İshak Bin Nişaburi’nin Kısas-ı Enbiya Nüshası Tezhipleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 336 - 344, 26.01.2021

Sevda Emlak

https://doi.org/10.33206/mjss.747808

Öz

Kitabın ve bilginin paylaşılması açısından yazma eserler Türk sanatında oldukça önemli bir yer teşkil etmektedir. Kitap dostu olan sultanlardan, devletin önde gelen alimlerine kadar yazma esere yüzyıllarca çok kıymet verilmiştir. Yazma eserlerin tezyinatları büyük bir ihtimam ve düzen içerisinde yapılmaktadır. Bu nadide eserlerden Kısas-ı Enbiyalar da hem muhteviyat bakımdan hem de süsleme açısından mühimdir.
Kısas-ı enbiyalar, peygamberlerin hayatlarından kıssaları doğrudan Kuran-ı Kerim ve hadislerden aldığı için Türk İslam sanatında seçkin eserlerin başında gelmektedir. Berlin Devlet Kütüphanesinde bulunan İshak Bin Nişaburi’ye ait olan, Kısas-ı enbiyanın tezhipli varakları incelenmiştir.
Araştırmanın sonucunda eserde zahriye, ûnvan, hatime tezhibi ve bazı varaklarda da minyatür etrafına tezhip uygulamaları yapıldığı belirlenmiştir. Genel olarak bir yazma eserde kullanılacak tezhip alanlarına yer verildiği ve eserin süslemelerinin motif, renk, desen bakımından bir uyum içerisinde yapıldığı anlaşılmaktadır. Eserin tezhip sanatı bakımından istifade edilecek bir üsluba sahip olduğu ve Türk sanatları alanına fayda sağlayacağı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nişaburi, Kısas-ı Enbiya, Tezhip

Kaynakça

• And, M. (2010), Minyatürlerle osmanlı-islam mitologyası, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 3. Baskı.
• Bilmen, Ö. N. (1973), Büyük tefsir tarihi tabakatü’l- müfessirin, İstanbul: Bilmen Yayınevi.
• Dağcı, Ş. (2002), “Kısas”, İslâm ansiklopedisi, c.25, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• Duran, G. (2012), “Tezhip”, İslâm ansiklopedisi, c.41, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• Doğanbaş, M. (2020), Metin çevirileri, Amasya Müzesi, Sanat tarihi uzmanı, Amasya.
• Şengül, İ. (1994), Kur'ân kıssaları üzerine, Işık Yayınları, İzmir.
• İnalcık, H., Renda G, (2009), Osmanlı Uygarlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 3. Baskı, Ankara.
• Karataş, A. (2013), “Türk-islam kültür ve edebiyatında kısas-ı enbiyâ türü”, Diyanet İlmi Dergi, 49/3, s. 13-126. https://dergipark.org.tr/tr/pub/did/issue/34678/383326.
• Mertoğlu, M. S. (2009), “Sa’lebi”, İslâm Ansiklopedisi, c. 36, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Özkeçeci, İ., Özkeçeci Ş. B. (2007), Türk sanatında tezhip, İstanbul, Seçil Ofset.
• Şahin, S. (2002), “Kısas-ı Enbiyâ” İslâm Ansiklopedisi, c.25, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• Tümer, G. (1991), “Arâisü’l-Mecâlis”, İslâm Ansiklopedisi, c.3, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Türk, N. (2019) Ebû İshâk Sa’lebî (Ö. 427/1035) ve Eseri “Katlâ El-Kur’ân (Kur’ân’dan Etkilenerek Ölenler)” İksad – Instıtute Of Economıc Development And Socıal Researches, Ankara, s.527-537.
• Ülgün E. (2006), Ebu İshak Es-Sa’lebî ve El-Keşf Ve’l Beyan adlı tefsirindeki metodu (Yüksek Lisans Tezi), Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Berlin Devlet Kütüphanesi Yazmaları, VOHD 16,1, 24 Kataloğu: http://orient-digital.staatsbibliothek berlin.de/receive/SBBMSBook_islamhs_00003203
• Resim 1. Berlin Devlet Kütüphanesi Yazmaları, VOHD 16,1, 24 https://digital.staatsbibliothek-berlin.de/werkansicht?PPN=PPN615574084&PHYSID=PHYS_0008&DMDID=DMDLOG_0001
• Berlin Devlet Kütüphanesi Yazmaları, VOHD 16,1, 24 https://digital.staatsbibliothek-berlin.de/werkansicht/?PPN=PPN615574084&PHYSID=PHYS_0008
• Resim 2. Berlin Devlet Kütüphanesi Yazmaları, VOHD 16,1, 24 https://digital.staatsbibliothek-berlin.de/werkansicht?PPN=PPN615574084&PHYSID=PHYS_0010&DMDID=
• Berlin Devlet Kütüphanesi Yazmaları, VOHD 16,1, 24 https://digital.staatsbibliothek-berlin.de/werkansicht?PPN=PPN615574084&PHYSID=PHYS_0011&DMDID=
• Resim 3. Berlin Devlet Kütüphanesi Yazmaları, VOHD 16,1, 24 https://digital.staatsbibliothek-berlin.de/werkansicht?PPN=PPN615574084&PHYSID=PHYS_0012&DMDID=
• Berlin Devlet Kütüphanesi Yazmaları, VOHD 16,1, 24 https://digital.staatsbibliothek-berlin.de/werkansicht?PPN=PPN615574084&PHYSID=PHYS_0013&DMDID=