Yusufeli’nde (Artvin) Baraj Öncesi Doğal Çevre Özelliklerinin CBS Yöntemleri ile Belirlenmesi ve Ekolojik Hassasiyet, NDVI, NDMI Analizleri

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 1 - 24, 25.01.2023

Pınar Polat

https://doi.org/10.33206/mjss.1199989

Öz

 Karadeniz Bölgesi’nin Doğu Karadeniz Bölümü sınırları içerisinde bulunan Yusufeli, Çoruh Nehri Havzası’nın Orta Çoruh kesiminde yer almaktadır. Kuzeyden Altıparmak Dağları, güneyden ise Mescit Dağları ile sınırlandırılan sahanın matematik konumu ise 4108- 4154 Doğu boylamları ile 4033- 4106 Kuzey enlemleri arasındadır. Yusufeli, Doğu Karadeniz Bölümü ile Doğu Anadolu Bölgesi arasında bir geçiş sahası olduğundan, her iki bölgenin özelliklerini de taşıyan özel bir konuma sahiptir. Bu çalışmada Yusufeli ve yakın çevresinin baraj öncesi jeolojik, jeomorfolojik, topoğrafik, klimatik ve doğal bitki örtüsü gibi doğal çevre özellikleri ele alınarak sahanın baraj öncesi durumu ortaya konulmuş, barajın su tutulumundan itibaren gelecek birkaç yıl içerisinde doğal çevre özelliklerinde ne gibi değişimlerin ortaya çıkacağı öngörülmüştür. Çalışmamızda yükselti, eğim, bakı, ekolojik hassasiyet, NDVI, NDMI analizleri gibi çeşitli analiz yöntemleri kullanılarak elde edilen sonuçlar yorumlanmıştır. Ülkemizdeki diğer barajlar gibi Yusufeli Barajı’nın da doğal çevre üzerinde oluşturacağı olumlu ve olumsuz etkiler zaman içerisinde kendini gösterecektir.

Anahtar Kelimeler

Yusufeli, CBS, Ekolojik Hassasiyet, NDVI ve NDMI Analizleri

Teşekkür

Çalışmaya vermiş olduğu katkılarından dolayı Murat Gömüç’e teşekkür ederim.

Determination of Pre-Dam Natural Environmental Characteristics of Yusufeli (Artvin) with GIS Methods and Ecological Sensitivity, NDVI, NDMI Analysis

Öz

Yusufeli district is located within the borders of the Eastern Black Sea Section of the Black Sea Region. Located in the Middle Çoruh section of the Çoruh River Basin, the district is surrounded by the Altıparmak Mountains in the north and the Mescit Mountains in the south. Its mathematical location is between 4108- 4154 East longitudes and 4033- 4106 North latitudes. Since it is a transition area between the Eastern Black Sea Section and the Eastern Anatolia Region, it has a special characteristic that has the features of both regions. In this study, natural environmental characteristics such as pre-dam geological, geomorphological, topographic, climatic, edaphic, and natural vegetation of Yusufeli and its surroundings are discussed. The pre-dam conditions of the site are presented, and it is foreseen what changes will occur in the natural environmental characteristics in the next few years from the impoundment of the dam. In the study, the existing natural environmental features were evaluated, and the results obtained using various analysis methods such as elevation, slope, exposure, ecological sensitivity, NDVI, and NDMI analyzes were interpreted. Like other dams in our country, the positive and negative effects of the Yusufeli Dam on the natural environment will emerge over time. 

Anahtar Kelimeler

GIS, Ecological Sensitivity, NDVI and NDMI Analysis

Kaynakça

• Akıncı, H., Özalp, A. Y. ve Özalp, M. (2017). Investigating impacts of large dams on agricultural lands and determining alternative arable areas using GIS and AHP in Artvin, Turkey. Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(1), 83-95.
• Akyıldırım Beğen, H. ve Emrah, Y. (2018). The flora of Alanbaşı and Bakırtepe villages (Yusufeli, Artvin, Turkey) and its surroundings. Turkish Journal of Biodiversity, 1(1), 17-23.
• Albayrak, L. ve Yılmaz, C. (2021). Çoruh vadisinde geleneksel çeltik tarımı (Artvin-Yusufeli). Doğu Coğrafya Dergisi, 26(45), 19-36.
• Bahçalı, S., Arda, B. ve Kahraman, S., Ö. (2017). Hes’lerin nüfus ve yerleşme hareketlerine etkileri: Yusufeli Barajı örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 26(2), 107-125.
• Bakırcı, M. (2012). Kırsal yerleşmelerde ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesinde turizmin etkisi: Yaylalar Köyü örneği (Yusufeli/Artvin). Türk Coğrafya Dergisi, (57), 71-85.
• Baydar, O. (1969). Yusufeli, Öğdem, Madenköy, Tortum Gölü ve Ersis arasındaki bölgenin jeolojisi, Ankara: MTA Enstitüsü Yayını, s. 4-67.
• Bulut, İ., Sevindi, C., Yürüdür, E., Hadimli, H. ve Artvinli, E. (2004). Erzurum-Artvin Karayolu’nda (Uzundere-Yusufeli arası) doğal afetlerin (kaya düşmesi ve çamur seli) ulaşıma etkileri. Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(33), 117-131.
• Bulut, İ., Kopar, İ. ve Zaman, M. (2013). Mezra Gölü (Kılıçkaya-Yusufeli-Artvin) ve yüzen adaları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (50), 11-24.
• Cai, Z., Zhong, S., Jiang, W. ve Lei, M. (2011). A schema of ecological environment sensitivity evaluation based on GIS. 2011 International Conference on Multimedia Technology, pp. 5250–5255.
• Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (2019). Artvin ili 2018 yılı çevre durum raporu, s. 1-101, Artvin Valiliği, Artvin.
• Demirel, Ö. (1997). Çoruh Havzası (Yusufeli Kesimi) Doğal ve Kültürel Kaynak Değerlerinin Turizm ve Rekreasyon Potansiyeli Açısından Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Karadeniz Teknik Üniversitesi, (Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Demirel, Ö., (2002). Çoruh Havzası (Yusufeli Kesimi-Kaçkar Dağları) doğal ve kültürel kaynak degerlerinin doğa turizmi ve kırsal rekreasyon planlaması açısından degerlendirilmesi. Türkiye Dagları 1. Ulusal Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s. 281-285, Kastamonu.
• Dokuz, A. (2000). Yusufeli yöresinin jeolojisi, jeotektoniği, mağmatik-metamorfik kayaçların jeokimyası ve petrojenezi (Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Düzgüneş, E. ve Demirel, Ö. (2016). Milli parkların koruma yapısının ekolojik duyarlılık analizi ile ortaya konması: altındere vadisi milli parkı (Trabzon/Türkiye) Örneği. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 16(1), 135-146.
• Eminağaoğlu, Ö. (2015). Barhal florası (Yusufeli, Artvin-Türkiye). Artvin Çoruh Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri, proje no : 2013.f10.01.04, s. 1-116, Artvin.
• Eminağaoğlu, Ö., Beğen, H. A. ve Aksu, G. (2018). Karadağ florası (Yusufeli, Artvin-Türkiye). Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 19(1), 93-113.
• Ersayın, K. (2016). Kızılırmak Deltası'nda ekolojik hassasiyet ve risk değerlendirmesi (Yüksek Lisans Tezi), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Gao, C. ve Zhang, J. (24-26 June 2011). Ecological sensitivity analysis in Wuhan city based on RS and GIS. 2011 International Conference on Remote Sensing, Environment and Transportation Engineering, pp. 251–254, Nanjing, China.
• Gattinger, T. E. (1962). 1:500.000 ölçekli Türkiye jeoloji haritası Trabzon Paftası, M.T.A. yayınları, s. 9, Ankara.
• Güngör, S. ve Cengiz, T. (2006). Artvin ilinin iklim konforuna sahip rekreasyon ve turizm alanları. Kafkas Üniversitesi, Artvin Orman Fakültesi Dergisi, 7(1), 69-80.
• Hanifi, A. ve Maraş, E. (2021). Dağlık, engebeli arazilerde insansız hava araçları ile fotogrametrik veri üretiminde doğruluk araştırması: Yusufeli Barajı örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 21(2), 382-398.
• Kayadibi, Ö. (2015). Landsat 7 ETM+ ve ASTER görüntüleri ile Yusufeli-Tekkale (Artvin-KD Türkiye) çevresindeki hidrotermal alterasyonların incelenmesi. Türkiye Jeoloji Bülteni, 58(2), 29-54.
• Kırış, R., Anlar, H. C. ve Alıç, N. (2010). Artvin orman bölge müdürlüğü örneğinde korunan alanlara farklı bir bakış. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs, Cilt: I, s. 153-164, Trabzon.
• Koday, Z. ve Erhan, K. (2010). Yusufeli ilçesinin idari coğrafya analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 231-241.
• Kopar, İ. ve Çakır, Ç. (2013). Tortum Gölü-Tortum Boğaz Vadisi ve yakın çevresinin (Uzundere-Erzurum ve Yusufeli-Artvin) Serrano ve Ruiz-Flaño yöntemiyle jeoçeşitlilik derecesinin belirlenmesi. Coğrafya Dergisi, (27), 46-66.
• Küçükbaşol, Y. (2015). Çoruh Nehri ve Yusufeli Barajı toplumsal, ekonomik ve çevresel etkileri bakımından bir baraj incelemesi. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 133-158.
• Muluk, Ç. B., Turak, A., Yılmaz, D., Zeydanlı, U. ve Bilgin, C. C. (2009). Hidroelektrik santral etkileri uzman raporu: Barhal Vadisi, s. 14-21.
• Sever, R. (2010). Yusufeli Barajı ve bazı çevresel etkileri. Geçmişten geleceğe Yusufeli sempozyumu bildirileri kitabı, s. 193-204, Yusufeli, Artvin.
• Surat, H., Yılmaz, H., ve Surat, B. (2015). Yusufeli ve yakın çevresinin ekoturizm kullanım potansiyeli üzerine bir araştırma. Doğu Coğrafya Dergisi, 20(34), 61-88.
• Tıraş, M. (1994). Bölgesel coğrafya açısından bir araştırma Yusufeli ve yakın çevresinin coğrafi etüdü (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Tıraş, M. (1995). Yusufeli (Artvin) kasabasında yerleşme. Doğu Coğrafya Dergisi, 1(1), 396-412.
• Tüfekçioğlu, M. ve Yavuz, M. (2016). Yusufeli mikro havzasında (Artvin) yüzey erozyonu toprak kaybının tahmin edilmesi ve erozyon risk haritasının oluşturulması. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 17(2), 188-199.
• Türker, M. F. ve Öztürk, A. (2001). Artvin ili ekonomisinde ormancılık sektörünün yeri ve önemi. Kafkas Üniversitesi Artvin Orman Fakültesi Dergisi, 1, 1-15.
• URL 1. https://asterweb.jpl.nasa.gov/gdem.asp/
• URL 2. https://earthexplorer.usgs.gov/
• Yavuz, S. (2011). Artvin-Yusufeli yöresinde karaçamın (Pinus nigra subsp. pallasiana) dikim başarısının belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Artvin Çoruh Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Artvin.
• Yılmam, B. ve Turgut, H. (2020). Yusufeli Barajı antropojenik etkilerinin peyzaj planlama açısından değerlendirilmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6(2), 431-450.
• Yılmaz, B., Demirel, M. ve Balçık, F. (2022). Yanmış alanların Sentinel-2 MSI ve Landsat-8 OLI ile tespiti ve analizi: Çanakkale/Gelibolu orman yangını. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 8(1), 76-86.
• Yüksel, E. ve Beğen, H. A. (2018). The flora of Dereiçi village (Yusufeli, Artvin, Turkey) and its surroundings. Türk Biyoçeşitlilik Dergisi, 1(1), 34-40.