-slavyanskoy Duhovnoy Kulture, Zagadka Kak Tekst 1, Moskova s. 195-213.
• Ilgın, Ali, (2016). “Tofa (Karagas) Türklerinin Bilmeceleri”, Folklor/Edebiyat, Cilt: 22, Sayı: 85.
• Levin, Y. (1978). Semantiçeskaya Struktura Zagadki (Bilmecelerin Anlamsal Yapısı) Paremiologiçeskiy Sbornik. Poslovitsa. Zagadka. (Struktura, Smısl, Tekst), Moskova, s. 283-314.
• Mikail, Cengiz. (2017). Teleüt Bilmecelerinden Örnekler Türkbilig, 2017/33: 153-160.
• Mitrofanova, V. (1971). Hudojestvennıy Obraz v Zagadkah (Bilmecelerdeki Sanatsal Görüntü), Sovremennıye problemı folklora, Vologda, s. 141-145.
• Orlova, O. (2017). Zagadka Kak Obyekt Lingvistiçeskogo İssledovaniya (Dilbilimsel İnceleme Objesi Olarak Bilmeceler), Slovo.ru: baltiyskiy aktsent 3, C. 8, s. 104-114.
• Rıbnikova, M. (1932). Zagadki (Bilmeceler), Moskova-Leningrad.
• Taylor, A. (1951). English Riddles from Oral Tradition (Sözlü Geleneğinden İngiliz Bilmeceleri). Berkley, Los Angeles.
• Toporov, V. (2006). İssledovaniya Po Etimologii i Semantike (Köken Bilim ve Anlam Bilim İncelemeleri), Moskova, 544 s.
• Torbokov, S. S. (1995). Maya Gornaya Şoriya. Novakuznetsk
• Totışeva, V. S. (2006). Altın Çerim. Novakuznetsk.
• Türkyılmaz, Dilek. (2007). Türk Dünyasında Bilmece, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Vasılyev, Yuri. Kirişçioğlu, Fatih. Killi, Gülsüm. (1996). Saha (Yakut) Halk Edebiyatı Örnekleri, Ankara. TDK Yay.