Selection of Smart Museums According to Multi-Criteria Decision- Making Technique: AHP Method

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 3, 2008 - 2025, 30.07.2021

Erkan Akgöz , Simge Şalvarcı , Fatmanur Kübra Aylan , Hatice Sarı Gök

https://doi.org/10.33206/mjss.875547

Öz

Innovations and developments in information and communication technologies are effective in the emergence of new approaches and innovative business models in tourism as well as in many other fields. Museums, which are among the most popular attractions for tourism destinations, are places that undertake the task of promoting and preserving culture and heritage. The application and use of developments in information and communication technologies in museums will contribute to the increase of interest in these places. In this study, technology applications in museums were discussed, and factors affecting the choice of the smart museum with interactive multi-criteria decision-making methods of application of technology in museums in Turkey has been determined. Alanya Archeology Museum, Çorum Archeology Museum, Ankara Anatolian Civilizations Museum, Burdur Archeology Museum, Antalya Museum, Ankara State Painting and Sculpture Museum, and Zeugma Museum were determined as the study area. The selected museums were evaluated according to the criteria of virtual reality, interactive exhibition, easy access in digital vehicles, and the devices used, and the applications in the museums were examined according to the multi-criteria decision-making method. According to the results of the research, it was determined that many factors affect the smart museum selection, but the most important factor affecting the smart museum selection is virtual reality applications.

Anahtar Kelimeler

Museum, Smart Museum, Technology Applications in Museums, AHP.

Akıllı Müzelerin Çok Kriterli Karar Verme Tekniğine Göre Seçimi: AHP Yöntemi

Öz

Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki yenilikler ve gelişmeler birçok alanda olduğu gibi turizm alanında da yeni yaklaşımların ve yenilikçi işletme modellerinin ortaya çıkmasında etkili olmaktadır. Turizm destinasyonları için en popüler çekicilikler arasında yer alan müzeler, kültür ve mirasın tanıtımı ve korunması görevini üstlenen mekânlardır. Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmelerin müzelerde uygulanması ve kullanılması bu mekânlara olan ilginin artmasına katkı sağlayacaktır. Çalışmada müzelerdeki teknolojik uygulamalar ele alınmış olup Türkiye’deki müzelerde interaktif teknoloji uygulamaları çok kriterli karar verme yöntemiyle akıllı müze seçimini etkileyen faktörler belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma alanı olarak, Alanya Arkeoloji Müzesi, Çorum Arkeoloji Müzesi, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Burdur Arkeoloji Müzesi, Antalya Müzesi, Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi ve Zeugma Müzesi tespit edilmiştir. Seçilen müzeler sanal gerçeklik, interaktif sergileme, dijital araçlarda kolay ulaşım ve kullanılan cihazlar kriterlerine göre değerlendirilmiş ve müzelerdeki uygulamalar çok kriterli karar verme yöntemine göre incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre akıllı müze seçimini birçok faktörün etkilediği ancak akıllı müze seçimini etkileyen en önemli faktörün sanal gerçeklik uygulamaları olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Müze, akıllı müze, müzelerde teknoloji uygulamaları, AHP

Kaynakça

• Bayraktar, E. & Kaleli, F. (2007). Sanal gerçeklik ve uygulama alanları, akademik bilişim’07 - IX. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 31 Ocak – 2 Şubat 2007 Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Baştanlar Y., Altıngövde, İ. S., Aksay A., Alav O., Çavus Ö.,Yardımcı Y.,Ulusoy Ö., Güdükbay U., Çetin E., Bozdağı Akar G. & Aksoy S., (2006). E-Müze: müzeler için web-tabanlı gezi ve bilgi sistemi, IEEE SIU (14th National Signal Processing and Applications Conference),Antalya,Turkey
• Bilici, F. (2015). Pazarlamada artırılmış gerçeklik ve karekod teknolojileri: tüketicilerin artırılmış gerçeklik teknoloji algılamaları üzerine bir alan araştırması,Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Bostancı, M. (2019). Dijital müzecilik ve interaktif iletişim: SFMOMA ve MORİ dijital sanat müzesi örneklemleri, UNIMUSEUM, 2 (2), 34-39.
• Boyacı, M. (2019). Bellek tapınaklarından kitle iletişim araçları olarak müzeye dönüşümün izinde müze sorunsalına bakış, Sanat Dergisi, (34), 105-113.
• Boyraz, B. (2013). Müze teknolojileri ve sergileme farklılıkları, Akademik Bakış Dergisi, 39, 1-14.
• Cotteler, M. & Sniderman, B. (2017). Forces of change: Industry 4.0., Deloitte Touche Tohmatsu Limited, New York.
• Demirezen, B. (2019). Artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik teknolojisinin turizm sektöründe kullanılabilirliği üzerine bir literatür taraması, Uluslararası Global, Turizm Araştırmaları Dergisi (IJGTR), 3 (1), 1-26.
• Digital Museum, from; https://www.reo-tek.com/hakkimizda, Retrived 10.08.2020
• Eğilmez, M. (2017). Endüstri 4.0, Kendime Yazılar, (8 Mayıs 2017), from www.mahfiegilmez.com/2017/05/endustri-40.html, Retrived: 09.04.2020.
• Ekiz, M., Yerlikaya, M. & Kaya, S. E. (2018). Görsel kültür eğitimi bağlamında yeni müze algısı ve sergileme farklılıkları, International Learning Teaching and Educational Research Congress, 6-8 Eylül, Amasya
• Erbay, F. (2015). Müze gezmek insanın varoluşuna anlam yükleyen kişisel bir ihtiyaçtır, Kültür ve Turizm Dergisi Aylık Kültür ve Sanat Dergisi, Kasım Sayısı, Özel Matbaası, Ankara.
• Erbay, M. (2017). Yeni nesil teknolojiler ile müzelerde eğitim, Milli Eğitim Dergisi, 46 (214), 255-268.
• Geser, G. & Niccolucci, F. (2012). Virtual museums, Digital Reference Collections and e-Science Environments. Uncommon Culture, 3(5/6), 12–37.
• Güven, S. & Ersoy, U. (2016). Çağdaş müzecilik değerlendirmeler ve öneriler, from, http://cagdasmuzebilim.ankara.edu.tr/wpcontent/uploads/sites/384/2016/04/%C3%87a%C4%9Fda%C5%9F-M%C3%BCzecilik-E%C4%9Fitimi-Degerlendirme-ve-Politika-%C3%96nerileri., Retrived: 02.01.2020.
• Hacısalihoğlu, Ö. (2013). Ortaöğretim görsel sanatlar eğitiminde tarihi çevre ve müze bilincinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Holdgaard, N. (2011). The use of social media in the Danish museum landscape. In Trant & D. Bearman (Eds.), Museums and the Web 2011: Proceedings. Toronto: Archives & Museum Informatics.
• https://www.turizmgunlugu.com/2020/12/18/kultur-ve-turizm-bakanligi-yeni-sanal-muzeler /, Retrived 28.12.2020.
• ICOM (2007). From http://icom.museum/the-vision/museum-definition/, Retrived 03.01.2020.
• ICOM (2019). from https://icom.museum/en/news/icom-announces-the-alternative-museum-definition-that-will-be-subject-to-a-vote/, Retrived 10.01.2020. Johnson, L., Becker, S., Estrada, V. & Freeman, A. (2015). NMC horizon report: 2015 higher education edition. Austin, TX: The New Me.
• Johnston, R. S. (2014). History in Your Hand: A case study of digital history and augmented reality using mound 72, (Published Master Thesis), Graduate School Southern Illinois University Edwardsville.
• Kervankiran, İ., (2014). Dünyada değişen müze algısı ekseninde türkiye'deki müze turizmine bakış, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(11), 345-369.
• Keş, Y. & Başer Akyürek, A. (2018). Teknoloji ile büyüyen yeni nesil için interaktif müzeler, Medeniyet Sanat - İMÜ Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 4 (2), 95-110.
• Kounavis, C. D., Kasimati, A. E. & Zamani, E. D. (2012). Enhancing the tourism experience through mobile augmented reality: challenges and prospects, International Journal of Engineering Business Management, 4(10), 1-6.
• Korzun, D., Varfolomeyev, A., Yalovitsyna, S. & Volokhova, V. (2017). Semantic infrastructure of a smart museum: toward making cultural heritage knowledge usable and creatable by visitors and professionals, Pers Ubiquit Comput, 21, 345–354.
• Korzun, D., Yalovitsyna, S. & Volokhova, V. (2018). Smart services as cultural and historical heritage information assistance for museum visitors and personnel, Baltic Journal of Modern Computing, 6(4),418-433.
• Köse, N. (2017). Dijital pazarlamadan fijital pazarlamaya geçişe örnek olarak artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik uygulamalarının pazarlama üzerindeki katkılarının incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Madsen, J. B. (2016). Aspects of user experience in augmented reality, (Published Dissertation Thesis (Ph.D), Aalborg Universitetsforlag. Faculty of Engineering and Science, Aalborg University.
• Mil, B. & Dirican, C. (2018). Endüstri 4.0 teknolojileri ve turizme etkileri, Journal of Multidisciplinary Academic Tourism (JOMAT), 1,( 3), 1 – 9.
• Nelson, T. (2016). Impact of virtual and augmented reality on theme parks, (Published Master Thesis), Master of Digital Media, Ryerson University.
• Okan, B. (2015). Günümüzde müzecilik anlayışı, Anadolu Üniversitesi Sanat & Tasarım Dergisi, 9, 187-198.
• Oruç, Z. (2016). Müzede yeni gerçeklik, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC 6 (2), 273-290.
• Osterlund, J. & Lawrence, B. (2012). Virtual reality: avatars in human spaceflight training, Acta Astronautica, 71,139-150.
• Önder, G. & Önder, E. (2015). Analitik hiyerarşi süreci., Edt. Yıldırım, ve Önder, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Ankara: Dora Yayıncılık.
• Özgan, S. Y. (2012). Use of augmented reality technologies in cultural heritage sites; Virtu(re)al Yenikapı, (Published Master Thesis), Department of Informatics Architectural Design Computing Programme, Istanbul Technical University Graduate School of Science Engineering and Technology.
• Özgörmüş, E., Mutlu, Ö. & Güner, H. (2005). “Bulanık AHP ile personel seçimi”, V. Ulusal Üretim Arastırmaları Sempozyumu, 12-19
• Palaz, H. & Kovancı, A. (2008). Türk Deniz Kuvvetleri Denizaltılarının seçiminin AHP ile değerlendirilmesi, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 3 (3), 53-60.
• Rojko, A. (2017). Industry 4.0 concept: background and overview, International Journal of Interactive Mobile Technologies, 11(5), 77-90.
• Ruotsalo, T., Haav, K., Stoyanov, A., Roche, S., Fani, E., Deliai, R., Makela, E., Kauppinen, T. & Hyvonen, E. (2013). Smart museum: a mobile recommender system for the web of data, Web Semant: Sci Serv Agents World Wide Web 20, 50–67.
• Saaty, T. L. (1970). How to make a decision: the analytic hierarchy process. European Journal of Operational Research, 48, 9-26.
• Saaty, T. L.(2008). “Decision making with the analytic hierarchy process”, International Journal of Services Sciences, 1 (1), 83–98.
• Salbacak, Z. (2011). Müze eğitimi alanında yapılmış olan lisansüstü tezlerin ve bitirme projelerinin belirlenen ölçütlere göre incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Sarsılmaz, Y. (2010). Müzelerde teknoloji kullanımı, Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 20, 45-53.
• Sertalp, E. (2017). Müzelerin tanıtım kitaplarında artırılmış gerçeklik (AG) teknolojisi kullanımı: Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi kitabı örneği. Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Yazıları, 36(30), 107-120.
• Sheridan, T. B. (2016). Recollections on presence beginnings, and some challenges for augmented and virtual reality, Presence: Teleoperators and Virtual Environments, 25 (1),75–77.
• Schlund, S., Hammerle, M. & Strolin, T. (2014). How automation and digitization will change production, Fraunhofer Institute for Industrial Engineering IAO, Stuttgart.
• Schweibenz,W., (2004).The development of virtual museums, ICOM News, no:3.
• Sucaklı, G. (2019). Turizmde modern müzecilik anlayışı ve artırılmış gerçeklik uygulamalarının müzelerde kullanımı, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, Çanakkale.
• Şardan, B. (2019). Modern müzecilikte kullanılan interaktif tasarım yöntemlerinin ziyaretçiler üzerindeki etkilerinin araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Turan, G. (2014). Çok kriterli karar verme, Yıldırım, B.F. ve Önder, E. (Ed.), içinde Çok kriterli karar verme yöntemleri (15-20) Bursa, Dora Basım-Yayın Dağıtım.
• Tutar, H., Terzi, D. & Tınmaz, G. (2018). Türkiye’nin “vizyon 2023” stratejisi ile Almanya’nın “2025” stratejik hedeflerinin endüstri 4.0 göstergeleri itibariyle karşılaştırılması, International Journal Entrepreneurship and Management Inquiries (Journal EMI) Dergisi, 195-212.
• TÜSİAD, (2016). Türkiye'nin küresel rekabetçiliği için bir gereklilik olarak sanayi 4.0 gelişmekte olan ekonomi perspektifi. İstanbul: Sis Matbaacılık.
• Vaz, R. I. F., Fernandes, P. O. & Veiga, A. C. R. (2018). Interactive technologies in museums: how digital ınstallations and media are enhancing the visitors' experience, In J. M. F. Rodrigues, C. M. Q. Ramos, P. J. S. Cardoso & C. Henriques (eds.), Handbook of research on technological developments for cultural heritage and e-tourism applications (pp. 30-53). Hershey PA: IGI Global.
• Yagol, P. (2018). Improving the user knowledge and user experience by using augmented reality in a smart city context, (Published Master Thesis), Degree of Master of Science in Geospatial Technologies.
• Yücel, D. (2012). Yeni medya sanatı ve yeni müze, İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi.