Köklü Geçmişten Güçlü Geleceğe Türk Devletleri Teşkilatı: Küresel Ekonomik-Siyasal Potansiyeli ve Teşkilatın Geleceğine Dair Öngörüler

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: Özel Sayı - Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. Yılı Özel Sayısı, 141 - 156, 25.10.2023

Yusuf Çınar , Yılmaz Ulvi Uzun

https://doi.org/10.33206/mjss.1296831

Cited By: 2

Öz

Türk Devletleri Teşkilatı bilindiği üzere daha önce literatürde; Türk Konseyi veya Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi olarak yer almış olup, günümüzde ise isim olarak son halini Türk Devletleri Teşkilatı olarak almıştır. Türk devletleri Teşkilatı; Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkiye'nin üye, Macaristan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkmenistan'ın gözlemci ülkeler statüsünde yer aldığı ve Türk devletlerinin oluşturduğu bir uluslararası kuruluş olarak ortaya çıktığı bilinmektedir. Teşkilatın ortak amacı; Türk dillerini konuşan ülkeler arasında kapsamlı işbirliklerini teşvik etmek ve bu işbirliklerini geliştirmek şeklinde belirlenmiş olmakla birlikte günümüzün uluslararası siyasi ve ekonomik konjonktürel gelişmeleri de bölgede güçlü bir uluslararası işbirliğinin kurulmasını önemli bir ihtiyaç haline getirmiştir. Bu çalışmamızda; Türk Devletleri Teşkilatının geçmişten günümüze kadar yaşamış olduğu tarihsel süreç ile Teşkilatın küresel ekonomik ve küresel siyasi potansiyeli detaylı bir şekilde ele alınarak açıklanmaya çalışılmıştır. Ayrıca teşkilatın güçlü yönleri, zayıf yönleri ve yararlanabileceği fırsatlar ile karşılaşabileceği olası tehdit unsurları swot analizi ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bunun yanında çalışmada Teşkilatın geleceğine dair öngörülerde açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Devletleri Teşkilatı, Ekonomik Potansiyeli, Siyasal Potansiyeli, Geleceğe Dair Öngörüler, Swot Analizi

The Organization of Turkish States from a Rooted Past to a Strong Future: Its Global Economic-Political Potential and Predictions for the Future of the Organization

Öz

As it is known, the Organization of Turkish States was previously mentioned in the literature; It went on to become as the Turkic Council or the Cooperation Council of Turkic Speaking Countries, and today it has taken its final name as the Organization of Turkic States. Organization of Turkish States; It is known that Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Uzbekistan and Turkey are members, Hungary, the Turkish Republic of Northern Cyprus and Turkmenistan have the status of observer countries and it has emerged as an international organization formed by the Turkish states. The common purpose of the organization; although it is determined to encourage and develop comprehensive cooperation between Turkic speaking countries, today's international political and economic cyclical developments have made the establishment of a strong international cooperation in the region an important need. Therefore, the Organization of Turkish States, which analyzes this situation very well, can say that this important power, which they have taken from the common rooted past, has turned into a global power with confident steps and important strategic cooperation agreements. In this study; the historical process of the Organization of Turkish States from past to present and the global economic and global political potential of the Organization have been discussed in detail and tried to be explained. In addition, the strengths, weaknesses, opportunities that the organization can benefit from, and possible threat factors that it may encounter are tried to be revealed by SWOT analysis. In addition, in the study, the predictions about the future of the Organization were tried to be explained.

Anahtar Kelimeler

Organization of Turkish States, Economic Potential, Political Potential, Forecasts for the Future, Swot Analysis

Kaynakça

• Abbasova, S. (2019). Naxçıvan Muxtar Respublikası İlə Türkiyə Respublikası Arasındakı Əlaqələr: Ali Səviyyəli Görüşlər Və Nailiyyətlər, Naxçıvan Dövlət Universiteti-2019 Naxçıvan-Türkiyə Diplomatik Əlaqələri Yeni Müstəvidə Beynəlxalq Elmi Konfrans.
• Abdimalikov, K. (2010). Ekonomika Kırgızstana, Uçobnik, 2-e izdanie, ispravlenia i dopolnenie. Erişim adresi: https://jasulib.org.kg/wp-content/uploads/2022/05/11. Pdf.
• Aliyev, İ. (2012). 2012-ci İl Avqustun 23-Də Bişkek Şəhərində İmzalanmış“Türkakademiyasının Təsis Edilməsi Haqqında Saziş”İn Təsdiq Edilməsi Barədəazərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı, Erişim adresi: https://e-qanun.az/framework/27906.
• Alrmizan, M. (2022). Turkish Foreign Policy in Central Asia in the Era of Erdoğan: The Convergence of Pan- Turkism, Pragmatism, and Islamism, Riyadh.
• Amirbek, A., Anuarbekuly, A. ve Makhanov, K. (2017). Türk Dili Konuşan Ülkeler Entegrasyonu: Tarihsel Geçmişi Ve Kurumsallaşması, Ankasam Bölgesel Araştırmalar Dergisi.
• Aydilek, E. (2022). Türk Devletleri Teşkilatının Siyasi ve Ekonomik Potansiyeli, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, Erişim adresi: https://doi.org/10.33712/mana.1192419, Cilt: 5, Sayı: 3, ss.716-728.
• Centr Ekonomiçeskie İssledovani. (2023). Каталог экономистов Узбекистана, Erişim Adresi: https://www.cer.uz/ru/post/business.
• Çağlar, E. (2018). Antalya’da Toplanan Türk Kurultaylarının Tarihi Değerlendirmesi, Avrasya Sosyal Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (Asead) Eurasian Journal Of Researches İn Social And Economics (Ejrse).
• Çınar, Y. ve Uzun, Y.U. (2023). Emekli Büyükelçi Numan Hazar ile Mülakat, Mülakat yapılan tarih: 01.06.2023.
• Çınar, Y. ve Uzun, Y.U. (2023). Macar Akademisyen Zoltan Egerisi ile Mülakat, Mülakat yapılan tarih: 01.06.2023.
• Çora, A.N. (2021). Türk Konseyinden (Türk Keneşi) "Türk Devletleri Örgütüne Oradan "Türk Birleşik Devletlerine Uzanan Yol, Erişim adresi:https://www.academia.edu/55400686/_T%C3%9CRK_KONSEY%C4%B0_NDEN_T%C3%9CRK_KENE%C 5%9E%C4%B0_T%C3%9CRK_DEVLETLER%C4%B0_%C3%96RG%C3%9CT%C3%9C_NE_ORADAN_T%C3%9CRK_ B%C4%B0RLE%C5%9E%C4%B0K_DEVLETLER%C4%B0_NE_UZANAN_YOL.
• DAİB (2022). Doğu Anadolu İhracatçılar Birliği Raporları, Eişim Adresi: https://www.daib.org.tr/.
• Demir, C. (2022). The Organization of Turkic States: Implications for the Regional Balance of Power, Güv. Str. Derg.,TDT Özel Sayısı.
• Elbir, H.Ç. (2019). Yeni İpek Yolu’nun Cazibesi AB’nin Başını Döndürüyor, Avim, Avrasya İncelemeleri Merkezi, Erişim adresi:https://avim.org.tr/tr/Analiz/Yenı-Ipek-Yolu-Nun-Cazıbesı-Ab-Nın-Basını-Donduruyor.
• Erkin, B. (2020). Türk Konseyi’nin Kovid-19 ile Mücadele ve İşbirliği Yaklaşımı, Türk Akademisi Siyasi Sosyal Stratejik Araştırmalar Vakfı.
• Falk, R. (1997). “Regionalism and World Order After The Cold War”, Marmara Journal European Studies, Vol. 5, No: 1-2 (1-19).
• Fernando, J. (2023). "Laddering: Meaning, Overview, Examples, FAQ", https://www.investopedia.com/terms/l/laddering.asp#:~:text=Generally%2C%20laddering%20is%20used%20 to,matching%20a%20desired%20risk%20profile.
• Güngör, G. (2021). Derinleşen İşbirliği: Türk Devletleri Teşkilatı, Avim, Avrasya İncelemeleri Merkezi, Erişim adresi:https://avim.org.tr/tr/Yorum/Derınlesen-Isbırlıgı-Turk-Devletlerı-Teskılatı.
• Işık, L. R. (2022). Dünyanın Yükselen Gücü Türk Devletleri Teşkilatı, Z Raporu, Erişim adresi:https://www.zraporu.com/kapakdosyasi/dunyanin-yukselen-gucu-turk-devletleri-teskilati/.
• İkinci Karabağ Savaşı. (2023). "İkinci Karabağ Savaşı", Erişim adresi: https://www.virtualkarabakh.az/tr/post- item/52/2871/ikinci-karabag-savasi.html.
• İkiz, A. (2019). Tek Kuşak Tek Yol Projesi Ve Türkiye’ye Olası Etkileri, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Ekim/October (2019) - Cilt/Volume:18 - Sayı/Issue:72 (1688-1700).
• İstikbal, D. (2021). Türk Dünyasının Ekonomik Potansiyeli, SETA, Erişim adresi:https://www.setav.org/turk- dunyasinin-ekonomik-potansiyeli/.
• Jiembay, M. (2011). Алматыда Түркітілдес мемлекеттер ынтымақтастығы кеңесінің алғашқы саммиті өтеді, Erişim adresi:https://www.inform.kz/kz/almatyda-turkitildes-memleketter-yntymaktastygy-kenesinin-algashky- sammiti-otedi_a2412390.
• Kalın, İ. ve Duran, B. (2023). Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Büyükelçi İbrahim Kalın “Ulusal Çıkarlarımızdan ve İlkelerimizden Taviz Vermeden Küresel Barışa ve İstikrara Katkı Sağlıyoruz”, Kriter Dergisi, Burhanettin Duran’ın yapmış olduğu röportajdan alıntı yapılmıştır. Erişim adresi: https://kriterdergi.com/turk-devletleri-teskilati- tdt/cumhurbaskanligi-sozcusu-buyukelci-ibrahim-kalin-ulusal-cikarlarimizdan-ve-ilkelerimizden-taviz- vermeden-kuresel-barisa-ve-istikrara-katki-sagliyoruz.
• Kocaman, Ö. (2022). Türk Devletleri Teşkilatı: Stratejik Bir Bakış, Kriter Dergisi, Erişim adresi: https://kriterdergi.com/dosya-turk-devletleri-teskilati/turk-devletleri-teskilati-stratejik-bir-bakis.
• Nazarbaev, N.A. (2017). Назарбаев Н.Ә. Тәуелсіздік дәуірі. – Астана, 2017. – 508 б., Erişim adresi:https://elbasy.kz/sites/default/files/pagefiles/201907/38c124e6864be4e165f7b53504281d9e.pdf.
• Omelicheva, M.Y. and Lidiya Zubytska, L. (2012). Failures and Prospects of Regional Organizations: Lessons from the Post-Soviet Space and Beyond. The Whitehead Journal of Diplomacy and International Relations 4(Summer Fall), (87-101).
• Ongun, Y. (2022). Türk Devletleri Zirvesi: Türkiye’nin Rolü ve Rusya’nın Tavrı, Yetkin Report, Erişim adresi: https://yetkinreport.com/2022/11/16/turk-devletleri-zirvesi-turkiyenin-rolu-ve-rusyanin-tavri/.
• Qarayeva. P. (2019). “Daily News Hungary” Nəşrində Viktor Orbanın Türk Şurasının Zirvə Görüşündə İştirakı Barədə Məqalə Dərc Edilib, Erişim adresi: htt8ps://azertag.az/xeber/1343855.
• Rusya Ukrayna Savaşı. (2022). "Rusya-Ukrayna Savaşı", Erişim adresi: https://www.britannica.com/event/2022-Russian-invasion-of-Ukraine.
• Shaukeonava, Z. (2019).: Achievements and Prospects, İçinde, Turkic Council, 10. Anniversary of the Nakhchivan Agreement, Bakü.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2023). Türk Konseyi (Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi ), Uluslararası Örgüt Künyesi, Erişim adresi: https://www.mfa.gov.tr/turk-konseyi.tr.mfa.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2023). Türk Konseyi, Avrupa Birliği Ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı, Erişim adresi: Https://Disiliskiler.Ktb.Gov.Tr/Tr-132189/Turk-Konseyi.
• Temizer, M. (2022) Avrupa'nın arz güvenliğine katkı için TANAP'la tam kapasite doğal gaz gönderiliyor. Erişim adresi: "https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/avrupanin-arz-guvenligine-katki-icin-tanapla-tam-kapasite- dogal-gaz-gonderiliyor/2529967.
• Topsakal İ., Zengin A. K., (2023),"Türk Devletleri Teşkilatı: Siyasi, Ekonomik ve Kültürel Çıktılar", https://kriterdergi.com/dis-politika/turk-devletleri-teskilati-siyasi-ekonomik-ve-kulturel-ciktilar.
• Türe, O. (2018). Swot Analizi Nedir?, Erişim adresi: https://www.startupnedir.com/swot-analizi-nedir/.
• Türk Devletleri Teşkilatı. (2023). "Türk Devletleri Teşkilatı Diasporaları YTB Ev Sahipliğinde Buluştu. (2023). Erişim adresi: https://ytb.gov.tr/haberler/turk-devletleri-teskilati-diasporalari-ytb-ev-sahipliginde-bulustu.
• Türk Konseyi. (2023). Türk Konseyi, Erişim adresi: https://www.turkishnews.com/tr/content/2020/12/20/turk- konseyi/.
• Ukibay, A.E. (2019). Нурсултан Назарбаев Награждён Высшим Орденом Тюркского Мира, https://elbasylibrary. gov. kz/ru/news/nursultan-nazarbaev-nagrazhdyon-vysshim-ordenom-tyurkskogo-mira.
• Ulusal Güvenlik. (2023). "Yunanistan'ın Türkiye Anakarasına Yakın Ege Adalarını Askerileştirmesi Ulusal Güvenlik Tehdidi Oluşturuyor", Erişim adresi:https://www.dailysabah.com/politics/news-analysis/greece- militarizing-aegean-islands-close-to-turkeys-mainland-poses-national-security-threat.
• Ulutaş, U. ve Tanrısever, O. (2019). The Turkic Council on the 10th ANnniversary of the Nakhchıvan Agreement: A Vıew From Turkey, İçinde, Turkic Council, 10. Anniversary of the Nakhchivan Agreement, Bakü.
• World Economic Outlook Database. (2023). Internatıonel Monetary Fund, Erişim adresi: https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April.
• Yamak, T. ve Saygın, E. (2018). “Türkiye’nin Ekonomik Güç Potansiyeli: Bir ‘Ekonomi Diplomasisi” Enstrümanı Olarak Türkiye Varlık Fonu Uygulaması, Fiscaoeconomia 2019, Vol.3 (1) 88-114 DOI: 10.25295/fsecon.
• Yeşilteş, M. ve Pirinççi, F. (2023). Küresel Dönüşüm Sürecinde Türkiye’nin Büyük Stratejisi, Seta Yayınları, Ankara, 2021.
• Yetkin, M. (2022). "Türk Devletleri Zirvesi: Türkiye’nin Rolü ve Rusya’nın tavrı", Erişim adresi:https://yetkinreport.com/2022/11/16/turk-devletleri-zirvesi-turkiyenin-rolu-ve-rusyanin-tavri/.
• Yolsuzluk Endeksi. (2022). “2022 Yolsuzluk Algı Endeksi Açıklandı!. (2023). Erişim adresi: https://seffaflik.org/2022-yolsuzluk-algi-endeksi-aciklandi/.