İktidarı Meşrulaştırmada Soy Mitolojisinin Yeri “Hokand Hanlığı Dönemi Örneği”

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 314 - 322, 25.01.2023

Ceenbek Alımbayev

https://doi.org/10.33206/mjss.1082231

Öz

Dünya tarihinde iktidarı meşrulaştırma her zaman güncel ve aynı zamanda ciddi meselelerden biri olarak bilinir. Her iktidar sahibi saltanatını halkın tanıması, ondan sonraki çocuklarına miras olarak bırakmayı kanunlaştırma konusunda çabalamıştır. Bu yönde girişimler Moğol işgalinden sonra XV-XVIII. yüzyıl arasında Orta Asya’da hüküm süren devletlerin çoğunda ( günümüzde de bazı devletlerde mevcuttur) da kendini göstermektedir. O dönemde dahi devlet başkanı (padişah, han, emir, knez vb.) halkın kendi içindeki birliğini, devletin dış politikasını düzene koymak için bir takım mefkureye ihtiyaç duymuştur. Tarihi malumatlara baktığımızda koşullara göre iktidarı meşrulaştırmada dini ve tarihi (geleneksel) normlar kullanılmıştır. Söz konusu makalede, Hokand Hanlığı döneminde iktidarı meşrulaştırma meselesi üzerinde durulmakta olup Ekim devrimi öncesi ve Sovyetler Birliği dönemindeki eserlere dayanarak Altın Beşik efsanesinin temelinde iktidarı meşrulaştırma meselesi tahlil edilir. Hokand Hanlarının iktidarı meşrulaştırma anlamında iki bağa tenezzül ettiği görülür. İlk usul Cengin Han, ikinci ise İslami soy usulüdür. İktidarı meşrulaştırma meselesinin sadece Orta Asya halklarına ait olmadığı, dünyadaki pek çok halkta bu tür özellikler olduğundan dem vurulur. İktidarı meşrulaştırma meselesi 14-15 asırlardaki Rus devletinde nasıl yürütüldüğüne ilişkin örneklere de yer verir. İktidarı meşrulaştırma meselesi her dönemin ihtiyaç ve gereksinimine göre belirlendiği faklı biçimlerin kullanıldığı ortaya konmaya çalışılır.

Anahtar Kelimeler

Hokand Hanlığı, Ming sülalesi, Altın beşik efsanesi, meşruiyet.

The Place of Genealogical Mythology in the Legitimation of Power on the “Example of the Kokand Khanate”

Öz

In world history, the legitimation of power has always been known as one of the current and at the same time serious issues. Every ruler has tried to legislate his reign to be recognized by the public and to bequeath it to his children. Such attempts are also manifested in most of the states that dominated Central Asia in the 15th-18th centuries after the Mongol invasion (in some states they still exist). Already at that time, the head of state (padishah, khan, emir, prince, etc.) needed a set of ideals that would regulate the unity of the people and the foreign policy of the state. When we look at historical data, religious and historical (traditional) norms have been used to legitimize power according to circumstances. The given article focuses on the issue of power legitimation during the period of the Kokand Khanate, and also analyzes the issue of power legitimation on the basis of the legend of the Golden Cradle, based on the works of the period before the October Revolution and the period of the Soviet Union. It can be seen that the Kokand khans condescend to two bonds in terms of legitimizing power. The first method is the method of Genghis Khan, the second is the method of Islamic origin. It is said that the issue of legitimizing power concerns not only the peoples of Central Asia, but also many peoples of the world. The issue of legitimizing power also includes examples of how it was carried out in the Russian state of the 14th-15th centuries. Some attempts are taken to reveal the fact that the issue of legitimizing power is determined according to the needs and requirements of each period and different forms are used.

Anahtar Kelimeler

Kokand Khanate, Ming dynasty, the legend of the Golden cradle, legitimacy

Kaynakça

• Anke fon Kyugelgen (2004). Legitimatsiya Sredneaziyatskoy Dinastii Mangitov v Proizvedeniyah ih Istorikov (ХVIІI-ХІХ), Almata.
• Babadjanov B.M. (2010). Kokandskoye Hanstvo: Vlast, Politika, Religiya, Tokio-Taşkent.
• Bartold V. (1965). Teokraticheskaya İdeya i Svetkaya Vlast v Musulmanskom Gosudarstve, Sobr.Soch, T.6. Moskva.
• Beysembiyev T. K. (2009). Kokandskaya İstoriografiya. İssledovaniye po İstochnikovedeniyu Sredney Azii ХVIІI-ХІХ Vekov, Almata.
• Djumagulov A. (1991). O Termine Manap// İzvestiya AN KR. Obshestvenniye Nauki, №4, Bişkek.
• Nalivkin V. (1886). Kratkaya İstoriya Kokandskogo Hanstva, SPb.
• Omurbekov T. N. (2003) Uluu İnsandardın Kırgızstandın Tarıhındagı Rolu cana Ordu ХІХ-Kılımdın Ortosu ХХ-Kılımdın Başı, Bişkek.
• Osmonov O. (2003). “Manap Biy”, Kırgızdar, cilt 6, Bişkek.
• Rashid ad-din, (1925). “Sbornik Letopisey”, cilt 1.. kitap 2, Moskva
• Skazaniya o Knyazyah Vladimirskih//Ponyatie Literaturı Drevney Rusi: Kones ХV per.pol. ХVI Veka, Moskva (1989).
• Saparaliev D. (2006). Kırgız Mamleket Başkaruuchularının En Cogorku Tituldarı Conundo//Kırgız Tarıhının Maseleleri, Bişkek.
• Saparaliev D. (1995). Etnopoliticheskaya İstorıya Oşai Ego Okrestnostey s ХVI do Seredinı ХІХ Veka, Bişkek.
• Semenov A. A. (1948). Nadpisi na Nadgrobyah Timura i Ego Potomkov v Gur-i-Emire// Epigrafika Vostoka, Moskva.
• Kudayberdı Ulı, Ş. (1990). Rodoslovnaya Tyurkov, Kazahov, Kirgizov. Dinastii Hanov, Almata
• Valihanov Ç. (1985). Zapiski o Kokandskom Hanstve, sobr.soç. cilt.3, Almata.
• Weber M. (1990). Politika Kak Prizvanie i Professiya, İzbrannıe Proizvedeniya, Moskva.