Reel Döviz Kuru Şoklarının İhracat ve Dış Ticaret Dengesi Üzerindeki Asimetrik Etkileri: Türkiye İçin NARDL Yaklaşımından Kanıtlar

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 950 - 970, 19.04.2021

Aslı Güler

https://doi.org/10.33206/mjss.869125

Cited By: 10

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 2013:01-2020:05 döneminde reel efektif döviz kuru ve seçilmiş makroekonomik göstergelerin ihracat ve dış ticaret dengesi üzerinde meydana getirdiği asimetrik kısa ve uzun dönem etkilerini NARDL yaklaşımı ile analiz etmektir. Elde edilen bulgulara göre, pozitif reel kur şokları (TL’nin reel değer kazancı) çok kısa dönemde ihracatı bir derece arttırmakta, ilerleyen dönemlerde ise azaltmaktadır; negatif reel kur şokları (TL’nin reel değer kaybı) ise ihracatı kademeli bir şekilde arttırmaktadır. Ara malı ithalatı ve AB gelir düzeyi ile ihracat arasında doğru yönlü asimetrik bir ilişki söz konusudur. Ara malı ithalatı ihracatın güçlü bir asimetrik belirleyicisi iken, AB büyüme oranı zayıf bir belirleyicidir. Diğer taraftan, pozitif reel kur şoku (TL’nin değer kazancı) dış ticaret dengesinin ilk üç ayda iyileşmesine sonra ise bozulmasına yol açarken, negatif reel kur şoku (TL’nin reel değer kaybı) dış ticaret dengesinde kademeli bir iyileşmeye yol açmaktadır. Bununla birlikte, uzun dönemde dış ticaret dengesinin TL’nin değer kayıplarına gösterdiği tepki, TL’nin değer kazancına gösterdiği tepkinin iki katıdır. Ayrıca, dış ticaret dengesi ile sanayi üretim endeksi arasında ters yönlü simetrik bir ilişki söz konusu iken dış ticaret hadleri ile pozitif yönlü asimetrik ilişkilidir. Ancak, dış ticaret hadlerinin Türkiye aleyhine değişmesi durumunda dış ticaret dengenin gösterdiği reaksiyon, hadlerin Türkiye lehine değişmesi durumunda gösterdiği reaksiyondan daha fazladır. AB büyüme oranı ise dış ticaret hadlerinin zayıf bir belirleyicisidir.

Anahtar Kelimeler

Reel Döviz Kuru, İhracat, Dış Ticaret Dengesi, Asimetrik Eşbütünleşme Testi, NARDL

Asymmetric Effects of Real Exchange Rate Shocks on Exports and Trade Balance: Evidence from NARDL Approach for Turkey

Öz

This paper aims to analyze the short and long-term asymmetric and non-linear effects of the real effective exchange rate and selected macroeconomic indicators on exports and foreign trade balance using the nonlinear auto-regressive distributed lag model (NARDL) by monthly data covering 2013:01-2020:05 period for Turkey. According to the findings, positive real exchange rate shocks (real appreciation of TL) lead exports to increase to some extent in a very short period and to decrease in the following periods. On the other hand, negative real exchange rate shocks (real depreciation of TL) cause exports to increase gradually. Furthermore, there are an asymmetrical relationship between exports intermediate goods imports and EU income level with exports. As for the foreign trade balance, the findings are as follows: positive real exchange rate shock (TL appreciation) causes an improvement in the first three months and then a breakdown in the trade balance, while negative real exchange rate shock (real depreciation of TL) leads a gradual improvement in the foreign trade balance. However, it is evidenced that the reaction of the foreign trade balance to the depreciation of the TL in the long term is twice stronger than the reaction to the appreciation of the TL. In addition, while there is a negative directional symmetrical relationship between foreign trade balance and industrial production index, there is a positive directional asymmetric relationship with terms of trade. Nevertheless, the reaction of the foreign trade balance towards a change in the terms of trade against Turkey is more than the reaction to the case of a change in favor. The EU growth rate is a weak determiner of the trade balance.

Anahtar Kelimeler

Real Exchange Rate, Export, Foreign Trade Balance, Asymmetric Cointegration Test, NARDL Model

Kaynakça

• Aktaş, C. (2010). Türkiye’de reel döviz kuru ile ihracat ve ithalat arasındaki ilişkinin VAR tekniğiyle analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(11), 123-140.
• Arize, A. C., Malindretos, J. ve Igwe, E. U. (2017). Do exchange rate changes improve the trade balance: An asymmetric nonlinear cointegration approach. International Review of Economics & Finance, 49, 313-326.
• Ayhan, F. (2019). Türkiye ekonomisinde döviz kuru oynaklığının dış ticaret üzerindeki etkisinin analizi. Business and Economics Research Journal, 10(3), 629-647. Bahmani-Oskooee, M., ve Ratha, A. (2004). The J-curve: a literature review. Applied Economics, 36(13), 1377-1398.
• Barak, D., ve Naimoğlu, M. (2018). Reel döviz kurunun dış ticaret üzerindeki etkisi: Kırılgan Beşli örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 82-95.
• Barışık, S., ve Demircioğlu, E. (2006). Türkiye’de döviz kuru rejimi, konvertibilete, ihracat-ithalat ilişkisi 1980-2001. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 2(3), 71-84.
• Bickerdike, C. F. (1920). The instability of foreign exchanges," The Economic Journal, March.
• Bussiere, M. (2013). Exchange rate pass-through to trade prices: The role of nonlinearities and asymmetries. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 75(5), 731–758.
• Dornbusch, R. (1975). Exchange rates and fiscal policy in a popular model of international trade. The American Economic Review, 65(5), 859-871.
• Eichengreen, B. ve Gupta, P. (2013). The real exchange rate and export growth: are services different?. MPRA Paper No. 43358.
• Eryüzlü, H. ve Ekici, S. (2020). Konut fiyat endeksi ve reel döviz kuru ilişkisi: Türkiye örneği. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 5(12), 97-105.
• Gül, E. ve Ekinci, A. (2006). Türkiye’de reel döviz kuru ile ihracat ve ithalat arasındaki nedensellik ilişkisi: 1990–2006. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 165-190.
• Granger, C. W., ve Yoon, G. (2002). Hidden cointegration. The University of California, Economics Working Paper, (2002-02).
• Hepaktan, C. E., Çinar, S. ve Dündar, Ö. (2011). Türkiye’de uygulanan döviz kuru sistemlerinin dış ticaret ile ilişkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 3(5), 62-82.
• Kılıç, R., Özbek, R. İ ve Çifçi, İ. (2018). Türkiye için j-eğrisi hipotezinin geçerliliği: ARDL sınır testi yaklaşımı. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies 4, Issue:7, 112-128.
• Magee, S. P. (1973). Currency contracts, pass-through, and devaluation. Brookings Papers on Economic Activity, 1973(1), 303-325.
• Marshall, A. (1923). Money, credit & commerce. Macmillan & Company, London.
• Metzler, L. (1948). The Theory of International Trade A Survey of Contemporary Economics (Editör: Howard S. Ellis) The American Economic Association, Homewood, 210-214.
• Lerner, A. P. (1944). Economics of control: Principles of welfare economics. Macmillan and Company Limited, New York.
• Pesaran, M. H., ve Shin, Y. (1998). An autoregressive distributed-lag modelling approach to cointegration analysis. Econometric Society Monographs, 31, 371-413.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. ve Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3): 289-326.
• Petek, A. ve Çelik, A. (2017). Türkiye'de enflasyon, döviz kuru, ihracat ve ithalat Arasındaki Ilişkinin ekonometrik Analizi (1990-2015). Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 54(626), 69-87.
• Robinson, J. (1947). Beggar my neighbour policies. Essays in the Theory of Employment, Oxford; Basil Blackwell.
• Seyidoğlu, H. (2013). Uluslararası finans. Güzem Can Yayınları, İstanbul.
• Shahzad, S. J. H., Nor, S. M., Ferrer, R., ve Hammoudeh, S. (2017). Asymmetric determinants of CDS spreads: US industry-level evidence through the NARDL approach. Economic Modelling, 60, 211-230.
• Shin, Y., Yu, B. ve Greenwood-Nimmo, M. (2014). Modelling asymmetric cointegration and dynamic multipliers in a nonlinear ARDL framework. In Festschrift in honor of Peter Schmidt (pp.281-314). Springer, New York, NY.
• Sönmezler, G., Akduğan, U. ve Gündüz, İ. O. (2017). Türkiye'de cari açık sorununun reel döviz kuru ve ihracatın ithalata bağımlılığı açısından değerlendirilmesi. Maliye Finans Yazıları, (108), 105-122.
• Şimşek, M. ve Kadılar, C. (2004). Türkiye’nin ithalat talebi fonksiyonunun sınır testi yaklaşımı ile eşbütünleşme analizi: 1970-2002. Doğuş Üniversitesi Dergisi, Vol.5(1), pp.27-34.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2019). “2020 yılı para ve kur politikası”.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2020). “2021 yılı para ve kur Politikası”.
• Utkulu, U. ve Ekinci, R. (2015). Uluslararası emtia fiyatlarindan iç fiyatlara asimetrik ve doğrusal olmayan fiyat geçişkenliği: Türkiye için NARDL modeli bulgulari, Discussion Paper, No. 2015/15, Turkish Economic Association, Ankara.
• Yamak, R. ve Korkmaz, A. (2005). Reel döviz kuru ve diş ticaret dengesi ilişkisi. Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, (2), 16-38.
• Yılmaz, Ö. ve Kaya, V. (2007). İhracat, ithalat ve reel döviz kuru ilişkisi: Türkiye için bir VAR modeli. Iktisat Isletme ve Finans, 22(250), 69-84.
• Zivot, E.ve Andrews, D. W. K. (1992). Further evidence on the great crash, the oil-price shock, and the unit-root hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10, 251−270.