Tarihsel Bir Perspektiften Modern Estetik’in İnşası ve Günümüzde Estetik Yaşamın İmkânı

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 3, 1033 - 1041, 26.07.2022

Barış Mutlu

https://doi.org/10.33206/mjss.1054099

Öz

Estetik, 18. yy.da Baumgarten’ın yayınlamış olduğu Aesthetica kitabıyla birlikte, temel bir felsefe dalı/disiplini haline gelmiştir. Terim olarak estetik, her ne kadar Grekçe algılamak, duyumsamak anlamına gelen aisthanestai kavramına dayansa ve estetik bu dönemde felsefi bir tartışma konusu olsa da estetiğin bağımsız bir felsefe disiplini olması modern felsefeyle gerçekleşmiştir. Modern felsefeyle birlikte Greklerde karşılaştığımız güzel iyi ilişkisi, güzelin yaşamın bütününü kuşatan özsel değeri sarsılmış, özellikle etik-estetik ilişkisi son bulmuştur. Estetik duyusal bir uzamda, salt güzele yönelik bir soruşturmayla sınırlanmıştır. Şaşırtıcı olanı ise bu sınırlanmış bakış açısı ile pre-modern yani modern öncesi dönemde güzelin konusu olarak estetik, yaşamın bütününe uzanan etik yönü nedeniyle derinleşmemiş, ilkel görünebilmiştir. Modern estetik bu anlayışı pekiştirecek bir şekilde kavramsal analiz, değerlendirmelerle ilerlemiştir. Oysa Hakkı Hünler’in özgün çalışması Estetik’in Kısa Tarihi’nde göstermeye çalıştığı gibi, modern estetik yaşamın, benliğin parçalandığı bir dönemin ürünü olarak bu yargılamasında tek taraflı, tek boyutludur. Aksine modern ve post-modern dönemler içerisinde bir felsefe dalı olarak estetik, köklerinden kopacak bir şekilde her şeyi yeni kılma arayışı içerisinde güzelin özselliğini yitirmesine, giderek araçsallaşmasına yol açmıştır. Bu sorunu görebilmemiz ancak estetiğe dair tarihsel bir okumayla mümkün olabilir. Bu bağlamda makale Hünler’in etkileyici tarihsel okumasını yeniden gündeme getirmeyi ve günümüzde salt araçsal olmayan bir estetik yaşamın imkanlarını soruşturmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Estetik, Güzel, Modern Estetik, Postmodern Estetik, Estetik Yaşam

The Construction of Modern Aesthetics from A Historical Perspective and The Opportunity of Aesthetic Life Today

Öz

Aesthetics became a basic philosophy branch/discipline with the book Aesthetica published by Baumgarten in the 18th century. Although aesthetics as a term is based on the concept of aisthanestai, which means to perceive and to sense in Greek, and aesthetics was a subject of philosophical discussion in this period, the fact that aesthetics became an independent philosophy discipline was realized with modern philosophy. Along with modern philosophy, the relation between beautiful and good we encountered in the Greeks, the essential value of beautiful that encompasses the whole of life was shattered, and especially the ethics-aesthetics relation came to an end. Aesthetics is confined to an inquiry purely on beautiful in a sensual extent. The surprising thing is that with this limited point of view, aesthetics as the subject of beauty in pre-modern period, could not be deepened and seem primitive due to its ethical aspect extending to the whole of life. Modern aesthetics has progressed with conceptual analysis and evaluations to reinforce this understanding. However, as Hakkı Hünler tries to show in his original work, Estetik’in Kısa Tarihi, in this judgment of modern aesthetic life as a product of a period in which the self was fragmented, is one-sided and one-dimensional. On the contrary, aesthetics as a branch of philosophy in the modern and post-modern periods, has led beauty to lose its essentiality and gradually become instrumental in search of making everything new in a way that will break from its roots. We can only see this problem with a historical reading on aesthetics. In this context, the article aims to bring Hünler’s impressive historical reading back to the agenda and to investigate the possibilities of a purely non-instrumental aesthetic life today.

Anahtar Kelimeler

Aesthetics, Beautiful, Modern Aesthetics, Postmodern Aesthetics, Aesthetic Life

Kaynakça

• Arslan, A. (2009). Felsefeye giriş. İstanbul: Adres Yay.
• Belting, H. (1987). The end of the history for art? (trans. C. S. Wood). Chicago: The University of Chicago Press.
• Bourdie, P. (1984). Distinction: A social critique of the judgement of taste (trans. R. Nice). Cambridge, Massachusetts, Harvard: Harvard University Press
• Danto, A. C. (2013). What art is, New Haven. London: Yale University Press.
• Danto, A. C. (1997). After the end of art. Princeton: Princeton University Press.
• Townsend, D. (2002). Estetiğe giriş. (Çev: S. Büyükdüvenci). Ankara: İmge Yay.
• Ferry, L. (1993). Homo aestheticus. (trans. R. De Loaiza). Chicago: The University of Chicago Press.
• Hünler, H. (1998), Estetik’in kısa tarihi. İstanbul: Paradigma Yay.
• MacIntyre, A. (2007). After virtue. Indiana: University of Notre Dame Press.
• Mutlu, B. (2019). Grek estetik’i bağlamında kalon ve agathon ilişkisi. İsmail tunalı düşüncesi (eds. A. Bıçak, Ö. Karslı). İstanbul: Dergâh Yay. içinde, s. 106-136.
• Shelley, J. The Concept of the Aesthetic. The stanford encyclopedia of philosophy (Winter 2020 Edition), Edward N. Zalta (ed.). URL = <https://plato.stanford.edu/archives/win2020/entries/aesthetic-concept/>.