Psikolojik Sözleşme İhlali İle Örgütsel Bağlılık Arasında Örgütsel Güvenin Aracılık Rolü

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 356 - 374, 26.01.2021

Murat Güney Mehmet Turan

https://doi.org/10.33206/mjss.747405

Cited By: 2

Öz

Psikolojik sözleşmeler günümüz yazılı sözleşmelerinin fiziki imkansızlık nedeniyle kapsayamadığı çalışma ilişkisinin tüm açık ya da örtük taahhüt ve yükümlülükleri kapsamaktadır. Bu taahhüt ve yükümlülüklerin zaman içinde karşılanmaması ya da imkansızlık nedeniyle karşılanamaması durumunda çalışanlarda psikolojik sözleşme ihlali algısı oluşmaktadır. Psikolojik sözleşme ihlali algısının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi daha önce gerçekleştirilen çalışmalarda incelenmiş olmasına rağmen bu ilişki sürecinde örgütsel güvenin aracılık rolünün ortaya konulması açısından yazında araştırma eksikliği bulunmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı çalışanlarının psikolojik sözleşme ihlali algılarının örgüte olan bağlılıklarını ve örgüte olan güvenlerini nasıl etkilediğini tespit etmek ve bu süreç içinde güven kaybının bağlılığa olan dolaylı etkisini ortaya koymaktır. Çalışmada sunulan hipotezlerin test edilmesi için sağlık sektöründe çalışan 261 çalışandan oluşan bir örneklemden alınan veriler kullanılmıştır. Araştırma modeli katılımcıların psikolojik sözleşme ihlali algısını, örgütsel güven ve örgütsel bağlılık seviyelerini değerlendirmeleri amacıyla, yazında kullanılan ölçeklerden yararlanılarak hazırlanan anket kullanılarak test edilmiştir. Sonuçlar psikolojik sözleşme ihlali algısının örgütsel bağlılığa olan etkisinde örgütsel güvenin kısmi aracılık rolünün varlığını ortaya koymuştur. Çalışmada araştırma sonuçlarının gelecekteki araştırmalar için pratik sonuçları tartışılmıştır. Ayrıca çalışma, psikolojik sözleşme ihlali, örgütsel güven ve örgütsel bağlılık kuramlarını genişletmektedir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik sözleşme, örgütsel bağlılık, örgütsel güven, psikolojik sözleşme ihlali

Kaynakça

• Al-Esmael B.A. (2007). A Comparative Investigation of Organizational Commitment in Government, Public, and Private Organizations in Qatar, Doktora Tezi, University of Hull
• Allen, NJ., and Meyer, J.P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and nonnative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology. 63 (1). pp. 1-18
• Bhati S., ve Zoysa A. D. (2013). “Stages of Trust Development in Banking Relationship”, Banks and Bank Systems, Cilt:8, Sayı:1, 36-44 Cassar, V. (2001). Violating psychological contract terms amongst Maltese public service employees: occurrence and relationships. Journal of Managerial Psychology, 16(3), 194-208.
• Cummings, L. L., & Bromiley, P. (1996). The organizational trust inventory (OTI). Trust in organizations: Frontiers of theory and research, 302(330), 39-52
• Çakinberk, A., Derin, N., & Demirel, E. T. (2011). Shaping of organizational identification by organizational commitment: example of private education institutions in Malatya and Tunceli. İşletme Araştırmaları Dergisi, 3(1), 89-121.
• Çetin, M.Ö. (2004). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Bağlılık. İstanbul: Nobel Yayınları
• Dağlı, M. (2016). Psikolojik Sözleşme İhlalleri, Örgütsel Vatandaşlık ve Örgütsel Adalet Algısı İlişkisine Yönelik Bir Araştırma, Doktora Tezi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirel, Y. (2008). Örgütsel güvenin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Tekstil sektörü çalışanlarına yönelik bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 179-194.
• Erdoğan M. (2015). Psikolojik Sözleşme İhlali Algısının Örgütsel Sinizm ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler
• Guest, D. E. & Conway, N. (2002). Communicating the psychological contract: An employer perspective. Human Resource Management Journal, 12 (2), 22-39.
• Johnson, J. L., & O'Leary‐Kelly, A. M. (2003). The effects of psychological contract breach and organizational cynicism: Not all social exchange violations are created equal. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 24(5), 627-647.
• Kickul, J. and Lester, S. (2001). Broken promises: Equity sensitivity as a moderator between psychological contract breach and employee attitudes and behavior. Journal of Business and Psychology, 16(2), pp. 191-217.
• Kickul, J., Lester, S. W., & Finkl, J. (2002). Promise breaking during radical organizational change: do justice interventions make a difference?. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 23(4), 469-488.
• Kickul, J., & Zaper, J. A. (2000). Untying the knot: Do personal and organizational determinants influence entrepreneurial intentions?. Journal of Small Business & Entrepreneurship, 15(3), 57-77
• Kramer, R. M. (1999). Trust and distrust in organizations: emerging perspectives, enduring questions. Annual Review of Psychology, 50 Kurum, G. (2013). Trakya Üniversitesi’nde görev yapan öğretim elemanlarının örgüt sağlığı algıları ile örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki, Master's thesis, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mayer R. C., Davis J. H. ve Schoorman F. D. (1995). “An Integrative Model of Organizational Trust”, Academy of Management Review, Cilt:20, Sayı:3, 709-734
• Morrison, E. W., & Robinson, S. L. (1997). When employees feel betrayed: A model of how psychological contract violation develops. Academy of management Review, 22(1), 226-256.
• Pelit, E.-Boylu, Y.- Güçer, E., (2007), Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Akademisyenlerinin Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 1, ss. 86-114
• Polat, M., & MEYDA, C. (2011). Örgüt Kültürü Bağlamında Güç Eğilimi ve Örgütsel Bağlılık İlişkisinde Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü,. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 153-170.
• Robinson, S. L. (1996); “Trust and Breach of the Psychological Contract”, Administrative Science Quarterly, Cilt: 41, Sayı: 4, s. 574-599.
• Robinson, S. L., & Morrison, E. W. (1995). Psychological contracts and OCB: The effect of unfulfilled obligations on civic virtue behavior. Journal of organizational behavior, 16(3), 289-298.
• Robinson S. L. & Morrison E.. (2000). The Development of Psychological Contract Breach and Violation: A Longitudinal Study. Journal of Organizational Behavior. 21. 525-546. 10.1002/1099-1379(200008)21:53.0.CO;2-T.
• Robinson, S. L. and Rousseau D.M. (1994); “Violating the Psychological Contract: Not the Exception But the Norm”, Journal of Organizational Behavior, Cilt: 15, Sayı: 3, s. 245-259.
• Rousseau D. M. (1989), Psychological and Implied Contracts in Organizations, Employee Responsibilities and Rights Journal, 2(2), 128
• Sargut, A. S. (1994). Bireycilik ve ortaklaşa davranışçılık ikileminde yönetim ve örgüt kuramları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 49(1-2), 321-332
• Turnley, W. H., Bolino, M. C., Lester, S. W., & Bloodgood, J. M. (2003). The impact of psychological contract fulfillment on the performance of in-role and organizational citizenship behaviors. Journal of management, 29(2), 187-206.
• Turnley W. H. & Feldman D. C. (1999), A Discrepancy Model of Psychological Contract Violations”, Human Resource Management Review, 9(3), 369
• Turnley, W. H., & Feldman, D. C. (2000). Re‐examining the effects of psychological contract violations: unmet expectations and job dissatisfaction as mediators. Journal of organizational behavior, 21(1), 25-42.
• Tüzün K. İ., (2007), Güven, örgütsel güven ve örgütsel güven modelleri, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt 2007, Sayı 2, 93-118.
• Vineburgh, J. H. (2010). A study of organizational trust and related variables among faculty members at HBCUs. Doktora Tezi, Graduate College of The University of Iowa