Hurri Place Names in Amuq Plain and Surrounding in the Light of the Alalah Documents

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 4, 2496 - 2512, 20.10.2021

Oktay Özgül , Beyazıt Söylemez

https://doi.org/10.33206/mjss.985167

Cited By: 2

Öz

The Hurrians, one of the important peoples of the ancient Near East World, towards the end of the 3rd millennium BC, they moved south from the Caucasus and Caspian Sea region and spread to Eastern and Southeastern Anatolia, Northern Mesopotamia, Northern Syria and Palestine. They influenced the people living in the geography they dominated, especially in cultural and religious terms. The Hurrians living in the form of small kingdoms in Southeastern Anatolia and Northern Syria, towards the middle of the second millennium BC, they came under the domination of the Mitannis, a people of Indo-European origin. The Mitanni State, whose majority of the people are Hurrians and the ruling class is Mitanni, has been one of the most important and influential political entities in Asia Minor. Hurrians have played an active role in many areas within this political structure by identifying their culture, language and religious beliefs with Mitanni. Although the political existence of the Hurrians disappeared towards the end of the IInd Millennium BC, their effects on the Near East cultures continued for a long time. As the Hurrians withdrew from the stage of history, they left behind some archaeological evidence as well as many place names.

Anahtar Kelimeler

Hurri, Mitanni, Amuq Plain, Levant, Place Names

Alalah Belgeleri Işığında Amik Ovası ve Çevresinde Hurri Yer Adları ve Lokalizasyonları Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

 Eski Yakındoğu dünyasının önemli halklarından biri olan Hurriler, MÖ III. binyılın sonlarına doğru Kafkaslar ve Hazar Denizi bölgesinden güneye doğru hareket ederek Doğu ve Güneydoğu Anadolu’ya, Kuzey Mezopotamya’ya, Kuzey Suriye ve Filistin bölgesine yayılmışlardır. Hâkim oldukları coğrafyada yaşayan kavimleri özellikle kültürel ve dini bakımdan oldukça etkilemişlerdir. Güneydoğu Anadolu ve Kuzey Suriye’de küçük krallıklar şeklinde yaşayan Hurriler, MÖ II. binyılın ortalarına doğru Hint-Avrupa kökenli bir halk olan Mitannilerin hâkimiyeti altına girmişlerdir. Halkının büyük çoğunluğu Hurrilerden, yönetici sınıfı ise Mitannilerden oluşan Mitanni Devleti, Ön Asya’daki en önemli ve etkili siyasal yapılarından biri olmuştur. Hurriler, kültürlerini, dillerini ve dini inançlarını Mitanni ile özdeşleştirerek bu siyasal yapının içinde birçok alanda etkin rol oynamıştır. Hurrilerin siyasal anlamda varlıkları MÖ II. binyılın sonlarına doğru ortadan kalksa da Ön Asya kültürleri üzerindeki etkileri uzun süre devam etmiştir. Hurriler tarih sahnesinden çekilirken arkalarında birtakım arkeolojik kanıtın yanı sıra çok sayıda yer adı da bırakmışlardır. Bu çalışmada Hurrilerin en önemli etkinlik alanlarından biri olan Kuzey Suriye bölgesinde bulunan Amik Ovası ve çevresindeki Hurri yer adlarının genel hatlarıyla bir analizi yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hurri, Mitanni, Amik Ovası, Levant, Yer Adları

Kaynakça

• Alagöz, C. A. (1984). Türkiye yer adları üzerine bazı düşünceler. Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri. 11-13 Eylül 1984. Ankara, ss. 11-23.
• Albright, W. F. (1937). Western Asia in the twentieth century B.C., The archives of mari. American Schools of Oriental Research, 67, 26-30.
• Alkım, U. B. (1960). Sam’al ile Asitawandawa Arasındaki Yol, Amanus Bölgesinin Tarihi Coğrafyasına Dair Araştırmalar”, Belleten, XXIV, Ankara, ss. 349-399.
• Alkım, U. B. (1967). İslahiye bölgesi araştırmaları, Tilmen ve Gedikli (Hüyük) Kazıları 1964. TAD, XIV-I-II, Ankara, 69-78.
• Amiran, R. (1952). Connections between Anatolia and Palestine in the early bronze age. Israel Exploration Journal, 2, 89-103.
• Astour, M. C. (1963). Place-names from the Kingdom of Alalah in the North Syrian List of Thutmose III, A Study in Historical Topography. Journal of NearEastern Studies, 22(4), 220-241.
• Astour, M. C. (1969). The partition of the confederacy of Mukiš-Nuhiašše-Nii by Šuppiluliuma, a study in political geograph of the Amarna Age. Orientalia, 38(3), 381-414.
• Astour, M. C. (1988). Toponymy of Ebla and ethnohistory of Northern Syria, a preliminary survey. Journal of the American Oriental Society, 108(4), 545-555.
• Astour, M. C. (1972). Hattusilis, halab and hanigalbat, JNES, 31(2), 102-109.
• Astour, M. C. (1973). Note toponymique à la tablette A. 1270 de Mari. Revue d’Assyriologie et D’archéologien Orientale, 67(1), 73-75.
• Beckman, G. (1996). Emar and its archives. Emar, the History, Religion and Culture of a Syrian Town (Edt: M. W. Chavalas,). pp. 1-12.
• Belmonte Marin, J. A. (2001). Repertoire Geographique des Textes Cuneiformes XII/2, Die Orts-und Gewassernamen der Texte aus Syrien im 2.Jt. v. Chr., Wiesbaden.
• Bilgiç, E. (1946). Anadolu’nun ilk yazılı kaynaklarındaki yer adları ve yerlerinin tayini üzerine incelemeler. Belleten, X(39), 381-423.
• Bingöl, A. (2013). Hurriler’in siyasi organizasyonları. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 115-133.
• Braidwood, R. J. (1937). Mounds in the plain of antioch, an archaeological survey. Oriental Institute Publications, Chicago.
• Braidwood, R. J. ve Braidwood, L. S. (1960). Excavations in the Plain of Antioch I. The Earlier Assemblages Phases A-J, The Oriental Institute of the University of Chicago, Oriental Institute Publications 61, Chicago.
• Bressy, C., Poupeau, G. ve Yener, K.A. (2005). Cultural ınteractions during the ubaid and halaf periods: Tell kurdu (Amuq Valley, Turkey) Obsidian Sourcing. Journal of Archaeological Science 32, 1560- 1565.
• Bryce, T. R. (2009). The Routledge Handbook of The Peoples and Places of Ancient Western Asia, The Near East from the Early Bronze Age to the fall of the Persian Empire, Abingdon.
• Burney, C. A. (1958). Eastern Anatolia in the chalcolithic and early bronze. Anatolian Studies, VII-I, 157-209.
• Burney, C. A. ve Lang, D. M. (1971). The peoples of the hills, ancient ararat and Caucasus. London.
• Burney, C. A. (1977). From village to empire, an introduction to near eastern archaeology. Oxford.
• Burney, C. A. (1990). The ındo-european ımpact on the hurrian World. When Worlds Collide, The Indo-Europeans and Pre-Indo-Europeans, (Edit T.C. Markey and J. A. C. Greppin), Ann Arbor, 45-52.
• Casana, J. (2009). Alalakh and the archaeological landscape of mukish, the political geography and population of a late bronze age kingdom. Bulletin of the American Schools of Oriental Research, 353, 7-37.
• Casana, J. (2003). From Alalakh to Antioch, Settlement, Land Use, and Environmental Change ın the Amuq Valley of Southern Turkey, Volum One, Chicago.
• Ceylan, A. (1994). Eski anadolu devletler arası ilişkiler, antlaşmalar (II. ve I. Binde) (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Ceylan, A. (2001a). 1999 yılı Erzincan ve Erzurum yüzey araştırmaları. 18. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2, 71-82.
• Ceylan, A. (2001b). Erzurum ovası’nda önemli bir merkez, cinis höyük. Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Bilimleri Araştırma Dergisi, 26, 29-41.
• Ceylan, A. (2015). Doğu anadolu araştırmaları II (Erzurum-Erzincan-Kars-Iğdır) (2008-2014). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Chiera, E. ve Speiser, E. A. (1924-1925). A new factor in the history of the ancient east. AASOR, 6, 75-92.
• Dietrich, M. ve Loretz, O. (2004). Alalaḫ-Texte der Schicht VII (I). Historische und juristische Dokumente”, UF 36, 43-150.
• Dinçol, A. M. (1970). Eski anadolu dillerine giriş. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Dussaud, R. (1927). Topographie Historique De La Syrie Antique Et Médiévale, Librarie Orientaliste Paul Geuthner, Paris.
• Draffkorn, A. E. (1959). Hurrians and hurrian at alalakh, an ethno-linguistic analysis. A Dissertation in Oriental Studies.
• Erzen, A. (1992). Doğu anadolu ve urartular. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Gaál, E. (1982). On the Chronology of Alalah Level VII. Annales Universitatis Scientiarum Budapestinensis de Rolando Eötvös nominatae, Sectio Historica (AUSB) 22, 3-53.
• Gelb, I. J. (1935). Inscriptions from alishar and vicinity. Illinois: The University of Chicago Oriental Institute Publications.
• Gelb, I. J. (1944). Hurrians and subarians. Chicago: The University of Chicago Press.
• Gelb, I. J. (1961). The early history of the west semitic peoples. Journal of Cuneiform Studies, 15(1), 27-47.
• Gelb, I. J. (1962). Ethnic reconstruction and onomastic evidence. Names, 101, 45-52.
• Goetze, A. (1959). Hurrian place names in –š(š)e. Festschrift Johannes Friedrich, Heidelberg, 195-206.
• Günaşdı, Y. (2013). Karasu (yukarı) havzasındaki tarihi ve arkeolojik veriler (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Günaşdı, Y. (2016). Geçitler ülkesinde geçitler ülkesinde önemli bir urartu kalesi: Avnik. TÜBA-AR, 19, 113-135.
• Gündüz, A. (2009). XVI. yüzyılda antakya kazası (1550-1584), Antakya.
• Güterbock, H. G. (1967). Siegel aus Boğazköy, erster teil die königssiegel der grabungen bis 1938, Osnabrück.
• Hood, S. (1951). Excavations at tabara el-akrad. Anatolian Studies, I, 113-147.
• Kelly-Buccellati, M. (1979). The fertile crescent culture, north eastern connections of syria and palestine in the third millennium B.C., Ugarit-Forschungen, 11, 413-430.
• Kelly-Buccellati, M. (2004). Andirons at urkesh, new evidence for the hurrian ıdentity of the early trans-caucasian culture. Ancient Near Eastern Studies 12, A View From the Highlands, Archaeological Studies ın Honor of Charles Burney, (Edt. Antino Sagona), 67-89.
• Klengel, H. (1970). Geschichte Syriens im 2. Jahrtausend v.u.Z., Band 3. Historische Geographie und allgemeine Darstellung, Berlin.
• Klengel, H. (1992). Syria 3000 to 300 B.C., A Handbook of Political History, Berlin.
• Koşay, H. Z. (1948). Karaz sondajı. Türk Tarih Kongresi, 3, 165-169
• Koşay, H. Z. ve Turfan, K. (1959). Erzurum-karaz kazısı raporu. Belleten, 23 (91), Ankara, 349-413.
• Kuftin, B. A. (1943). An urartian columbarium on the slopes of ararat and the copper age of kura-arax basin. Vestnik Gosukarstvennogo Muzeja (XIIIB), 92-123.
• Kupper J. R. (1957). Les nomades de mésopotamie au temps des rois de Mari, Les Belles-Letters, Paris.
• Kupper J. R. (1973). Northern mesopotamia and syria. Cambridge University Press, 1-41.
• Lauinger, J. (2015). Following the man of yamhad, settlement and territory at old babylonian alalah. Brill Academic Publishers.
• Moran, W. L. (1992). The amarna letters. London: The Johns Hopkins University Press.
• Na’man, N. (1979). The chronology of alalakh level VII once again. AS, 29, 103-113.
• Nashef, K. (1991). Répertoire géographique des textes cunéiformes IV, Die Orts- und Gevässernamen der altassyrischen Zeit, Wiesbaden.
• Nougayrol, J. (1959). Le Palais Royal D’Ugarit IV. Textes accadiens des archives sud. Mission de Ras Shamra IXİ Paris.
• Pamir, H. (2005). The orontes delta survey. The Amuq Valley Regional Projects Volume 1, Surveys in the Plain of Antioch and Orontes Delta, Turkey, 1995-2002, (Edt: K. A. Yener. Oriental Institute Publications, No: 131, 67-98.
• Özgüç, T. (2004). Kültepe, Kaniš/Neša. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Özgül, O. (2011). Eskiçağ’da (Yukarı) Aras Vadisi (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özgül, O. (2016). Erzurum’da stratejik bir urartu kalesi, Tepeköy (Pir Ali Baba), Tüba-ar 19, 137-157.
• Pehlivan, M. (1990). Karaz ve hurriler. 100. Yıl Üniversitesi Sosyal Bilgiler Dergisi, 1, 168-176.
• Sagona, A. (1984). The Caucasion Region in the Early Bronze Age, Part 1-3, BAR International Series 214 (iii), Oxford.
• Sagona, A. (2014). The Kura-Araxes Culture Complex, A History of Early Research, Arkeolojiyle Geçen Bir Yaşam İçin Yazılar, Veli Sevin’e Armağan, (Edit Aynur Özfırat), Ege Yayınları, İstanbul.
• Salvini, M. (1998). The Earliest Evidence of Hurrians Before the Formation of the Region of Mitanni, Urkesh/Mozan Studies 3,Urkesh and the Hurrians Studies in Honor of Lloyd Cotsen Bibliotecha Mesopotamia 26, 99-115.
• Speiser, E. A. (1941). Introduction to Hurrian, American Schools of Oriental Research New Haven Under The Jane Dows Nies Publication Fund, Baltimore.
• Singer, I. (1999). A political history of ugarit. Handbook of Oriental Studies, Section 1, The Near and Middle East, 39, 603-733.
• Smith, S. (1940). Alalakh and chronology. London: Cambridge University Press.
• Smith, S. (1949). The statue of ıdrimi. London: BIAA.
• Şahin, H. A. (2015). Kültepe metinlerindeki huri kültür unsurlarının doğu anadolu’daki kanıtları ve hurrilerin göç yolları. Uluslararası Doğu Anadolu Güney Kafkasya Kültürleri Sempozyumu Bildirler II, (Edt: M. Işıklı-B. Can). Newcastle: Cambridge Scholars Publishing. pp. 289-298.
• Tadmor, M. (1964). Contacts between the ‘amuq and syria-palestine (Review-article). Israel Exploration Journal, 14(4), 253-269.
• Ünal, A. (1997). Hurriler, hurri tarihi, kültürü ve arkeolojisiyle ilgili yeni buluntular ve gelişmeler. 1996 Yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları, Ankara 1997, 11-29.
• Üngör, İ. (2017). Gaziantep ili nurdağı ilçesi’nde tarihi ve arkeolojik çalışmalar. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, IV(XIII), 213-263.
• Wilhelm, G. (1989). The Hurrians. Warminster.
• Wisemann, D. J. (1953). The Alalakh Tablets. British Institute at Ankara, Ankara.
• Woolley, S. L. (1955). Alalakh, an account of the excavations at tell atchana in the hatay, 1937-1949. Printed at the University Press b Charles Batey for The Society of Antiquaries Burlington House, London.
• van de Mieroop, M. (2004). A history of the ancient near east ca. 3000-323 BC, Oxford.
• von Dassow, E. M. (1997). Social Stratification of Alalah Under The Mittani Empire, New York University.
• von Dassow, E. M. (2005). Archives of Alalah IV in Archaeological Context, BASOR, No. 338, 1-69.
• Yener, K. A. (2005). Conclusions. The Amuq Valley Ragional Projects Volume 1, Surveys ın the Plain of Antioch and Orontes Delta, Turkey, 1995-2002”, (Edt: K. A. Yener). The Oriental Institute of the University of Chicago Oriental Institute Publications, No. 131, Chicago.
• Yener, A., Edens, C., Harrison, T. P., Verstraete, J. ve Wilkinson, T. J. (2000). The amuq valley regional project, 1995-1998. AJA, 104(2), 163-220.
• Yiğit, T. (2005). Hurrilere ilişkin Hititçe çivi yazılı belgelerdeki ilk kayıtlar. TAD, 38, 55-69.