Кыргыз Тилинде (“Манас” Эпосунда) Тактооч Жасоочу /+Дайын/ - /+Ын/ Мүчөсү

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 3, 1516 - 1522, 30.07.2021

Nurdin Useev

https://doi.org/10.33206/mjss.726855

Öz

“Манас” эпосунда жана айрым чыгармаларда азыркы кыргыз тилинде активдүү колдонулбаган жана грамматикага арналган эмгектерде каралбаган /+дайын/ мүчөсү бар. Бул мүчө бир нерсенин кыймыл-аркетин, жүрүм-турумун экинчи бир нерсенин кыймыл-аракетине, жүрүм-турумуна салыштырып көрсөткөн, алардын окшош экендигин белгилеген сын-сыпат тактооч сөздөрдү жасайт. Мисалы, “Манас” эпосунда “Камандайын чалышып” сүйлөмүндө каман зат атоочуна жалганган /+дайын/ мүчөсү камандай болуп деген маани берген камандайын тактооч сөзүн жасаган

Anahtar Kelimeler

“Манас” эпосу, /+дайын/ мүчөсү, тактооч, кыргыз тили, байыркы түрк тили

Кыргыз Тилинде (“Манас” Эпосунда) Тактооч Жасоочу /+Дайын/ - /+Ын/ Мүчөсү

Öz

“Манас” эпосунда жана айрым чыгармаларда азыркы кыргыз тилинде активдүү колдонулбаган жана грамматикага арналган эмгектерде каралбаган /+дайын/ мүчөсү бар. Бул мүчө бир нерсенин кыймыл-аркетин, жүрүм-турумун экинчи бир нерсенин кыймыл-аракетине, жүрүм-турумуна салыштырып көрсөткөн, алардын окшош экендигин белгилеген сын-сыпат тактооч сөздөрдү жасайт. Мисалы, “Манас” эпосунда “Камандайын чалышып” сүйлөмүндө каман зат атоочуна жалганган /+дайын/ мүчөсү камандай болуп деген маани берген камандайын тактооч сөзүн жасаган.

Anahtar Kelimeler

“Манас” эпосу

Kaynakça

• Акматалиев, A. ж.б. (2015). Кыргыз тилинин жазма грамматикасы, азыркы кыргыз адабий тили. Бишкек: «Аврасия Пресс».
• Кононов, А. Н. (1980). Грамматика языка тюркских руничeских памятников (VII–IX вв.). – Лeнинград.
• Кудайбeргeнов, С. ж.б. (1980). Кыргыз адабий тилинин грамматикасы, I бөлүм, фонeтика жана морфология. Фрунзe: Илим.
• Манас: баатырдык эпос (С. Орозбаков), III китеп, (даяр: Мусаев Самар ж.б.). – Бишкек: Кыргыз улуттук илимдер академиясы, 1995.
• Манас: баатырдык эпос (С. Орозбаков), V китеп, (даяр: Мусаев Самар жана Медералиева, Ж.). – Бишкек: Кыргыз улуттук илимдер академиясы, 2006.
• Манас: баатырдык эпос (С. Орозбаков), VIII жана IX китептер, (даяр: Мусаев Самар ж.б.). – Бишкек: Кыргыз улуттук илимдер академиясы, 2014.
• Tekin, T. (2008). Orhon Yazıtları. 3.baskı, Ankara: TDK yay.
• Усеев, Н. (2019). “Манас” эпосу жана Орхон-Энесай жазма эстеликтери I: тилдик окшоштуктар менен каармандар параллели. Бишкек: КР Президентине караштуу Улуттук мамлекеттик тил комиссиясы.