Türkiye’de Finansal Gelişme ve Enerji Tüketiminin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Yapısal Kırılmalı Bir Analiz

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 188 - 217, 31.01.2022

Hüseyin Uslu

https://doi.org/10.33206/mjss.900820

Cited By: 5

Öz

 Bu çalışmada; finansal gelişme ve enerji tüketiminin ekonomik büyüme üzerindeki etkileri, Türkiye’nin 1960-2019 dönemi verileri kullanılarak incelenmiştir. Serilerin durağanlığı; Vogelsang-Perron (1998), Lee-Strazicich (2003) ve Carrion-i-Silvestre vd. (2009) birim kök testleriyle incelenmiş, serilerin I(1) oldukları görülmüştür. Serilerin eşbütünleşme durumu; Gregory-Hansen (1996) ve Maki (2012) testleriyle incelenmiş, serilerin eşbütünleşik oldukları bulunmuştur. Uzun dönem analizleri; FMOLS, DOLS ve CCR yöntemleriyle gerçekleştirilmiş, ekonomik büyümenin; kredi miktarı %1 arttığında ortalama %0,13, para arzı %1 arttığında %0,13 ile %0,24 arasında, enerji tüketimi %1 arttığındaysa ortalama %0,40 arttığı belirlenmiştir. Kısa dönem analizleri de FMOLS, DOLS ve CCR yöntemleriyle gerçekleştirilmiş ve özel sektöre verilen kredilerin ekonomik büyümeyi kısa dönemde de artırdığı, ancak bu etkinin uzun dönemdekinden daha küçük olduğu belirlenmiştir. Para arzındaki artışların ekonomik büyüme üzerindeki kısa dönemli etkilerinin de pozitif olduğu görülmüştür. Enerji tüketiminin ise ekonomik büyümeyi kısa dönemde, uzun dönemdekinden daha fazla artırdığı tespit edilmiştir. Seriler arasındaki nedensellik ilişkileri VECM yöntemiyle incelenmiş, ekonomik büyümeden enerji tüketimi ve para arzına doğru tek yönlü, kredi hacminden enerji tüketimi ve para arzına doğru tek yönlü, enerji tüketimi ile para arzı arasında iki yönlü uzun dönem nedensellik ilişkilerinin var olduğu bulunmuştur. Ayrıca kredi hacminden enerji tüketimine doğru tek yönlü, enerji tüketimi ile para arazı arasında iki yönlü kısa dönemli nedensellik ilişkileri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Gelişme, Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme, Yapısal Kırılmalı Zaman Serisi Analizleri, VECM Nedensellik Testi

The Impact of Financial Development and Energy Consumption on Economic Growth in Turkey: An Analysis with Structural Breaks

Öz

 The aim of this study is to theoretically and empirically analyze the impacts of financial development and energy consumption on economic growth in Turkey’s 1960-2019 period. In this context structural break analyses are conducted. Stationarity of the series is analyzed by Vogelsang and Perron (1998), Lee and Strazicich (2003) and Carrion-i-Silvestre et al. (2009) unit root tests and all the series are determined to be I. (1). Existence of cointegration relationship between the series in the models is investigated by Gregory and Hansen (1996) and Maki (2012) cointegration tests and it is decided that there exists cointegration relationship between the series in the models. Long run analyses are carried out by FMOLS, DOLS and CCR methods and it is determined that 1% increase in credit used by private sector, broad money supply and energy consumption raise economic growth by 0,13%, 0,13-0,24% and 0,40%, respectively. Causality relationships between the series are analyzed by VECM method and it is found that there is one way causality from economic growth to energy consumption and money supply, one way causality from credit volume to energy consumption and money supply and two way causality between energy. On the other hand, one way causality from credit volume to energy consumption and two way causality between energy consumption and money supply are determined in the short run in Turkey for the same period.

Anahtar Kelimeler

Financial development, Energy Consumption, Economic Growth, Time Series Analysis with Satuctural Breaks, VECM Causality Test

Kaynakça

• Akhtar, M. H., Sheikh, M. R. ve Altaf, A. (2016). Financial development, energy consumption and trade openness nexus: Empirical evidence from selected south Asian countries. Pakistan Journal of Social Sciences (PJSS), 36(1), 505-518.
• Akkaya, H. (2016). Kamu harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi, gelişmiş ve gelişmekte olan ülke karşılaştırması (Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Nevşehir.
• Albayrak, K. (2019). Türkiye’nin enerji ekonomisi ve cari açık için yenilenebilir enerji kaynaklarının önemi (Yüksek Lisans Tezi). KTO Karatay Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Konya.
• Allard, A., Takman, J., Uddin, G. S. ve Ahmed, A. (2018). The n-shaped environmental Kuznets curve: An empirical evaluation using a panel quantile regression approach. Environmental Science and Pollution Research, 25, 5848-5861.
• Anton, S. G. ve Nucu, A. E. A. (2020). The effect of financial development on renewable energy consumption. A Panel Data Approach. Renewable Energy, 147, 330-338.
• Arslan, Ü. Ç. ve Demirağ, Y. H. (2017). Sanayi devrimi: Sonuçları ve uluslararası sisteme yansımaları (Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi, Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Enstitüsü, Ankara.
• Atamtürk, B. (2007). Gelişmekte olan ülkelerde ve türkiye’de finansal serbestleşmenin iç tasarruflar üzerine etkisi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 23(2), 75-89.
• Avcı, G. M. (2018). İhracata Dayalı Büyümede Kurumların Rolü: Dinamik Panel Veri Analizi (Doktora Tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Zonguldak.
• Aydın, M. K. (2003). Kapitalizm ve kriz. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 1-10.
• Aydın, F. F. (2010). Enerji tüketimi ve ekonomik büyüme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35, 317-340.
• Aydın, Y. (2019). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisinin kırılgan beşli ülkeleri için analizi. Ekonomi, Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(1), 37-49.
• Aytaç, D. (2010). Enerji ve ekonomik büyüme ilişkisinin çok değişkenli VAR yaklaşımı ile tahmini. Maliye Dergisi, 158(1), 482-495.
• Aytun, C. (2014). Çevresel Kuznets eğrisi hipotezi: Panel veri analizi. Akademik Bakış Dergisi, 44, 1-15.
• Beckerman, W. (1992). Economic growth and the environment: Whose growth? Whose environment? World Development, 20(4), 481-496.
• Berk, E. (2014). Türkiye’de para talebi: Basit ve divisia ölçümlerle ampirik bir analiz (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Denizli.
• Bilen, İ.E. (2010). Araştırma-geliştirme (Ar-Ge) ve ekonomik büyüme: Seçilmiş gelişmekte olan ülkeler üzerine bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Erzurum.
• Bist, J. P. ve Read, R. (2018). Financial development and economic growth: Evidence from a panel of 16 African and non-African low-income countries. Cogent Economics ve Finance, 6(1), 1-17.
• Bozoklu, Ş. ve Yılancı, V. (2013). Finansal gelişme ve iktisadi büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi: Gelişmekte olan ekonomiler için analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(2), 161-187.
• Carrion-i-Silvestre, J. L., Kim, D. ve Perron, P. (2009). GLS-based unit root tests with multiple structural breaks under both the null and the alternative hypotheses. Econometric Theory, 25, 1754-1792.
• Cihan, E. (2019). Yenilenebilir enerji ve Türkiye’de güneş enerjisi (Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Gaziantep.
• Contürk, F. Y. ve Güngör, B. (2016). Asimetrik nedensellik testi ile finansal gelişme ekonomik büyüme ilişkisinin analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Temmuz, 89-108.
• Çapın, C. ve Söylem, A. (2017). Dağıtık tesisli işletmelerde enerji tüketimi izleme ve raporlama sistemleri. Erişim adresi: http://www.emo.org.tr/ekler/703482da33d81a6_ek.pdf, Erişim tarihi: 02.12.2019.
• Çelebi Boz, F., Çınar, Ö. ve Temelli, F. (2017). The relationship between energy consumption, financial development and economic growth: An analysis on the ASEAN countries. BJSS Balkan Journal of Social Sciences, 6(12), 36-52.
• Dam, M. M., Karakaya, E. ve Bulut, Ş. (2013). Çevresel Kuznets eğrisi ve Türkiye: Ampirik bir analiz. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, EYİ 2013 Özel Sayısı, 85-96.
• Demir, O. ve Üzümcü, A. (2003). İçsel büyümenin kaynakları. Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 17(3-4), 17-37.
• Doğan, B. ve Değer, O. (2016). Enerji tüketimi, finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: Hindistan örneklemi. Journal of Yaşar University, 11(44), 326-338.
• Doğanay, H. ve Coşkun, O. (2017). Enerji kaynakları (Güncellenmiş 3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Domar, J. D. (1946). Capital expansion, rate of growth and employment. Econometrica, 137-147.
• Domar, E. D. (1947). Expansion, and employment, the American review. Econometrica, 37(1), 33-55.
• Dumrul, Y. (2011). Enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisi: Teori ve Türkiye uygulaması (Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Kayseri.
• Durusu Çiftçi, D. (2015). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: Bir genişletilmiş Solow büyüme modeli denemesi ve ampirik uygulama (Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Engin Balın, B. ve Mumcu Akan, H. D. (2015). EKC hypothesis and the effect of innovation: A panel data analysis. Journal of Business, Economics & Finance, 4(1), 81-91.
• Engle, R. F. ve Granger, C. W. J. (1987). Cointegration and error-correction: Representation, estimation and testing. Econometrica, 66, 251-276.
• Er, S. (2011), Finansal krizleri önleme aracı olarak finansal sektörün regülasyonu, Mortgage krizi ve Türkiye. Maliye Dergisi, 160, 307-327.
• Erataş Sönmez, F. ve Sağlam, Y. (2019). Gelişmekte olan ülkeler için finansal gelişim ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Panel nedensellik analizi. Sosyoekonomi, 27(42), 87-106.
• Erdem, E. ve Dumrul, C. (2014). Keynesyen ve neo-klasik yaklaşımlarda finansal sistem ve iktisadî büyüme. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXXIII (2), 45-86.
• Erdoğan, S. ve Gürbüz, S. (2014). Türkiye'de enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisi: yapısal kırılmalı zaman serisi analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 79-87.
• Esteve, V. ve Requena, F. (2006). A cointegration analysis of car advertising and sales data in the presence of structural change. International Journal of the Economics of Business, 13(1), 111-128.
• EVDS (2019a). GSYİH - Harcama Yöntemiyle-Cari Fiyatlarla (TÜİK) (Bin TL) (Üç Aylık). Erişim adresi: https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket, Erişim Tarihi: 22.06.2019.
• EVDS (2019b). Kurlar-Döviz Kurları (*) (Günlük). Erişim adresi: https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket, Erişim tarihi: 15.10.2019.
• Eviews 10 User Guide II (2010). Eviews 10 User’s Guide. Erişim adresi: https://www3.nd.edu/~nmark/FinancialEconometrics/EViews10_Manuals/EViews%2010%20Users%20Guide%20II.pdf, Erişim Tarihi: 14.02.2020.
• Finansalgoz (2017). Finansal sistem nedir? Erişim adresi: https://www.finansalgoz.com/2017 /02/finansal-sistem-nedir.html, Erişim Tarihi: 12.09.2019.
• Furstenberg, V. G. M. ve Fratianni, M. (1996). Indicators of financial development. North American Journal of Economics and Finance, 7(1), 19-29.
• Gomez, M. ve Rodriguez, J. C. (2019). Energy consumption and financial development in NAFTA countries, 1971–2015. Applied Sciences, 9, 1-11.
• Gregory, A. W. ve Hansen, B. E. (1996). Residual-based tests for cointegration in models with regime shifts. Journal of Econometrics, 70(1), 99-126.
• Grossman, G. ve Krueger, A. (1995). Economic growth and the environment. Quarterly Journal of Economics, (May), 353-77.
• Gujarati, D. N. ve Porter, D. C. (2012). Temel ekonometri (5. Basımdan Çeviri) (Çev: Ü. Şenesen ve G. Günlük Şenesen). İstanbul: Literatür Yayınları.
• Guo, W. W. (2018). An analysis of energy consumption and economic growth of cobb-douglas production function based on ECM. IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science, 113, 1-6.
• Gülay, A. (2008). Yenilenebilir enerji kaynakları açısından Türkiye’nin geleceği ve Avrupa Birliği ile karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi) Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Gültekin, H. (2015). Türkiye'de enerji ithalat giderlerinin ekonomik büyümeye etkisi (Yüksek Lisans Tezi) Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Güvel, E. A. (2011). Ekonomik büyüme kuramları. Ulusların zenginliklerinin dinamikleri. Adana: Karahan Kitabevi.
• Harris, D. J. (2007). The Classical Theory of Economic Growth. Erişim adresi: https://web.stanford.edu/~dharris/papers/The%20Classical%20Theory%20of%20Economic%20Growth%20%5Bpre-print%5D.pdf, Erişim Tarihi: 18.09.2019.
• Harrod, R. F. (1937). Mr. Keynes and traditional theory. Econometrica, 5(1), 74-86.
• Harrod R. F. (1939). An essay in dynamic theory. The Economic Journal, 49(193), 14-33.
• Hayaloğlu, P. (2015). Kırılgan beşli ülkelerinde finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: Dinamik panel veri analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(1), 131-144.
• Janicke, M., Binder, M. ve Mönch, H. (1997). Dirty industries: Patterns of change in industrial countries. Environmental and Resource Economics, 9, 467-491.
• Jones, C. I. (2001). İktisadi büyümeye giriş (Çev: S. Ateş ve İ. Tuncer). Istanbul: Literatür Yayınları.
• Kao, C. W. ve Wan, J. Y. (2017). Energy consumption and economic growth: Further evidence from Taiwan. International Journal of Economics and Finance, 9(7), 165-178.
• Kasperowicz, R. (2014). Electricity consumption and economic growth: Evidence from Poland. Journal of International Studies, 7(1), 46-57.
• Karakoç, H., Erbay, B. ve Aras, H. (2011). Enerji analizi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını, No: 1457.
• Kılıç, C. (2012). Finansal liberalizasyon sürecinde Türkiye’nin sektörel yapisinda meydana gelen değişmeler. Kafkas Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(4), 107-148.
• Kızılkaya, O. (2017). Bölüm 4. çağdaş büyüme modelleri, Erişim adresi: https://akademik.ahievran. edu.tr/site/oktaykizilkaya/22088, Erişim Tarihi: 18.09.2019.
• Kitov, I. (2006). Real GDP Per Capita in Developed Countries. MPRA Paper No. 14450.
• Koç, İ. C. (2000). İzmir iktisat kongresi'nin Türk ekonomisinin oluşumuna etkileri. Atatürk Dergisi, 3(1), 145-167.
• Koçak, E. (2014). Türkiye’de çevresel Kuznets eğrisi hipotezinin geçerliliği: ARDL sinir testi yaklaşimi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2(3), 62-73.
• Korkut, T. (2018). Kyoto protokolü nedir? Erişim adresi: http://bianet.org/bianet/cevre-ekoloji/54452-kyoto-protokolu-nedir-ne-degildir, Erişim Tarihi: 26.09.2019.
• Kuznets, S. (1955). Economic growth and income inequality. American Economic Review, 45(1), 1-28.
• Lebe, F. (2016). Çevresel kuznets eğrisi hipotezi: Türkiye için eşbütünleşme ve nedensellik analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17(2), 177-194.
• Lee, J. ve Strazicich, M. C. (2003). Minimum lagrange multiplier unit root test with two structural breaks. The Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082-1089.
• Lloyd, P. J. (2017). The role of energy in development. Journal of Energy in Southern Africa, 28(1), 54-62.
• Lucas, R. E. (1988). On the mechanics of economic development. Journal of Monetary Economics, 22, 3-42.
• Magazzino, C. (2016). Energy consumption, real GDP, and financial development nexus in Italy: an application of an auto-regressive distributed lag bound testing approach. This paper is part of the Proceedings of the 2nd International Conference on Energy Production and Management (EQ 2016).
• Maki, D. (2012). Tests for cointegration allowing for an unknown number of breaks. Economic Modelling, 29(5), 2011-2015.
• Malik, M. N. A. ve Masih, M. (2017). The relationship between energy consumption, financial development and economic growth: An evidence from Malaysia based on ARDL. Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No. 86374.
• Mammadov, E. (2016). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme: Azerbaycan örneği. (Doktora Tezi) Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, İstanbul.
• Mankiw, N. G. (2010). Makroekonomi (Çev. Edt: Ö. Faruk Çolak). Ankara: Efil Yayınevi.
• Mattesini, F. (1996). Interest rate spreads and endogenous growth. Economic Notes, 25(1), 111-129.
• McKinnon, R. (1973). Money and capital in economic development. Brookings Institution, Washington DC.
• Mert, M. ve Bozdağ, H. (2013). Environmental Kuznets curve for carbon emissions in Bosnia & Herzegovina. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi EYİ 2013 Özel Sayısı, 79-84.
• Merton, R. C. ve Bodie, Z. (1995). A conceptual framework for analyzing the financial environment. Boston: Harvard Business School Press.
• Mukhtarov, S., Mikayilov, J. I., Mammadov, J. ve Mammadov, E. (2018). The impact of financial development on energy consumption: Evidence from an oil-rich economy. Energies, 11, 1-14.
• Munyanyi, M. E. (2017). Finansal gelişime ve iktisadi büyüme ilişkisi: Zimbabwe örneği (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Narayan, P. K. (2007). Are nominal exchange rates and pricelevels co-integrated? New evidence from threshold autoregressive and momentum-threshold autoregressive models. The Economic Record, 83(260), 74-85.
• Ndlovu, G. (2013). Financial sector development and economic growth: EVIDENCE from Zimbabwe. International Journal of Economics and Financial Issues, 3(2), 435-446.
• Need (2018a). Natural Gas. Erişim adresi: https://www.need.org/Files/curriculum /infobook/NGasS.pdf, Erişim Tarihi: 15.09.2019.
• Need (2018b). Energy Consumption. Erişim adresi: https://www.need.org/Files/curriculum/ infobook/ConsI.pdf, Erişim Tarihi: 02.12.2019.
• Oğuz, O. ve Canan, A. (2016). Türkiye'de finansal sistem ve bankacılık (Edt: N. Eroglu, H. İ. Aydın, C. Y. Kesbiç). Ankara: Orion Yayınevi.
• Özata, E. (2010). Türkiye’de enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkilerin ekonometrik incelemesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 1-14.
• Özcan, B. ve Arı, A. (2011). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin ampirik bir analizi: Türkiye örneği. Business and Economics Research Journal, 2(1), 121-142.
• Özcan, S. K. (2013). Finansal Gelişme ve ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkisi: Türkiye Örneği (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özkoç, H. H., Yıldırım, A. ve Kudubeş, E. (2017). Çevresel Kuznets eğrisinin geçerliliğinin düşük ve üst orta gelirli ülkeler için sınanması: 1964-2009 dönemi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(22), 327-340.
• Park, J. Y. (1992). Canonical cointegrating Regressions. Econometrica, 60, 119-143.
• Peker, H. S. (2015). Avrupa’da merkantilist uygulamalar ve osmanlı ekonomisi ile bir karşılaştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(1), 1-12.
• Perron, P. (2017). Unit roots and structural breaks. Econometrics, 5(22), 1-3.
• Peterson, E. W. (2017). The role of population in economic growth. SAGE Open, 1-15.
• Phillips, P. C. ve Hansen, B. E. (1990). Statistical inference in instrumental variables regression with I(1) processes. Te Reviewof Economic Studies, 57(1), 99-125.
• Rahmani, A. (2019). Türkiye ekonomisinde yenilenebilir enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisi: Bir zaman serisi analizi (Yüksek Lisans Tezi). Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekirdağ.
• Rezitis, A. N. ve Ahammad, S. M. (2015). The relationship between energy consumption and economic growth in south and southeast Asian countries: A panel vector auto regression approach and causality analysis. International Journal of Energy Economics and Policy, 5(3), 704-715.
• Robinson, J. (1952). The rate of interest and other essays. London: Macmillan.
• Romer, P. M. (1986). Increasing returns and long run growth. Journal of Political Economy, 94, 1002-1037.
• Romer, P. M. (1990). Endogenous technological change. The Journal of Political Economy, The Problem of Development: A Conference of The Institute For Free Enterprise System, Oct.
• Saatçioğlu, C. ve Küçükaksoy, İ. (2004). Türkiye ekonomisinin enerji yoğunluğu ve önemli enerji taşıma projelerinin ekonomiye etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 19- 41.
• Sağlam, Y. ve Erataş Sönmez, F. (2017). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Avrupa geçiş ekonomileri örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(1), 121-140.
• Sarıbaş, E. (2015). Türkiye’deki enerji kaynakları ve izlenen enerji politikaları (Yüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Schumpeter, J. A. (1911). The theory of economic development. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Shahbaz, M., Abosedra, S. ve Sbia, R. (2013). Energy consumption, financial development and growth: Evidence from cointegration with unknown structural breaks in Lebanon. Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No. 46580.
• Shaw, E. (1973). Financial deepening in economic development. New York: Oxford University Press.
• Sinha, A. ve Bhatt, M. Y. (2017). Environmental Kuznets curve for CO2and NOx emissions: A Case Study of India. European Journal of Sustainable Development, 6(1), 267-276.
• Smith, A. (1776). An inquiry into the nature and causes of the wealth of nations. Erişim adresi: https://www.earlymoderntexts.com/assets/pdfs/smith1776_1.pdf, Erişim Tarihi: 22.06.2019.
• Solarin, S. A., Shahbaz, M., Khan, H. N. ve Razali, R. B. (2019). ICT, financial development, economic growth and electricity consumption: New evidence from Malaysia. Global Business Review, 1-22
• Solow, R. (1956). A contribution to the theory of economic growth. Quarterly Journal of Economics, 70(1), 65-94.
• Stock, J. ve Watson, M. W. (1993). A simple estimator of cointegrating vectors in higher order integrated systems. Econometrica, 61(4), 783-820.
• Swan, T. (1956). Economic growth and capital accumulation. Economic Record, 32(63), 334-361.
• Şamiloğlu, F. (2007). Türkiye’nin güçlü ekonomiye geçiş programı üzerine bir değerlendirme. Erişim adresi: http://archive.ismmmo.org.tr/docs/malicozum/55MaliCozum/10%20- %2055%20FAMILSAMILOGLU.doc, Erişim Tarihi: 21.06.2019.
• Şentürk, İ. (2012). Kaynaklarına göre enerji tüketiminin ekonomik büyümeye etkileri (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Taban, S. (2010). İktisadi büyüme kavram ve modeller. Eskişehir: Nobel Yayıncılık.
• Taban, S. ve Kar, M. (2016). Kalkınma ekonomisi. Bursa: Ekin Yayınevi.
• TBB (2019a). İstatistiki raporlar, seçilmiş istatistikler, 2018-Banka grupları bazında mevduat ve kredi dağılımı, Erişim adresi: https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve-sektor- bilgileri/istatistiki-raporlar/59, Erişim Tarihi: 15.10.2019.
• TBB (2019b). İstatistiki raporlar, seçilmiş istatistikler, banka, çalsan ve şube bilgileri, Erişim adresi: https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve-sektor-bilgileri/istatistiki-raporlar/59, Erişim Tarihi: 15.10.2019.
• TCMB (2015a). Türkiye’de finansal istikrar gelişmeleri. Ankara: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası yayınları.
• Tiryakioğlu, M. (2006). Araştırma-geliştirme ekonomik büyüme ilişkisi: Seçilmiş OECD ülkeleri üzerine uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon
• Torun, İ. (2003). Endüstri toplumunun oluşmasında etkili olan iktisadi ve sina-i faktörler. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(1), 181-196.
• Tutgun, S. (2019). Türkiye’de finansal gelişme ve enerji tüketiminin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı. Bitlis Eren Üniversitesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 4(1), 50- 65.
• Uslu, H. (2018). Enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisi: Gelişmekte olan ülkeler üzerine panel veri analizi. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), 15(20), 729-744.
• Vogelsang, T. J. (1993). Unpublished Computer Program.
• Vogelsang, T. J. ve Perron, P. (1998). Additional test for unit root allowing for a break in the trend function at an unknown time. International Economic Review, 39, 1073-1100.
• World Bank (2019d). GDP (current US$). Erişim adresi: https://data.worldbank.org/indicator/ NY.GDP.MKTP.CD?view=chart, Erişim tarihi: 15.10.2019.
• World Bank (2019e). Energy use (kg of oil equivalent per capita). Erişim adresi: https://data.worldbank.org/indicator/EG.USE.PCAP.KG.OE?view=chart, Erişim Tarihi: 24.10.2019.
• World Bank (2019f). Population, total. Erişim adresi: https://data.worldbank.org/ indicator/SP.POP.TOTL, Erişim Tarihi: 24.10.2019.
• World Bank (2019g). Energy imports, net (% of energy use), Erişim adresi: https://data.worldbank.org/indicator/EG.IMP.CONS.ZS?view=chart Erişim Tarihi: 24.10.2019.
• World Bank (2019i). GDP per capita (constant 2010 US$). Erişim adresi: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.KD?view=chart, Erişim Tarihi: 26.10.2019.
• Yağlı, İ. ve Topçu, E. (2019). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi: G7 ülkeleri örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(3), 888-898.
• Yamak, T. (2006). Türkiye’nin alternatif enerji kaynakları potansiyeli ve ekonomik analizleri (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yeldan, E. (2003). Türkiye ekonomisi ve IMF politikaları. İktisat İşletme Finans Dergisi, 12(22), 32-37.
• Yeldan, E. (2009). Kapitalizmin yeniden finansallaşması ve 2007/2008 krizi: Türkiye krizin neresinde? Çalışma ve Toplum, 1, 11-28.
• Yıldız Contuk, F. (2015). Finansal piyasalardaki gelişmelerin ekonomik büyüme üzerine etkileri: 1998-2014 Türkiye örneği (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Erzurum.
• Yülek, M. A. (1997). İçsel büyüme teorileri, gelişmekte olan ülkeler ve kamu politikaları üzerine. Hazine Dergisi, 6, 89-103.