Medyanın Ulusal Kimlik İnşası Süreçlerinde Rolü/İşlevi: Tacikistan Örneği

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 3, 1126 - 1136, 26.07.2022

Hülya Özkan Rıgıderakhshan

https://doi.org/10.33206/mjss.1012474

Cited By: 1

Öz

Sovyetlerin himayesinde diğer ulusların etkisinden kurtulmak için kendi ulusal kimlik inşa sürecini başlatan Tacikler, 1920’liyılların başından itibaren yeniden bir “öze dönüş” süreci içine girmişlerdir. Çalışmada Tacikistan’ın tarihsel olarak içinden geçtiği süreç alınmış ve ulusal kimlik inşa sürecinde temel başvuru kaynakları olan dil ve tarihleri irdelenmiştir. Bu bağlamda Taciklerin ulusal kimlik inşasına yoğunlaşılan 1920-1930 yılları arasındaki yayınlar incelenmiş ve söz konusu süreçte dil ve tarih temelli bir kimlik oluşumu için medyanın etkin bir araç olarak kullandığı saptanmıştır. Tacikistan’ın Büyük Horasan’dan kalan bir parça olduğunu savunan Tacikler, Farsça dili üzerinden bir aidiyet oluşturmaya çalışmışlardır. Farsça ve Samani Devleti’ni referans alarak tarihi kimliklerini güçlendirmeyi amaçlayan Tacikler, bölgenin kadim halkı oldukları iddiasını dönemin çeşitli gazete ve dergilerinde vurgulamışlardır. Bu yaklaşım doğrultusunda Tacik dilinde (Farsça) gazeteler yayınlanmaya başlamışlardır. Söz konusu dönemde Farsça dilinde yayınlanan Danesh ve Amuzegar, Avaze Tacike Kem Begel, Danesh-Binesh (Rehber’e Danesh) gazeteleri incelenmiş ve gazete içeriklerinde sıklıkla Tacik dili, Tacik tarihi ve kültürü konularına ilişkin yayınlar yapıldığı ve ulusal bilincin uyandırılması için medyanın etkin bir araç olarak kullanıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tacikistan’da Medya, Ulusal Kimlik ve Matbuat, Gazeteler

Kaynakça

• Amuzegar, D. v. (1926). Mekhsede Ma. Danesh ve Amuzegar(1), 2.
• Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler. (İ. Savaşır, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Ayni, S. (1924). Mektup. Avaze Tacike Kem Begel(1).
• Begel, A. T. (1924). Derbareye Kitaphaye Mektebe Tacikistan. Avaze Tacike Kem Begel(3).
• Begel, A. T. (1924). Vazifehaye Ma. Avaze Tacike Kem Begel,(2), 4.
• Burke, P., & Briggs, A. (2004). Medyanın Toplumsal Tarihi. (İ. Şener, Çev.) İstanbul: İzdüşüm Yayınları.
• Cihangiri, G. (2017, 9 16). Pishderamedi Ber Ter'e Hoviyete Milliye Taciki 1920-1930. openasia.org: openasia.org: https://openasia.org/item/19113/پیش-در-آمدی-بر-طرح-هویت-ملی-تاجیکی،-1930-ـ-1920-گ/ adresinden alındı
• Deutsch, K. W. (1966). Nationalism and Social Communication: An Inquiry into the Foundations of Nationality. . New York: The Technology Press of The Massachusetts Institute of Technology.
• Dudoignon, S. A. (1993). Changements Politiques et Historiographiqure en Asie Centrale Tadjikistan et Uzbekistan 1987-1993 . CEMOTI Cahiers d'Etudes sur la Mediterranee Orientale et le monde Turco-Iranien, 83-135.
• Ferecirad, A., & Derkhor, M. (2009). Berresiye Huviyetyabiye Tacikistan der Bestere Tarikhiye Khorasane Bozorg. Pejoeshnameye Khorasane Bozorg, 109-114.
• Grousset, R. (2000). İmparatoriye Sehraneverdan. (A. Bakide, Çev.) Tahran: Neshre İlmi ve Ferhengi.
• Harwey, D. (1999). Postmodernliğin Durumu: Kültürel Değişimin Kökenleri. (S. Savran, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Herevi, C. (2020). Vakaviye Ruyekerde Tarikhpejohane Muasıre Tacikistan be Hukumete Samaniyan. Feslnameye Tarikhnıgeri ve Tarikhnegari Daneshgahe El Zehra, 257-279.
• Hopf, T. (1998). The Promise of Constructivism in International Relation Theory 177-200. International Security, 177-200.
• İsmailzade. (1924). Baz Der Etrafe Meseleye Taciki. Avaze Tacike Kem Begel(6), 4.
• Kaşani, E. (1924). Müjde ve Tebrik. Avaze Tacike Kem Begel(3), 4.
• Larrain, J. (1995). İdeoloji ve Kültürel Kimlik: Üçüncü Dünya Gerçeği. (N. N. Domaniç, Çev.) İstanbul: Sarmal.
• Monafzade, S. (1927). Tacikistan ve Elifbaye Nov. Rehbere Danesh, 4.
• Muhammed, N., & Gevvam, S. A. (2009). Buhrane Huviyete Milli ve Shekafe Dovlet ve Millet der Esre Cihanishoden: Nekhshe Zeban ve Mezhep der Behse Huviyete Milli der Tacikistan ve Kazakistan. Feslnameye Ulumi Siyasi ve Revabıte Beynelmilel, 229-261., 229-261.
• Nicholayova, L. (2001). Tacikistan (Tehevvulate Siyasi İctumayi der Yek Sed Sale Ekhir). (S. Ekhevan, Çev.) Tahran: Vezarete Umure Kharici.
• Rahmetzade. (1926). Cumhuriyete Tacikistan. Danesh ve Amuzegar(3-4), 10.
• Schlesinger, P. (1994). Medya Devlet ve Ulus: Siyasal Şiddet ve Kollektif Kimlik. (M. Küçük, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Shariforich, M. Z. (2003). Custarha: Derbareye Zeban, Edeb ve Ferhenge Tacikistan. Tahran: Entesharate Esatir.
• Smith, A. (1994). Milli Kimlik. (B. S. Şener, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Smith, A. D. (2010). When is a Nation. Geopolitics, 7(2), 5-32.