Öğretmenlerin İletişim Becerileri ile Öğretmen Liderliği Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 2, 508 - 525, 15.04.2025

Emre Deniz , Mevlüt Kara

https://doi.org/10.33206/mjss.1548776

Öz

Bu araştırmada, ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerin iletişim becerileri ile öğretmen liderliği algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, yordayıcı korelasyonel modele göre tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemi basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle seçilen 625 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırma verilerinin toplanması için “İletişim Becerileri Ölçeği” ile “Öğretmen Liderliği Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde betimsel istatistik analizleri, korelasyon analizi ve regresyon analizleri kullanılmıştır. Araştırmada öğretmenlerin iletişim becerilerine ilişkin algılarının yüksek ve öğretmen liderliğine ilişkin algılarının kısmen yüksek olduğu saptanmıştır. Öğretmenlerin iletişim becerileri ile öğretmen liderliği algıları arasında pozitif yönde, anlamlı ve orta düzeyde bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Öte yandan öğretmenlerin iletişim becerilerinin öğretmen liderliğini yordayan önemli bir faktör olduğu saptanmıştır. Bununla birlikte öğretmenlerin iletişim becerilerinin boyutları arasında "temel beceriler ve kendini ifade etme" boyutu öğretmen liderliğinin en önemli yordayıcısı olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda öğretmenlerin liderlik becerilerinin ortaya çıkarılması ve geliştirilmesi açısından meslek öncesinde ve mesleklerini gerçekleştirirken iletişim becerilerini geliştirmeye yönelik eğitim ve faaliyetlerin yapılması gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen , İletişim Becerileri , Öğretmen Liderliği , İlköğretim , Yordayıcı Korelasyonel Araştırma

Etik Beyan

“Öğretmenlerin İletişim Becerileri ile Öğretmen Liderliği Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Gerekli olan etik kurul izinleri Gaziantep Üniversitesi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu’nun 12.03.2021 tarih ve E-87841438-604.01.01-238653 sayılı toplantısında alınmıştır.

Examining the Relationship between Teachers' Communication Skills and Teacher Leadership Perceptions

Öz

In this study, it was aimed to examine the relationship between the communication skills of primary school teachers and their perceptions of teacher leadership. The study was designed according to the predictive correlation model. The sample of the study consists of 625 teachers selected by simple random sampling method. The Communication Skills Scale and the Teacher Leadership Scale were used to collect research data. Descriptive statistical analysis, correlation analysis, and regression analysis were used to analyze the research data. The study found that teachers' perceptions of communication skills were high and their perceptions of teacher leadership were partially high. It was found that there was a positive, significant, and moderate relationship between teachers' communication skills and perceptions of teacher leadership. On the other hand, teachers' communication skills were found to be an important predictor of teacher leadership. In addition, among the dimensions of teachers' communication skills, the dimension of “basic skills and self-expression” was determined as the most important predictor of teacher leadership. In this context, it can be said that in order to reveal and develop teachers' leadership skills, training and activities should be carried out to improve their communication skills before and during their professional life.

Anahtar Kelimeler

Teacher , Communication Skills , Teacher Leadership , Primary Education , Predictive Correlational Research

Etik Beyan

“Öğretmenlerin İletişim Becerileri ile Öğretmen Liderliği Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Gerekli olan etik kurul izinleri Gaziantep Üniversitesi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu’nun 12.03.2021 tarih ve E-87841438-604.01.01-238653 sayılı toplantısında alınmıştır.

Kaynakça

• Ağıroğlu-Bakır, A. (2013). Öğretmenlerin paylaşılan liderlik ve örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişkinin analizi (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Akkurt, Z. (2019). Liselerde öğretmen liderliği öğrencilerin okul yaşam kalitesi algıları ile akademik başarı arasındaki ilişkiler (Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Kırıkkale.
• Aküzüm, C. ve Özdemir-Gültekin, S. (2017). Sınıf öğretmenlerinin iletişim becerileri ile sınıf yönetimi becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Electronic Journal of Education Sciences, 6(12), 88-107. https://dergipark.org.tr/en/pub/ejedus/issue/31928/336132
• Alim, N. (2019). Öğretmenlerin algılarına göre öğretmen liderliği ile örgütsel adanmışlık arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Rize.
• Aslan, H., Çalık, T. ve Er, E. (2019). İlkokul öğretmenlerinin öğretmen liderliği ve politik beceri algılarının incelenmesi. İlköğretim Online, 18(3), 1087- 1098. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.610689
• Aslan, M. (2011). Öğretmen liderliği davranışları ve sınıf iklimi: Öğretmen ve öğrenci görüşleri bağlamında bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Avanoğlu, E. (2018). Öğretmenlerin iletişim becerileri ile moralleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Kastamonu.
• Ay, D. (2016). Öğretmenlerin kişilerarası öz yeterlikleri ve informal iletişimleri: bir karma yöntem çalışması (Tokat İli Örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Bakioğlu, A. (1998). Lider öğretmen. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(10), 11-19. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2047
• Balcı, S. (1996). Danışma becerileri eğitiminin üniversite öğrencilerinin iletişim beceri düzeyine etkisi (Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Beycioğlu, K. ve Aslan, B. (2010). Öğretmen liderliği ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 9(2), 2-13. https://dergipark.org.tr/en/pub/ilkonline/issue/8595/106936
• Beycioğlu, K. ve Aslan, B. (2012). Öğretmen ve yöneticilerin öğretmen liderliğine ilişkin görüşleri: Bir karma yöntem çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2(2), 191-223. https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10324/126584
• Bozkurt-Bulut, N. (2004). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin iletişim becerilerine ilişkin algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 443-452. https://dergipark.org.tr/en/pub/tebd/issue/26126/275206
• Burgess, J. ve Bates, D. (2010). Other duties as assigned: Tips, tools, and techniques for expert teacher leadership. United States: ASCD.
• Bursalıoğlu, Z. (2021). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış (21. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (29. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Can, N. (2006). Öğretmen liderliğinin geliştirilmesinde müdürün rol ve stratejileri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 349-363. https://dergipark.org.tr/en/pub/erusosbilder/issue/23754/253099
• Can, N. (2007). Öğretmen liderliği becerileri ve bu becerilerin gerçekleştirilme düzeyi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1): 263-288. https://silo.tips/download/retmen-lderl-becerler-ve-bu- becerlern-gerekletrlme-dzey
• Can, N. (2009). Öğretmenlerin sınıfta ve okulda liderlik davranışları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 385-399. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/223548
• Can, N. (2014). Öğretmen liderliği (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Childs-Bowen, D., Moller, G. ve Scrivner, J. (2000). Principals: Leaders of leaders. NASSP Bulletin, 84, 27-34. https://doi.org/10.1177/019263650008461606
• Cihangir Çankaya, Z. (2019). Kişilerarası ilişkiler ve iletişimde dinleme. A. Kaya (Ed.), İnsan ilişkileri ve iletişim içinde (ss. 99-114). Ankara: Pegem Akademi.
• Claus, C. J., Chory, R. M. ve Malachowski, C. C. (2012). Student antisocial compliance-gaining as a function of ınstructor aggressive communication and classroom justice. Communication Education, 61(1), 17-43. https://doi.org/10.1080/03634523.2011.647922
• Crippen, C. ve Willows, J. (2019). Connecting teacher leadership and servant leadership: A synergistic partnership. Journal of Leadership Education, 18(2), 171-180. https://doi.org/10.12806/V18/I2/T4
• Cüceloğlu, D. (2019). İnsan ve davranışı (28. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çakan, H. (2019). Okullardaki bürokrasi ile öğretmen liderliği arasındaki ilişkinin incelenmesi: İstanbul ili Arnavutköy ilçesi örneği (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Çeküç, S. (2008). Lider öğretmen yeterliliklerinin incelenmesi üzerine empirik bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çelik Yılmaz, D. (2017). Mesleki profesyonellik ile öğretmen liderliğine yönelik öğretmen algıları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Çetin, M. ve Özalp, U. (2019). Meslek lisesi öğretmenlerinin öğretmen profesyonelliği ve öğretmen liderliğine ilişkin algılarının incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 193-213. https://doi.org/10.18506/anemon.506265
• Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının iletişim becerilerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Kastamonu Education Journal, 19(2), 567-576. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefdergi/issue/49052/625770
• Danielson, C. (2006). Teacher leadership that strengthens professional practice. United States: ASCD.
• Danielson, C. (2007). The many faces of leadership. Educational Leadership, 65(1), 14¬-19. https://eric.ed.gov/?id=EJ777070
• Deniz, İ. (2003). İletişim becerileri eğitiminin ilköğretim sınıf öğrencilerinin iletişim becerisi düzeylerine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erdogan, U. (2023). Öğretmen liderliği ve öz yeterliği arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(20), 213-232. https://doi.org/10.29129/inujgse.1362718
• Ergin, A. (2020). Eğitimde etkili iletişim (8. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Fairman, J. C. ve Mackenzie, S. V. (2012). Spheres of teacher leadership action for learning. Professional Development in Education, 38(2), 229-246. https://doi.org/10.1080/19415257.2012.657865
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. ve Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th Edition). Europe: McGraw-Hill.
• Ghamrawi, N., Shal, T. ve Ghamrawi, N. A. R. (2024). Exploring the ımpact of AI on teacher leadership: regressing or expanding?. Education and Information Technologies, 29(7), 8415-8433. https://doi.org/10.1007/s10639-023-12174-w
• Güçlü, N. (1998). Sınıfta etkili öğrenci-öğretmen iletişiminin kurulması. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 61-64.
• Günay, K. (2003). Sınıf yönetiminde öğretmenlerin iletişim becerilerinin değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Gürler, A. (2019). Türkçe öğretmenlerinin öğretmen liderliğine ilişkin algılarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
• Güven, Y. (2015). Lider öğretmenlerin okul kültürüne etkileri (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Harris, A. (2005). Teacher leadership: More than just a feel-good factor? Leadership and Policy in Schools 4(3), 201-219. https://doi.org/10.1080/15700760500244777
• Harris, A. ve Lambert, L. (2003). Building leadership capacity for school ımprovement (3th Edition). United Kingdom: Open University Press.
• Harris, A. ve Muijs, D. (2004). Improving schools through teacher leadership (1st edition). United Kingdom: Open University Press.
• Heim, P. ve Chapman, E. N. (1990). Learning to lead: An action plan for success. USA: Crisp Publications.
• House, R. J. (1996). Path-goal theory of leadership: Lessons, legacy, and reformulated theory. Leadership Quarterly, 7(3), 323-352. https://doi.org/10.1016/S1048-9843(96)90024-7
• Jacobs, J., Gordon, S. P. ve Solis, R. (2016). Critical issues in teacher leadership: A national look at teachers’ perception. Journal of School Leadership, 26(3), 374-406. https://doi.org/10.1177/105268461602600301
• Kara, M. (2022). Liderlik kuramları ve eğitimde liderlik. H. Tabak ve F. Şahin (Ed.), Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi içinde (ss. 45-78). Ankara: Pegem Akademi.
• Kara, M. (2022). School culture as the predictor of teacher leadership. Journal of Innovative Research in Teacher Education, 3(2), 209-225. https://doi.org/10.29329/jirte.2022.464.10
• Kara, M. ve Bozkurt, B. (2022). The examination of the relationship between teacher autonomy and teacher leadership through structural equation modeling. International Journal of Contemporary Educational Research, 9(2), 299-312. https://doi.org/10.33200/ijcer.1037128
• Katzenmeyer, M. ve Moller, G. (2013). Uyuyan devi uyandırmak: Öğretmen liderler yetiştirmek. (S. Özdemir, Çev). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 2009).
• Kaya, B. (2016). Öğretmenlerin öğretmen liderliği yeterlilikleri (Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Van.
• Kayhan, N. (2014). Öğretmenlerin iletişim becerileri ile çatışma yönetimi stratejileri arasındaki ilişki: Gaziantep il örneği (Yüksek Lisans Tezi). Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Kesti, R. ve Töre, E. (2023). Öğretmen liderliği ile öğretmenlerin okul imajı algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 21(3), 1514-1539. https://doi.org/10.37217/tebd.1299459
• Kılıç, H. (2013). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin iletişim becerilerinin belirlenmesi ve bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• Kılıç, S. (2016). Cronbach'ın alfa güvenirlik katsayısı. Journal of Mood Disorders, 6(1), 47-48. https://doi.org/10.5455/jmood.20160307122823
• Kılıçarslan, E. (2011). İletişim kurma becerileri. İstanbul: Kriter Yayınları.
• Kılınç, A. Ç. ve Recepoğlu, E. (2013). Ortaöğretim okulu öğretmenlerinin öğretmen liderliğine ilişkin algı ve beklentileri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(2), 175-215.
• Korkut-Owen, F. ve Demirbaş-Çelik, N. (2017, 18-21 Ekim). Yetişkinlerde kişilik özelliklerine göre iletişim. I. Uluslararası Akademik Çalışmalar Kongresi’nde sunulan sözlü bildiri. https://www.inescongress.com/
• Korkut-Owen, F. ve Demirbaş-Çelik, N. (2018). Yetişkinlerin cinsiyetlerine, yaşlarına ve kişilik özelliklerine göre iletişim becerilerinin incelenmesi. Journal of Human Sciences, 15(4), 2305-2321. https://doi.org/10.14687/jhs.v15i4.5394
• Künüçen, H. H. (2009). Etkili İletişim. U. Demiray (Ed.), Genel iletişim içinde, (ss. 55-70). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kürkçü, M. (2019). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen özerkliği davranışları akademik iyimserlik düzeyleri ve öğretmen liderliği algıları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Amasya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Amasya.
• Lambert, L. (2003). Leadership redefined: An evocative context for teacher leadership. School Leadership & Management, 23(4), 421-430. https://doi.org/10.1080/1363243032000150953
• Liu, P. (2024). Understanding the relationship between teacher leadership and collective teacher efficacy in Chinese urban primary schools. International Journal of Leadership in Education, 27(3), 495-508. https://doi.org/10.1080/13603124.2021.1884748
• Lovett, S. (2018). Advocacy for teacher leadership- opportunity, preparation, support, and pathways. Switzerland: Springer International Publishing.
• Memduhoğlu, H. B. (2015). Öğretmen ve yönetici algılarına göre ilköğretim okulu yöneticilerinin iletişim becerileri. Eğitim ve Bilim, 40(177), 271-284. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.1677
• Muijs, D. ve Harris, A. (2003). Teacher leadership-ımprovement through empowerment?: An overview of the literature. Educational Management & Administration, 31(4), 437-448. https://doi.org/10.1177/0263211X030314007
• Muijs, D. ve Harris, A. (2006). Teacher led school improvement: Teacher leadership in the UK. Teaching and Teacher Education, 22(8), 961-972. https://doi.org/10.1016/j.tate.2006.04.010
• Noble, A. J., Deemer, S. ve Davis, B. (1996). School-based management. Newark: Delaware Education Research & Development Center.
• Ocak, G. ve Erşen, Z. B. (2015). Öğretmen adaylarının iletişim becerileri algılarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(33), 1-19. https://dergipark.org.tr/en/pub/maeuefd/issue/19406/206288
• Orhan, H. (2020). Öğretmenlerin iş motivasyonlarıyla öğretmen liderliği arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ovacıklı, S. (2018). İlkokul müdürlerinin öğretmen liderliğini destekleyici davranışları ile öğretmen liderliği arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Owen, F. ve Bugay, A. (2014). İletişim becerileri ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 51-64. https://dergipark.org.tr/en/pub/mersinefd/issue/17394/181805
• Özçetin, S. (2013). Öğretmen liderliğinin okulun liderlik kapasitesinin gelişimine etkisi: Bir durum açıklaması (Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Öztürk, N. ve Şahin, S. (2017). Eğitim örgütlerinde örgüt kültürü ve öğretmen liderliği: lider-üye etkileşiminin aracılık rolü. İlköğretim Online, 16(4), 1451-1468. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.342967
• Polk, J. A. (2006). Traits of effective teachers. Arts Education Policy Review, 107, 23-29. https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.3200/AEPR.107.4.23-29
• Reeves, D. B. (2008). Reframing teacher leadership to ımprove your school. United States: ASCD.
• Savaş, G. (2016). Okul müdürlerinin destekleyici davranışları ile öğretmen liderliği arasındaki ilişki ve bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Selimhocaoğlu, A. (2004, 6-9 Temmuz). İletişim ve sınıf içi iletişimin önemi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı’nda sunulan bildiri. İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya, Türkiye.
• Shen, J., Wu, H., Reeves, P., Zheng, Y., Ryan, L. ve Anderson, A. (2020). The association between teacher leadership and student achievement: A meta-analysis. Educational Research Review, 31, 100357. https://doi.org/10.1016/j.edurev.2020.100357
• Sousa, V. D., Driessnack, M. ve Mendes, I. A. C. (2007). An overview of research designs relevant to nursing: Part 1: Quantitative research designs. Revista Latino-Americana de Enfermagem, 15(3), 502–507. https://doi.org/10.1590/S0104-11692007000300022
• Szczesiul, S. A. ve Huizenga, J. L. (2015). Bridging structure and agency: exploring the role of teacher leadership in teacher collaboration. Journal of School Leadership, 25(2), 368-410. https://doi.org/10.1177/105268461502500207
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th edition). New Jersey: Pearson Education.
• Taşpınar, B. (2019). Öğretmenlerin yansıtıcı düşünme eğilimleri ile öğretmen liderliği davranışları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Tekeş, H. (2018). Öğrenen örgüt ve inisiyatif almanın öğretmen liderliği ile ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Uğurlu, C. T. ve Yiğit, Y. (2014). Öğretmenlerin öğretmen liderliği algılarının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (38), 36-56. https://dergipark.org.tr/en/pub/deubefd/issue/25111/265114
• Uzun, T., Özdem, G. ve Kara, E. (2018). Öğretmenlerin iletişim becerileri ile öğrencilerin derse ilgileri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 622-636. https://doi.org/10.17556/erziefd.376135
• Wasley, P. A. (1991). Teachers who lead: the rhetoric of reform and the realities of practice. New York: Teachers College Press.
• Yaz, A. H. (2018). Ortaokul öğretmenlerinin özyeterlik algıları ile öğretmen liderliği davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yıldız, D, Karaca, Ş. ve Bakırcı, Ş. (2022). Öğretmenlerin iletişim becerileri üzerine bir inceleme. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 1-17. https://doi.org/10.22466/acusbd.1062068
• Yılmaz, A, İ. (2018). Okullardaki bürokratik yapı ve öğretmen liderliği arasındaki ilişki (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yılmaz, B. ve Cerit, Y. (2023). Okulun mekanik ve organik örgüt yapısı ile öğretmen liderliği arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 190-212. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..-1217297
• Yılmaz, K., Aytunga, O. ve Altınkurt, Y. (2017). Öğretmenlerin liderlik davranışları ile öğrenen özerkliğini destekleme davranışları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 659-675. http://doi:10.16986/HUJE.2016016394
• York-Barr, J. ve Duke, K. (2004). What do we know about teacher leadership? Findings from two decades of scholarship. Review of Educational Research, 74(3), 255-316. https://doi.org/10.3102/2F00346543074003255
• Zülfizade, T. (2020). Profesyonel bir kimlik olarak öğretmen liderliği (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Bursa.