6-класс “Кыргыз тили” окуу китебин баалуулуктарды камтуу контекстинде анализдөө

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 3, 885 - 894, 17.07.2023

Argen Zhumgalbekov , Mehmet Arif Özerbaş

https://doi.org/10.33206/mjss.1241015

Öz

Бул изилдөөнүн максаты - 6-класстар үчүн “Кыргыз тили” окуу китебинде орун алган тексттерди Шварцтын баалуулуктар топтому таблицасына жараша талдоо болуп саналат. Маалыматтарды топтоодо сапаттык изилдөө методунун маалымат топтоо ыкмаларынын бири болгон документ анализи колдонулган. Изилдөөнүн маалыматтарын талдоодо дескриптивдүү анализ ыкмасы колдонулган. Бул контекстте 6-класс “Кыргыз тили” окуу китебиндеги 28 текст талдоого алынган. Тексттердеги баалуулук түшүнүктөрүн камтыган сүйлөмдөр тиешелүү баалуулук категориясына киргизилип, ар бир маанинин жыштыктары тексттер боюнча өзүнчө эсептелген. Шварцтын баалуулуктар топтому: күч, ийгилик, гедонизм, стимуляция, өзүн-өзү башкаруу, универсализм, филантропия, каада-салт, адаптация (ылайыкташуу), коопсуздук суб-бааллуктарынан турат. Изилдөөнүн жыйынтыгында, 6-класстар үчүн кыргыз тили окуу китебинде орун алган тексттерде Шварцтын баалуулуктар топтомундагы баалуулуктар 183 жолу эскерилгендиги аныкталган. Адаптация (ылайыкташуу), универсализм, каада-салт жана коопсуздук баалуулуктары көбүрөөк, ал эми, стимуляция, күч жана гедонизм баалуулуктары азыраак камтылгандыгы аныкталган.

Anahtar Kelimeler

Билим берүү, кыргыз тили, окуу китеби, баалуулуктар

Analysis of the 6th Grade Kyrgyz Language Textbook in The Context of Inclusion of Values

Öz

The aim of this study is to analyze the texts in the 6th grade Kyrgyz Textbook according to Schwartz's Value Groups Table. In the study, document analysis, one of the qualitative research methods, was used in compiling the data. Descriptive analysis method was used in the analysis of the research data. Within the scope of the research, 28 reading texts in the 6th Grade Kyrgyz Textbook were examined. Sentences containing value expressions in the texts were included in the relevant value category, and the frequencies of each value were calculated separately according to the texts. Schwartz's Value Groups consist of the sub-values of power, achievement, hedonism, stimulation, self-direction, universalism, benevolence, tradition, harmony and security. As a result of the research, it was determined that the values in Schwartz's Table of Values were included 183 times in the texts in the 6th Grade Kyrgyz Language Textbook. While harmony, universalism, tradition and security values stand out as frequently used values, stimulation, power and hedonism seem to be used less compared to other values.

Anahtar Kelimeler

Education, Kyrgyz language, textbook, values

6. Sınıf Kırgız Dili Ders Kitabının Değer Kapsayıcılığı Bağlamında İncelenmesi

Öz

Bu çalışmanın amacı 6. sınıf Kırgızca Ders Kitabında yer alan metinleri Schwartz'ın Değer Grupları Tablosuna göre incelemektir. Araştırmada verilerin derlenmesinde nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında 6. Sınıf Kırgızca Ders Kitabında yer alan 28 okuma metni incelenmiştir. Metinlerde değer ifadesi içeren cümleler ilgili değer kategorisine alınmış ve her bir değerin frekansları metinlere göre ayrı ayrı hesaplanmıştır. Schwartz'ın Değer Grupları, güç, başarı, hazcılık, teşvik, öz-yönetim, evrenselcilik, fayda, gelenek, uyum ve güvenlik alt değerlerinden oluşur. Araştırma sonucunda 6. Sınıf Kırgız Dili Ders Kitabında yer alan metinlerde Schwartz'ın Değerler Tablosu'ndaki değerlere 183 kez yer verildiği tespit edilmiştir. Uyum, evrensellik, gelenek ve güvenlik değerleri sıklıkla kullanılan değerler olarak öne çıkarken, teşvik, güç ve hazcılık diğer değerlere göre daha az kullanılıyor gibi görünüyor.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Kırgız dili, ders kitabı, değerler

Kaynakça

• Altun, R. (2015). Fen lisesi ve İmam Hatip lisesi öğrencilerinin değer yönelimleri (Samsun örneği). Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:2, 195-224.
• Kuşdil, M. E. ve Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk öğretmenlerinin değer yönelimleri ve Schwartz değer teorisi. Türk Psikoloji Dergisi, 15(45), 59-76.
• Küçük, N. (2016). Schwatz’ın “Değer Yönelimleri Ölçeği" ile Türkiye'deki öğrenciler üzerine yapılmış olan bazı araştırma bulgularının değerlendirilmesi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (57), 280-296.
• Özgür, E. (2013). Yaşa göre değer farklılıkları ve siyasi kuşak aidiyeti. İstanbul University Journal of Sociology, 3(26), 45-76.
• Rokeach, M.(1973). The nature of human values, The Free Press, NY.
• Şakiroğlu, Y. (2020). 6. sınıf Türkçe ders kitabının değer aktarımı bağlamında incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 145-161.
• Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, M. ve Korkmaz, C. (2017). 1-5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin içerik açısından değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(38), 111-130.
• Кадочникова Э.А (2005). Культура: язык и искусство М: 2005. (Kadochnikova, E.A (2005). Culture: language and art M: 2005)
• Кадырова, Т. (2020). Мектепке чейинки балдарга бүткүл адамзаттык баалуулуктарга багытталган билим берүү. Известия ВУЗов Кыргызстана, (4), 207-211. (Kadyrova, Т. (2020). The possibility of providing preschool children with education focused on universal values. Izvestiya VUZov Kyrgyzstana, (4), 207-211.)
• Кыргыз тилинин программасы: окутуу кыргыз тилинде жүргүзүлгөн орто мектептердин жана гимназялардын V - IX класстары үчүн (түз.: Б. Өмүралиев, С.Үсөналиев, В.И. Мусаева, Н. Абдесов, Б.А. Абдухамидова). – Бишкек, 2018. (Kyrgyz language program: teaching in Kyrgyz language for grades V - IX of secondary schools and gymnasiums (Ed.: B. Omuraliyev, S. Usonaliev, V.I. Musaeva, N. Abdesov, B.A. Abdukhamidova). – Bishkek, 2018.)
• Суранова, Н. Р. (2013). Кыргыз тили сабагында текстти колдонуунун тарыхынан. Вестник Бишкекского гуманитарного университета, (3), 282-283. (Suranova, N. R. (2013). From the history of using the text in the Kyrgyz language class. Bulletin of Bishkek Humanities University, (3), 282-283)
• Тугаринов В.П. Избранные философские труды. - Л., 1998. - С. 271. (Tugarinov V.P. (1998). Selected Philosophical Works. - L., 1998. - p. 271)
• Турдугулов, A. T. (2020). Окуу китептеринин жана программалардын мазмуну менен структурасы. Известия ВУЗов Кыргызстана, (3), 165-172. (Turdugulov, A. T. (2020). Content and structure of textbooks and programs. Izvestiya VUZov Kyrgyzstana, (3), 165-172.)
• Турдугулов, А. Т. (2022). Окуу китептерине текст тандоонун критерийлерин иштеп чыгуунун дидактикалык шарттары. Эл агартуу. №7, 18-35. (Turdugulov, A. T. (2022). Dıdactıc condıtıons development of text selectıon crıterıa for textbooks. El Agartuu, (7), 18-35.)
• Усубалиева, Н. А. (2015). Роль модернизации содержания учебника при изучении письменной деятельности учащихся. Известия ВУЗов Кыргызстана, (7), 182-185. (Usubalieva, N. A. (2015). The role of modernization of the content of the textbook in the study of written student's activity. Izvestiya VUZov Kyrgyzstana, (7), 182-185.)
• Эргешали кызы. А., & Айдарова, М. Д. (2013). Мектеп окуучуларын көп маданияттуулукка тарбиялоо жөнүндөгү айрым ойлор. Известия ВУЗов (Кыргызстан), (5), 251-252. (Ergeshali kyzy, A., & Aydarova, M. D. (2013). Some ıdeas on ıntercultural educatıon at school. Izvestiya VUZov Kyrgyzstana, (5), 251-252.)