Piet Mondrian'ın Form Algısındaki Evrimi ve Soyut Sanatla Etkileşimi

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 228 - 243, 15.01.2025

Mehtap Kurt , Ali Ertuğrul Küpeli

https://doi.org/10.33206/mjss.1470159

Öz

20. yüzyılın kendine özgü dinamikleri, farklı sanat anlayışlarının filizlenmesine olanak tanımıştır. Sanatçılar, görünen doğanın ötesinde alternatif gerçekliklerin varlığını keşfetmiş ve bu yeni keşifler, yenilikçilik ruhunun doğuşuna katkıda bulunmuştur. Bu dönemin en önemli gelişmelerinden biri, soyutlamanın ortaya çıkışıdır; bu da kabul edilmiş dünyanın sabit gerçekliğini, yüzeyin ötesine geçen yeni yorumlarla dönüştürme çabasını ifade eder. Soyutlamanın duyusal ve hayali boyutu, sanat aracılığıyla mantıksal bir çerçeveye oturtulmaya çalışılmıştır. Araştırmada, Piet Mondrian'ın eserlerindeki renk ve form algısına derinlemesine odaklanılmıştır. Mondrian'ın sanatındaki gerçeklik, nesnelerin en temiz ve basit formları aracılığıyla, yatay ve dikey ilişkilerle evrensel uyum, denge ve birliği ifade eden bir anlayış olarak incelenmiştir. Araştırmanın amacı, onun eserlerindeki temel prensibin keşif sürecini, bu sürecin nasıl ilerlediğini ve dönüşümünü aydınlatmaktır. Mondrian'ın teorik ve pratik çalışmalarının soyut ve modern sanat üzerindeki etkisi, 21. yüzyılın bağlamında da önemini korumaktadır. Sanatçının eserlerinin evrimsel süreçlerinin analizi, her aşamadaki renk, biçim ve temel kavramların incelenmesi, Neo-Plasticizm ve Soyut Sanat akımının anlaşılması açısından kritik önem taşımaktadır. Araştırma, literatür taraması yöntemiyle gerçekleştirilmiş ve kullanılan kaynaklar, sanatçı hakkındaki akademik yayınlar, makaleler, tezler ve çevrimiçi materyalleri içermektedir. Sanatçının etkileşimde bulunduğu dönem, sanat akımları, felsefi akımlar ve sanatçı çevreleriyle ilişkileri, onun sanatsal gelişim aşamalarının ayrıntılı bir şekilde incelenmesini gerektirmektedir. Ayrıca teozofi ve diğer felsefelerin sanatçının sanat anlayışı üzerindeki etkisi ve Kübist yaklaşımın soyutlama sürecine getirdiği indirgemeci yaklaşımın sanat eserlerine yansıması ve bu yaklaşımın hem kendi dönemi hem de sonraki dönemler üzerindeki etkileri de ele alınmıştır. Sonuç olarak Mondrian'ın sanatı ve teorisinin yarattığı etki günümüzde çeşitli alanlarda hissedilmekte ve zengin ve derin bir anlam sistemine katkı sağlamaktadır. Soyut sanata olan yaklaşımı görsel ve fikirsel boyutlarıyla geniş kapsamlı ve sürekli bir güncellik barındırmakta, nesnellik bağımlılığından kurtularak yaratıcı süreçlerin özgünleşmesine öncülük etmektedir

Anahtar Kelimeler

Piet Mondrian, Soyut Sanat, De Stijl, Neo-Plastisizm, Teozofi

Etik Beyan

Bu çalışma, "Piet Mondrian'ın Form Algısındaki Evrimi ve Soyut Sanatla Etkileşimi" başlığı altında yürütülmüştür. Araştırma sürecinde, bilimsel kurallar ve akademik dürüstlük ilkeleri titizlikle takip edilmiştir. Çalışma esnasında elde edilen tüm veriler orijinalliğini korumuş, herhangi bir tahrifat yapılmamış ve alıntılanan bilgiler, ilgili akademik alıntı kurallarına uygun olarak belirtilmiştir. Ayrıca, bu çalışma daha önce başka hiçbir akademik yayın ortamında değerlendirme amaçlı kullanılmamıştır. Araştırmanın konusu ve yöntemi itibarıyla etik kurul onayı gerektirmemektedir.

The Evolution of Piet Mondrian's Perception of Form and Interaction with Abstract Art

Öz

The unique dynamics of the 20th century facilitated the emergence of diverse artistic understandings. Artists discovered the existence of alternative realities beyond the visible nature, contributing to the spirit of innovation. One of the period's most significant developments was the advent of abstraction, which represented an effort to transform the accepted reality of the world through interpretations that go beyond the surface. The sensory and imaginary dimensions of abstraction have been attempted to be framed within a logical structure through art. The study profoundly focuses on Piet Mondrian's perception of color and form in his works. Mondrian's reality in art is examined, expressing universal harmony, balance, and unity through the purest and simplest forms of objects and their horizontal and vertical relationships. The research aims to illuminate the process of discovering the fundamental principle in his works, how it evolved, and its transformation. The impact of Mondrian's theoretical and practical work on abstract and modern art maintains its significance in the context of the 21st century. The analysis of the evolutionary processes of the artist's works, examining color, shape, and fundamental concepts at each stage, is crucial for understanding Neo-Plasticism and the Abstract Art movement. The research was conducted through a literature review method, and the sources used include academic publications, articles, theses, and online materials about the artist. An in-depth examination of the era in which the artist interacted, art movements, philosophical streams, and relationships with art circles is required to fully understand his artistic development stages. Moreover, the influence of theosophy and other philosophies on the artist's artistic understanding and how the reductionist approach brought by Cubist tendencies to the process of abstraction reflects on artworks and its effects on both his era and subsequent periods are also addressed. In conclusion, the impact created by Mondrian's art and theory is felt in various fields today contributing to a rich and profound system of meaning. His approach to abstract art, with its visual and conceptual dimensions, encompasses comprehensive and ongoing relevance, leading to the originality of creative processes by shedding dependencies on objectivity.

Anahtar Kelimeler

Piet Mondrian, Abstract Art, De Stijl, Neo Plastism, Theosophy

Etik Beyan

Bu çalışma, "Piet Mondrian'ın Form Algısındaki Evrimi ve Soyut Sanatla Etkileşimi" başlığı altında yürütülmüştür. Araştırma sürecinde, bilimsel kurallar ve akademik dürüstlük ilkeleri titizlikle takip edilmiştir. Çalışma esnasında elde edilen tüm veriler orijinalliğini korumuş, herhangi bir tahrifat yapılmamış ve alıntılanan bilgiler, ilgili akademik alıntı kurallarına uygun olarak belirtilmiştir. Ayrıca, bu çalışma daha önce başka hiçbir akademik yayın ortamında değerlendirme amaçlı kullanılmamıştır. Araştırmanın konusu ve yöntemi itibarıyla etik kurul onayı gerektirmemektedir.

Kaynakça

• Altunöz, G. (2007). Mondrian’ın yeni bir bakış açısıyla okunması. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 47, 1-19.
• Baljeu, J. (1974). Theo Van Doesburg. Londra: Studio Vista.
• Besant, A. (1980). Theosophical Society. In J. Hastings, J. A. Selbie, & L. H. Gray (Eds.), The Encyclopedia of Religion and Ethics (Vol. 12, pp. 300- 304). Edinburgh: T. T. Clark; New York: Charles Scribner’s Sons.
• Chipp, H. B. (1996). Theories Of Modern Art. University Of California Press.
• Crowther, P. (1997). The Language of Twentieth Century Art: A Conceptual History. Yale University Press.
• Deicher, S. (2004). Piet Mondrian: Structures in Space. Köln: Taschen.
• Farago, F. (2011). Sanat (2. baskı). Ankara: Cantekin Matbaacılık.
• Fischer, E. (2010). Sanatın Gerekliliği (Çev. Cevat Çapan). İstanbul: Payel Yayınevi.
• Güner, M. R. (2001). Okültizm (Tarih Boyunca Gizli Bilimler). Kocaeli: Ege Meta Yayınları.
• Green, C. (2003). The European Avantgardes. Londra: Philip Wilson Publishers.
• Hodermarsky, E. (2016). Becoming Piet Mondrian: Two Transitional Works. Yale University Art Gallery Bulletin, European Art, 5, 105-109.
• Hoekstra, R. (2020). Thinking about De Stijl: Three Generations of Committed Historians in the Netherlands. De Stijl Studies, 1(1), 5.
• Hogde, S. (2021). Gerçekten Bilinmesi Gereken 50 Sanat Fikri. İstanbul: Domingo Yayıncılık.
• İpşiroğlu, N. (1994). Resimde Müziğin Etkisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• İpşiroğlu, N., & İpşiroğlu, M. (2011). Sanatta Devrim. İstanbul: Hayal Perest Yayınevi.
• Jaffe, H. L. C. (1985). Piet Mondrian. Harry N. Abrams Inc. Pub.
• Lynton, N. (2004). Modern Sanatın Öyküsü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Mondrian, P. (1987). The New Art The New Life: The Collected Writings of Piet Mondrian. London: Thames & Hudson.
• Read, H. (2018). Sanat ve Toplum. İstanbul: Hayal Perest Yayınlar.
• Steiner, R. (2003). Kozmik Hafıza Tarih Öncesinde Dünya ve İnsan. İstanbul: Samsara Yayınları.
• Şahin, Ö. (2019). Gnostisizm, Gül-Haç ve Teozofi Işığında İki Kare Örneği: “Koyu Karanlıklar” (Robert Fludd) ve “Siyah Kare” (Kazimir Maleviç). Sanat Tarihi Yıllığı, 28, 116-117.
• Tuchmann, M. (1986). The Spiritual in Art: Abstract Painting 1890-1985. Abbeville Press.
• Tunalı, İ. (1992). Felsefenin Işığında Modern Resim. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Turan, A. (2020). Dünya Sanat Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Worringer, W. (2003). Soyutlama ve Empati, Modernizmin Serüveni (Hazırlayan: Enis Batur). İstanbul: Y.K.Y. Yayınları.
• Görsel1.https://enjoysomedamnfineart.blogspot.com/2019/06/piet- mondriaan-mondrian-woods-near-oele.html
• Görsel 2. https://bilimveutopya.com.tr/node/3391
• Görsel3.https://parisdiarybylaure.com/salomon-slijpers-collection-of- mondrian-at-marmottan/
• Görsel4.https://www.pietmondrian.info/mondrian-at-a- glance/mondrian-at-a-glance-home.html
• Görsel5.https://www.sanatinoykusu.com/objeye-bagli-olmayan-saf- soyut-sanatin-oncusu-mondrian/
• Görsel6.https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Amsterdam_- _Stedelijk_Museum_-_Piet_Mondrian_(1872-1944)_- _Windmill_(A_2996)_c._1917.jpg
• Görsel 7. https://hbyazar.com/gri-agac-piet-mondrian-gray-tree/
• Görsel8.https://arsiv.adalidergisi.com/cms/2010-2019/2015/sayi-121- temmuz 2015/makale/759/kubizm
• Görsel 9. https://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Piet_mondrian,_tableau_n._4,_19 13,_01.jpg
• Görsel10.https://www.arthipo.com/tr-tr/piet-mondrian-kirmizi-sari- mavi-genis-duzlemli-kompozisyon.html
• Görsel11.https://www.kingandmcgaw.com/prints/piet- mondrian/composition-no-iii-composition-with-red-blue-yellow- and-black-1929436697#436697
• Görsel 12. https://kavrakoglu.com/cagdas-sanata-varis-45- neoplastisizm-ve-de-stijl/
• Görsel13.https://defteriniz.com/soyut-sanat-akimlari-abstre- nonfiguratif-cagdas-sanat-akimlari-bati-sanat-tarihi/34738/
• Görsel 14. wikipedia.org/wiki/Broadway_Boogie_Woogie