Sodom ve Gomore Romanında Karakter Sembolizasyonu

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 4, 1346 - 1362, 03.10.2025

Mehmet Onur Hasdedeoğlu

https://doi.org/10.33206/mjss.1714122

Öz

Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889-1974), eserleriyle Türk toplumunun tarihî, sosyal, kültürel kırılma evrelerini merkeze alarak, onun yakın tarihinin panoramasını ortaya koyan önemli bir yazardır. O, mizacının da etkisiyle, ele aldığı meselelere alışılmışın dışında, karamsar bir bakış açısıyla eğilerek kaleme aldığı romanları aracılığıyla Türk toplumunun millî kimlik oluşumuna katkı sağlamayı amaçlar. Yakup Kadri, bilhassa roman kahramanlarına yüklediği sembolik birtakım özellikler sayesinde, tespit ettiği problemi daha etkili biçimde ortaya koyar. İlk kez 1928’de yayımlanan ve Anadolu’da Millî Mücadele’nin devam ettiği yıllarda işgal altındaki İstanbul’da yaşananları anlattığı Sodom ve Gomore romanı, roman kişilerinin üstlendiği sembolik anlamlar açısından Yakup Kadri’nin romancılık anlayışının bu yönüne çarpıcı bir örnek teşkil eder. Sodom ve Gomore romanının kişileri, toplumun çeşitli kesimlerine dair yüklenmiş oldukları sembolik anlamlarla, gerek Türk toplumunun Tanzimat’tan beridir süregelen gerekse işgal yıllarında ortaya çıkan meselelerine ışık tutarlar. Bu çalışmada öncelikle Sodom ve Gomore’nin roman kişilerine yüklenen sembolik anlamlar nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiş ve onların bu sembolik yönlerini güçlendiren benzetme unsurları tespit edilmiştir. Böylelikle romana farklı bir bakış açısı kazandırılarak, Yakup Kadri’nin romanları üzerine yapılan araştırmalara bir katkı sunulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yakup Kadri , Sodom ve Gomore , roman , kahraman , sembol

Etik Beyan

“Sodom ve Gomore Romanında Karakter Sembolizasyonu” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir.

Character Symbolizatıon in The Novel Sodom ve Gomore

Öz

Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889–1974) is an important author who, by centering his works on the historical, social, and cultural turning points of Turkish society, presents a panorama of its recent history. Influenced in part by his temperament, he approaches the issues he addresses from an unusually pessimistic perspective, aiming —through the novels he writes in this manner— to contribute to the formation of the Turkish nation’s identity. Particularly through the symbolic traits he assigns to his novelistic characters, Yakup Kadri is able to present the problems he identifies more effectively. First published in 1928, Sodom ve Gomore narrates events in occupied Istanbul during the years when the National Struggle movement was still continuing in Anatolia. In terms of the symbolic meanings undertaken by its characters, the novel serves as a striking example of this aspect of Yakup Kadri’s approach to fiction. The characters of Sodom ve Gomore, through the symbolic meanings they bear in relation to various segments of society, shed light on both the ongoing issues of Turkish society since the Tanzimat era and those that emerged during the years of occupation. In this study, the symbolic meanings attributed to the characters in Sodom ve Gomore are analyzed through the content analysis method, one of the qualitative research techniques. The study also identifies the analogies that reinforce these symbolic dimensions. In doing so, it aims to provide a different perspective on the novel and to contribute to the body of research on Yakup Kadri’s fiction.

Anahtar Kelimeler

Yakup Kadri , Sodom ve Gomore , novel , hero , symbol

Etik Beyan

During the writing process of the study “Character Symbolizatıon in The Novel Sodom ve Gomore” scientific rules, ethical and citation rules were followed. No falsification was made on the collected data and this study was not sent to any other academic publication medium for evaluation.

Kaynakça

• Ahmad, F. (2011). Modern Türkiye’nin Oluşumu. Çev. Yavuz Alogan. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Akı, N. (2001). Yakup Kadri Karaosmanoğlu İnsan-Eser-Fikir-Üslup. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Alver, K. (2002). Züppeliğin Sosyolojisi: Türk Romanında Züppe Tipler Örneği. Hece, 65-66-67 (Türk Romanı Özel Sayısı), 252-266.
• Berkes, N. (2007). Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Çetin, N. (2009). Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Kitap.
• Devellioğlu, F. (2000). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Durgun, H.H. (2019). Kitab-ı Mukaddesin Gölgesinde Yakup Kadri Karaosmanoğlu. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Enginün, İ. (2007). Millî Mücadele Edebiyatında Yakup Kadri Karaosmanoğlu. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yayınları, 105-115.
• Enginün, İ. (2011). Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Sodom ve Gomore’sinde Yabancılar. Mukayeseli Edebiyat. İstanbul: Dergâh Yayınları, 242-260.
• Erhat, A. (2015). Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gardin, N., Olorenshaw, R., Gardin, J. ve Klein, O. (2023). Larousse Semboller Sözlüğü. (Çev. B. Akşit). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Gür, M. ve Mergen, O. (2021). Sodom ve Gomore Romanının Metinlerarası Dünyası. Kültür Araştırmaları Dergisi, 9, 138-154.
• Hasdedeoğlu, M. O. (2019). Halide Edib ve Yakup Kadri’nin Romanları Ekseninde Türk Edebiyatının Ulus-Devlet Oluşumuna Etkisi. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Y. K. (2008). Sodom ve Gomore. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lewis, B. (2009). Modern Türkiye’nin Doğuşu. (Çev. B. B. Turna). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Metin, O. ve Ünal, Ş. (2022). İçerik Analizi Tekniği: İletişim Bilimlerinde ve Sosyolojide Doktora Tezlerinde Kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (Özel Sayı 2), 273-294.
• Moran, B. (2008). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2010). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Özcan, A. (2001), Karlofça Antlaşması. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 24, 504-507.
• Özcan, İ. (2002). Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Romanlarında Sanat ve Mitoloji (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Yavuz, K. (2017). Leyla ile Mecnun Hikâyesinin Edebiyattaki Yeri. Bir Ömrün Yazıları II. İstanbul: Nizamiye Akademi, 435-449.