Contributions from Türkçe Sözlük to Türkçe Sözlük

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 22 - 37, 15.01.2025

Emre Berkan Yeni

https://doi.org/10.33206/mjss.1437088

Öz

The study examined whether the words in the meaning sections of the articles of the Turkish Dictionary prepared by the Turkish Language Association were added as independent items in the work. Among the findings, it was tried to identify the vocabulary that is not included in the work as an independent item but is suitable to be added as an item. After scanning the items between the letters A-H of the 11th and 12th editions of the work, 52 words and phrases that are suitable to be an item were identified. The titles of the articles and the meaning sections of the articles in which they appear in the work were given, and the words or phrases identified were marked on the meaning sections. Explanations are given about the characteristics of the marked vocabulary, the nature of the marked vocabulary, how many different articles appear in the work, and the presence of other meanings that are not specified in the work. In particular, it has been tried to prove that the words used as terms are in use by witnessing them with quotations from various works of science and art. In places where the identified vocabulary appears in the meaning section of the 11th edition of the Turkish Dictionary but not in the 12th edition or where there are changes, the meaning in the 11th edition is recorded, and these differences are indicated with * in the meaning section of the article in which the word appears. In some places marked with *, opinions and suggestions about ensuring the internal consistency of the work's meaning presentations are briefly included to contribute, and words that are in danger of being lost in the current edition are pointed out.

Anahtar Kelimeler

Turkish Dictionary, dictionary entry, contribution.

Etik Beyan

“Türkçe Sözlük’ten Türkçe Sözlük’e Katkılar” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir.

Türkçe Sözlük’ten Türkçe Sözlük’e Katkılar

Öz

Bu çalışmada, Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan Türkçe Sözlük’ün maddelerinin anlam bölümlerindeki sözcüklerin eserde bağımsız birer madde olarak yer alıp almadıkları incelenmiştir. Bulgular arasında tek başına bir madde olarak eserde yer almayıp madde olarak eklenmeye müsait olan söz varlığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Eserin 11. ve 12. baskılarının A-H harflerinin arasındaki maddelerin taranması sonrasında madde olmaya müsait durumdaki 52 adet sözcük ve söz öbeği tespit edilmiştir. Bu tespitlerin eserde geçtikleri maddelerin madde başları ve anlam bölümleri verilerek tespit edilen sözcükler veya söz öbekleri anlam bölümleri üzerinde işaretlenmiştir. İşaretlenen söz varlığının niteliği, eserde kaç farklı maddede geçtiği, eserde belirtilmemiş farklı anlamlarının bulunması gibi özelliklerine dair açıklamalar verilmiştir. Özellikle terim olarak kullanılmakta olan sözcüklerin çeşitli bilim ve sanat eserlerinden yapılan alıntılarla tanıklanarak kullanımda oldukları kanıtlanmaya çalışılmıştır. Tespit edilen söz varlığının Türkçe Sözlük’ün 11. baskısındaki anlam bölümünde geçip 12. baskısında geçmediği veya değişikliklerin olduğu yerlerde 11. baskıdaki anlam kaydedilmiş, bu farklılıklar sözcüğün geçtiği maddenin anlam bölümünde * imi ile gösterilmiştir. * imi ile işaretli yerlerin bir kısmında eserin anlam sunuşlarındaki iç tutarlılıklarının sağlanması ile ilgili görüş ve önerilere katkı amacıyla kısaca yer verilmiş, güncel baskıda kayba uğrama tehlikesi olan sözcüklere işaret edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe Sözlük, sözlük maddesi, katkı.

Etik Beyan

“Türkçe Sözlük’ten Türkçe Sözlük’e Katkılar” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir.

Kaynakça

• Akat, F. (2021). Solunum sisteminin evrimine bir bakış. Madde, Diyalektik ve Toplum. C. 4. S. 3. 176-181.
• Akyıldız, H. (1997). Reel boyutlarda Türkiye ekonomisinde kriz süreçlerinin ortaya çıkış mekanizmaları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. S. 2. (Güz). s. 9-27.
• Alatlı, A. (2016). Kabus / Schrödinger'in Kedisi 1. İstanbul: Everest Yayınları.
• Carus, S. (1996). Belgrad Ormanında dişbudak, kızılağaç ve akçaağaç yapay meşcerelerinde büyüme özellikleri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 44(1-2)B. 128-143.
• Çilden, Ş. (2001). Müzik, çocuk gelişimi ve öğrenme. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 21(1). 1-8.
• Demir, P. Erdem, D. (2010). İntraoral molar distalizazyonunda kemik içi mini vida destekli yeni bir yaklaşım: vaka raporu. European Annals of Dental Sciences. 37(2). 97-102.
• Emanet, T. (2010). Çelik endüstriyel yapı tasarımı. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Gündüz, Altay (1986). Yapılar neden çöküyor. Türkiye Mühendislik Haberleri. S. 325. s. 13-15.
• Kara, E., Sarıkaya, M. F., Çilesiz, Y., Akkaş, F., vd. (2022). Farklı dozlarda uygulanan ağır metallerin in vitro koşullarda biber (capsicum annuum) bitkisi gelişimi üzerine etkilerinin belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi. 9(4). 957-967.
• Korkut, L. (1996). Etkinlik, iktisadi hukuk okulu ve türk hukukundan bir örnek. Ekonomik Yaklaşım. 7(22). 5-22.
• Kufacı, O. (2019). Divan şairinin imgelem dünyasından bir örnek: fülfül. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi. 6(16). 433 – 449.
• Özcan, M. U. (2020). Cahit Tanyol’un sosyoloji anlayışı: sosyolojiyi ‘devletbilim’ olarak kurgulamak. Sosyologca. C. 10 S. 20. s. 50-60.
• Özkan, H. (2022). İlköğretim DKAB dersindeki anahtar kavramların öğretiminde atasözü ve deyimlerin kullanılması. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. S. 27/2 (Aralık / December 2022), 149-174.
• Sarıarslan, H. (1998). Simulasyon tekniği / kuyruk teorisi modellerinin analizi. Ankara: Turhan Kitabevi Yayınları.
• Sönmez, F. (2023). Latife Tekin’in ormanda ölüm yokmuş romanının arketipler açısından incelenmesi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 16(41). 248-269.
• Tezcan Aksu, B. (2023). İlk baskı Türkçe Sözlük ne zaman yayımlandı?. Türk Dili. Y. 72. S. 855. 12-21.
• Tutel, B., Çırpıcı, A. (1999). Sporlu bitkiler sistematiği. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Türkçe Sözlük (2011). 11. baskı. TDK Yayınları: Ankara.
• Türkçe Sözlük (2023). I. ve II. Ciltler. 12. baskı. TDK Yayınları: Ankara.
• Türker, Can H. (2012). Uruz ile Bedisa. Ankara: Ebabil Yayınları.
• Uzun, E. D. (2022). Sınır adaleti ve AİHM’nin geçici tedbir kararları üzerine kritik bir inceleme. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi. C. 28. S. 2. 744-773.
• Ünlü, A. (2010). Türkiye için sermaye stok verileri güncellenmesi ve büyüme oranıyla ilişkisi: 1972-2008 dönemi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD). 2(3). 98-116.
• Yücel, Ö. (2001). Gömlek üretiminde çalışanlara uygulanan farklı iş yüklemelerinin dikim hata oranlarına etkileri. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. 7(3). 421-425.
• Güncel Türkçe Sözlük: https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 06.12.2023).
• T.C. Millî Eğitim Bakanlığı MEGEP (Meslekî Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi) Bilişim Teknolojileri Arıza Giderme 2. Ankara: 2008. https://docplayer.biz.tr/amp/3380744-T-c-milli-egitim- bakanligi-megep-mesleki-egitim-ve-ogretim-sisteminin- guclendirilmesi-projesi-bilisim-teknolojileri-ariza-giderme-2- yazilim.html (Erişim Tarihi: 16.10.2023).
• Türkçe Ulusal Derlemi, “açıcı” sorgusu: https://v3.tnc.org.tr/basic- results# (Erişim Tarihi: 16.10.2023).
• Türkçe Ulusal Derlemi, “açılı” sorgusu: https://v3.tnc.org.tr/basic- results# (Erişim Tarihi: 16.10.2023).
• Türkçe Ulusal Derlemi, “ağımsı” sorgusu: https://v3.tnc.org.tr/basic- results# (Erişim Tarihi: 16.10.2023).
• Türkçe Ulusal Derlemi, “birleştirici” sorgusu: https://v3.tnc.org.tr/basic- results# (Erişim Tarihi: 6.11.2023).
• Türkçe Ulusal Derlemi, “birleştirici” sorgusu: https://v3.tnc.org.tr/basic- results# (Erişim Tarihi: 6.12.2023).
• Türkçe Ulusal Derlemi, “çembersel” sorgusu: https://v3.tnc.org.tr/basic- results# (Erişim Tarihi: 8.11.2023).
• Türkçe Ulusal Derlemi, “değişkenli” sorgusu: https://v3.tnc.org.tr/basic- results# (Erişim Tarihi: 8.11.2023).
• Türkçe Ulusal Derlemi, “desteklik” sorgusu: https://v3.tnc.org.tr/basic- results# (Erişim Tarihi: 8.11.2023).