Evaluation of Caravanserais with the Function of ‘‘Stopover Point’’ on the Silk Road Route by SWOT Analysis

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 4, 1547 - 1563, 11.10.2023

Esra Şahin , Hicran Hanım Halaç

https://doi.org/10.33206/mjss.1256129

Öz

The Silk Road, which dates back to BC, is an important trade route connecting countries and continents in the world. Today, there are revitalization works by the countries on the Silk Road. Due to the desire to revive the Silk Road in our country, the Ministry of Culture and Tourism of the Silk Road and the Regional Directorate of Foundations signed a protocol in 1993. There are 11 caravanserais that were selected as the ‘‘Stopover Point’’ in this protocol, and 10 of these caravanserais were repaired with the restore-operate-transfer model. Among the caravanserais whose restoration works are in progress, Çardak Han is the last one to be restored, and the caravanserai that has not been repaired yet is İncir Han. In this study, it is aimed to examine the contribution of the restored and reanimated caravanserais to tourism, their functions and the continuity of their functions, awareness of historical buildings, and their qualities after restoration. The caravanserais covered by the study are those located on the ‘‘Stopever Point’’. SWOT analysis method was used to obtain the findings and suggestions were presented according to the results obtained. The SWOT analysis was evaluated with the sub-headings created, and the findings were obtained as a result of the analysis. It is among the findings that the caravanserais, which were given the accommodation function after the restoration, were far from the city center, could not provide continuity of function and the caravanserais that were converted into museums could not return the investment made.

Anahtar Kelimeler

Silk Road, Caravanserai, Swot Analysis, Stopover Point, Serial National Heritage

İpek Yolu Güzergahındaki ‘‘Mola Noktası’’ Fonksiyonlu Kervansarayların Adaptasyonunun SWOT Analizi ile Değerlendirilmesi

Öz

Tarihi milattan önceye dayanan İpek Yolu dünyada ülkeleri ve kıtaları birbirine bağlayan önemli bir ticaret yoludur. Günümüzde İpek Yolu üzerinde yer alan ülkeler tarafından yeniden canlandırma çalışmaları bulunmaktadır. Ülkemizde İpek Yolu’nun yeniden canlandırılmak istenmesi nedeniyle 1993 yılında İpek Yolu’nun Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Vakıflar Bölge Müdürlüğü bir protokol imzalamıştır. Bu protokolde yer alan ‘‘Mola Noktası’’ seçilmiş 11 kervansaray bulunmaktadır ve bu kervansaylardan 10 adedi restore et- işlet- devret modeliyle onarım görmüştür. Restorasyon çalışmaları devam eden kervansaraylardan son restore edilen Çardak Han’dır ve henüz onarım görmemiş kervansaray da İncir Han’dır. Bu çalışmada restore edilmiş ve yeniden canlandırılmak istenen kervansarayların turizme katkısı, verilen işlevleri ve buna bağlı olarak işlev devamlılığı, tarihi yapılara yönelik farkındalık, restorasyon geçirdikten sonra nitelikleri irdelenmek istenmiştir. Çalışmanın kapsadığı kervansaraylar ‘‘Mola Noktası’’ üzerinde yer alanlardır. Bulguları elde etmek için SWOT analizi yöntemi kullanılmış ve elde edilen sonuçlara göre öneriler sunulmuştur. SWOT analizi, oluşturulan alt başlıklarla değerlendirilmiş, yapılan analiz sonucu bulgular elde edilmiştir. Restorasyondan sonra konaklama işlevi verilen kervansaraylardan şehir merkezine uzak olanların işlev devamlılığı sağlayamadığı ve müzeye çevrilen kervansarayların yapılan yatırımın karşılığını veremediği, elde edilen bulgular arasındadır.

Anahtar Kelimeler

İpek Yolu, Kervansaray, Swot Analizi, Mola Noktası, Seri Ulusal Varlık

Kaynakça

• Ahiler Kalkınma Ajansı (2022). Saruhan Caravanserai. Erişim Tarihi: 23.11.2022. https://www.discovercappadocia.com/place/saruhan-caravanserai
• Akalın, B. (2010). Malatya ili battalgazi ilçesi kervansaray mekanının seramik enstalasyon çalışmalarıma etkisi. Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Seramik Anasanat Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Kayseri.
• Anadolu Ajansı (2020). 790 yıllık Çardak Han eski ihtişamına kavuştu. Erişim Tarihi: 12.22.2022 https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/790-yillik-cardak-han-eski-ihtisamina-kavustu/1857392
• Avcı, O. (2016). Anadolu selçuklu devlet adamlarının yaptırdıkları kervansaraylar. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir.
• Aycibin, S. (2018). Anadolu kervansaraylarının tarihsel ve mimari gelişimi, kervansaray yapılarının işlevlendirilerek yeniden kullanımı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İç Mimarlık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Bakır, D. R. (2019). Burdur susuz han’ın koruma sorunları ve yeniden işlevlendirilme önerileri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Malzeme Teknolojileri Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Burdur.
• Bakkal, A. (2019). Antalya selçuklu kervansarayları. Türk Akademik Araştırmalar Dergisi. 4(4). ss.521-570. doi: https://doi.org/10.30622/tarr.644055
• Bilici, K. (2007). Anadolu selçuklu dönemi kervansarayları. İçinde H.Acun. (Edt.), Şarapsa han. anadolu selçuklu dönemi kervansarayları. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. ss.393-401.
• Budagov, B. Ve Kurbanov, B. (2017). İpek yolu ve türk dünyası. (Edt.) I.Uluslararası İpek Yolu Akademik Çalışmalar Sempozyumu. ss.67-72. Nevşehir Hacı Bayram Veli Üniversitesi. Erişim adresi: https://atif.sobiad.com/index.jsp?modul=makaledetay&Alan=author&secenek=atif&Id=AW4R8j9vyZgeuuwfeCXk
• Deniz, B. (2007). Anadolu selçuklu dönemi kervansarayları. İçinde H.Acun. (Edt.), Ağzıkara Han, Alay Han. Anadolu selçuklu dönemi Kervansarayları. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. ss.51-345.
• Devleti Aliyyei (2021). Silahtar mustafa paşa kervansarayı. Erişim Tarihi: 14.11.2022 https://www.devletialiyyei.com/silahtar-mustafa-pasa-kervansarayi-6242.html
• Devrim, B. (2006). Strateji formülasyonu: swot analizi, kurumsal karne, kalite fonksiyon yayılımı, sun tzu'nun işletme yönetimi stratejilerinin bütünleştirilmesi üzerine bir çalışma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonometri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Dıvarcı, I. (2022). The seljuk han of anatolia. Erişim Tarihi: 15.11.2022 http://www.turkishhan.org/homebase.htm
• Duymaz, A. Ş. (1996). Isparta- antalya arasında yer alan anadolu selçuklu hanlarından ‘incir han’. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji ve Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• Eryavuz, Ş. (2022). Kervansaraylar. Ankara: Diyanet İslam Ansiklopedisi.
• Facebook (2022). Akhan kervansaray hotel restaurant. Erişim Tarihi: 10.11.2022. https://www.facebook.com/photo/?fbid=523451343114018&set=a.523451333114019
• Gerçek, M. (2010). İşlevini yitirmiş kervansarayların, günümüz otel yapılarına dönüştürülmesindeki mekansal sorunlar. Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İç Mimarlık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Günel, G. (2010). Anadolu selçuklu dönemi’nde anadolu’da ipek yolu - kervansaraylar – köprüler. Kebikeç Yayınları. (29). ss.133-146. Erişim adresi: https://kebikecdergi.files.wordpress.com/2012/07/14-ipekyolu.pdf
• Gürani, Y. F. ve Canbolat Özdemir, T. (2012). Aksaray Sultanhan caravanseraı: a study of cultural ınteractıons and sustaınabılıty along the sılk road. Archi-Cultural Translations through the Silk Road 2nd International Conference. Mukogawa Women’s Univ. Nishinomiya. Japan.
• Göyünç, N. (1970). Eski malatya’da silahdar mustafa paşa hanı. Tarih Enstitüsü Dergisi. (1). ss.62-92. Erişim adresi: http://isamveri.org/pdfsbv/D00120/1970_1/1970_1_GOYUNCN.pdf
• İsayev, E. ve Özdemir, M. (2011). Büyük ipek yolu ve türk dünyası, Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of Works of Turks. 3(1). Erişim tarihi: https://www.dieweltdertuerken.org/index.php/ZfWT/article/view/203/isyev-ozdemir
• Karaköy, G. (2005). Aksaray çevresinde selçuklu dönemi kervansarayları. Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale.
• Kaygısız Çullu, N. ve Yetiş Ardıç, Ş. (2017). İpek yolu turizm projesi kapsamında kapadokya’da yer alan kervansarayların turizme kazandırılması. Journal Of Socıal And Humanıtıes Scıences Research. 4(11). ss.522-527. doi: 10.26450/jshsr.83
• Konyalı, İ.H. (1974). Abideleri ve kitabeleri ile niğde aksaray tarihi. İstanbul: Fatih Yayınevi.
• Köroğlu, E.R. (2021). Batı anadolu’da kervansaraylar ve bu kervansarayların anadolu ticari hayatındaki yeri ve önemi. kafkas üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü tarih anabilim dalı, Yüksek Lisans Tezi. Kars.
• Kutlu, M. (2018). Mimari ve tarihi bağlamda akhan kervansarayı üzerine bir değerlendirme. Yeditepe Üniversitesi Tarih Bölümü I. Türk Kültürü ve Tarihi Sempozyumu Bildiri Kitabı.
• Levent, A. (2022). Silahtar mustafa paşa kervansarayının günümüzdeki işlevi. Academic Social Resources Journal. 7(43). ss.1298-1310. doi: 10.29228/ASRJOURNAL.65771
• Liu, X. (2010). The silk road in world history. New York: Oxford University Press.
• Menekşe, M. (2020). Haçlı seferleri ve haçlı ticaretinin ardından han ve kervansaraylar. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (21). ss.559-581. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2154533
• Özergin, M. (1965). Anadolu’da selçuklu kervansarayları. Tarih Dergisi. 15(20). ss.141-170. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/101652
• Özgüç, T. ve Akok, M. (1956). Sarıhan. Türk Tarih Kurumu Belleten Dergisi. 20(79). ss.379-383. Erişim adresi: https://belleten.gov.tr/tam-metin-pdf/1221/tur
• Pakalın. M. Z. (1993). Kervansaray, osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü. İstanbul: MEB. Yayınları.
• Parla, C. ve Altınsapan, E. (2008). Atabek ayaz ve figürlü bezemeleriyle denizli çardak han. Erdem Dergisi. (51). ss.195-216. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/671038
• Taşkıran Akçabozan, A. ve Binan C. (2020). UNESCO dünya miras listesi ve sınır aşırı seri miras kavramı: türkiye’nin potansiyeli. Megaron Dergisi. 15(1). ss.67-83. doi: 10.14744/MEGARON.2020.39297
• Turhan Çetin ve Ayşegül Çelik. (2016). Evliya çelebi seyahatnamesi’nde ipek yolu’nun iki durağı ‘konya ve kayseri’. Yükselen İpek Yolu 3.Cilt Bildiri Kitabı. vol.3. ss.47-56.
• Tüğen Ersöz, A. (2019). Kültürel bir değer olarak kervansaraylar. I. İstanbul Uluslararası Coğrafya Kongresi Bildiri Kitabı.
• Tüğen Ersöz, A ve Özav, L. (2020). Sürdürülebilir turizm açısından merkezefendi ve pamukkale ilçelerinin doğal, tarihi ve kültürel çekiciliklerinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 24 (2) . ss.647-664. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1160927
• Türkiye Kültür Portalı (2022). Alara han – antalya. Erişim Tarihi: 08.12.2022. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/antalya/gezilecekyer/alara-han-1
• UNESCO (2022). Silkroad ınteractive map. Erişim Tarihi: 11.01.2023. https://en.unesco.org/silkroad/about-silk-roads
• Ünal, R. H. (1992). Burdur/bucak incir hanı'nda, temel araştırmaları ve temizlik çalışmaları. Vakıf Haftası Dergisi. 10 (1993): 399-422. Erişim adresi: https://docplayer.biz.tr/12132024-Burdur-bucak-incir-hani-nda-temel-arastirmalari-ve-temizlik-calismalara.html
• Vakıflar Genel Müdürlüğü II, (1977). Türkiye’de vakıf eserler ve eski abideler. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Yavuz, A. (1969). Alara han’ın tanıtılması ve değerlendirilmesi. Türk Tarih Kurumu Belleten Dergisi. 33(132). 429-459. Erişim adresi: https://belleten.gov.tr/tam-metin-pdf/3340/tur
• Yavuz Tükel, A. (1994). Anadolu kervansarayları ve vakıflar. Ankara: XI. Vakıf Haftası Kitabı.