The Effect Of Social Skills Trainıng Program and Family Education Program on Prosocial Behaviors of Preschool Children

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: Eğitim Bilimleri Ek Sayısı, 50 - 64, 23.10.2025

Fatmagül Yildiz Özgün , Hayri Koç

https://doi.org/10.33206/mjss.1596097

Öz

The aim of this study is to examine the effects of a Social Skills Training Program and a Parent Education Program on prosocial behaviors of preschool children. The study group consists of a total of 69 students, 33 girls and 36 boys, attending kindergarten. Four different educational programs were applied to four groups in the study. The first group received both the Social Skills Training Program and the Parent Education Program, the second group received only the Parent Education Program, and the third group received only the Social Skills Training Program. These three groups constituted the experimental groups. The control group, on the other hand, continued with the existing preschool curriculum. The research employed a pretest-posttest control group design, one of the quasi-experimental designs. In the analysis of the data, one-way ANOVA, Scheffe Test, and paired sample t-tests were conducted using the SPSS 21 statistical program. According to the findings, both interventions provided to the experimental groups had a significant impact on children’s prosocial behaviors. When the experimental groups were compared with the control group, a significant difference was observed in favor of the experimental groups. Also, a comparison among the experimental groups revealed that, according to teachers, the combination of the Social Skills Training Program and the Parent Education Program was more effective than the Parent Education Program alone or the Social Skills Training Program alone. In light of the findings, it was emphasized that the role modeling function of parents is a strong variable in children's education, and it was suggested that raising awareness in families about the topics addressed in children's education could further enhance the effectiveness of such programs.

Anahtar Kelimeler

Social skill training , Social skill , Prosocial behaviors , Family education , Preschool

Etik Beyan

During the writing process of the study “The Effect Of Social Skills Trainıng Program and Family Education Program on Prosocial Behaviors of Preschool Children” scientific rules, ethical and citation rules were followed. No falsification was made on the collected data and this study was not sent to any other academic publication medium for evaluation.

Sosyal Beceri Eğitim Programı ve Aile Eğitim Programının Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Prososyal Davranışlarına Etkisi

Öz

Bu araştırmanın amacı, Sosyal Beceri Eğitim Programı ve Aile Eğitim Programı’nın okul öncesi dönemdeki çocukların prososyal davranışlarına etkisini incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu anaokulunda öğrenim görmekte olan 33 kız, 36 erkek olmak üzere toplam 69 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada dört farklı gruba farklı eğitim programları uygulanmıştır. Birinci gruba sosyal beceri eğitim programı ile aile eğitim programı, ikinci gruba sadece aile eğitim programı, üçüncü gruba ise sadece sosyal beceri eğitim programı uygulanmıştır. Bu üç grup deney grubunu oluşturmaktadır. Kontrol grubuna ise mevcut okulöncesi eğitim müfredat programı uygulanmıştır. Araştırmada yarı deneysel desenlerden biri olan ön test–son test kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde SPSS 21 istatistik programı kullanılarak tek yönlü ANOVA, Scheffe Testi, ilişkili örneklemler için t-testi analizleri gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, deney grubuna verilen her iki eğitim de çocukların prososyal davranışları üzerinde anlamlı bir etki göstermiştir. Deney grupları kontrol grubu kıyaslandığında deney gruplarının lehine anlamlı bir farklılaşma görülmüştür. Ayrıca deney gruplarının kendi aralarındaki kıyaslamada öğretmenlere göre aile eğitimi ile birlikte verilen sosyal beceri eğitimi tek başına ailelere verilen aile eğitiminden ve tek başına çocuklara verilen sosyal beceri eğitiminden daha etkili olduğu söylenebilir. Bulgular ışığında çocuklara verilen eğitimde ailenin rol model olması etkeninin kuvvetli bir değişken olduğu belirtilip çocuğa verilecek eğitimde, ailede de o konu hakkında farkındalık oluşturulması önerisi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal beceri eğitimi , Sosyal beceri , Prososyal davranışlar , Aile eğitimi , Okulöncesi

Etik Beyan

“Sosyal Beceri Eğitim Programı ve Aile Eğitim Programının Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Prososyal Davranışlarına Etkisi” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir.

Kaynakça

• Acun-Kapıkıran, N., İvrendi, B. A. ve Adak, A. (2006). Okul öncesi çocuklarında sosyalbeceri durum saptaması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(19), 19-27.
• Ahmadova, P. (2019). Annenin bağlanma özelliği ile ebeveyn tutumları ve çocukların ruhsal, davranışsal durumu arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Akbaba, S. (1994). Grupla psikolojik danışmanın sosyal psikolojik bir kavram olan özgecilik üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Aksakal, B. (2020). Oyun temelli sosyal beceri geliştirme programının koruyucu bakım altındaki 6 yaş çocukların sosyal beceri ve duygu düzenleme düzeyine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
• Arslaner, H. (2019). Hemşirelerin diğerkâmlık düzeyleri [Yayınlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Aydın, M.Ş. (2021). 13-70 aylık çocuklarda prososyal davranışlar: Doğal gözlem çalışması. Psikoloji Çalışmaları, 41(2), 673–709. https://doi.org/10.26650/SP2019-0096
• Bağcı, B. (2015). Çocuk ve yetişkin prososyallik ölçeklerinin geçerlik güvenirlik çalışması ve çocuk ile anne- baba prososyal davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Bağcı, B. ve Öztürk-Samur, A. (2016). Çocuk ve yetişkin prososyallik ölçeklerinin geçerlik güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3),59-79.
• Bağcı-Çetin, B. (2021). Prososyal davranış psikoeğitim programının okul öncesi dönem 5-6 yaş çocuklarının prososyal davranışlarına, sosyal duygusal uyumuna ve yaşam doyumuna etkisi [Yayımlanmamış Doktora tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Bar-Tal, D., Raviv, A.ve Goldberg, M. (1982). Helping behavior among preschool children: An observational study. Child Development, 53(2), 396–402. https://doi.org/10.2307/1128982
• Bower, A. A. (2012). What we do when children are good: How parents reinforce their preschool children’s prosocial behaviors, and the effectiveness of these strategiesacrosscontexts [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi]. University of Nebraska (UMI Number: 1515370).
• Bozkurt, A. (2022). 60-72 aylık okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocuklara uygulanan prososyallik eğitim programının çocukların prososyal davranışlarına etkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Burak, Y., Acar, İ. H. ve Özdemir, E. (2023). Özel gereksinimli çocuğa karşı prososyal davranış ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 153-174. https://doi.org/10.52826/mcbuefd.1340019
• Büyüköztürk, Ş. 2014. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (19. baskı). Pegem Akademik Yayıncılık.
• Dereli-İman, E. (2014). Değerler eğitimi programının 5-6 yaş çocukların sosyal gelişimine etkisi: sosyal beceri, psiko-sosyal gelişim ve sosyal problem çözme becerisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 249-268.
• Dowd, T. ve Tierney, J. 2005. Teaching social skills to youth: A step-by-step guide to182 basis to complex skills plus helpful teaching tecniques (2nd edition). Boys Town Press.
• Eisenberg, N. Ve Fabes, R. (1998). Prosocial development. In W. Damon ve N. Eisenberg (Eds.), Handbook of child psychology: Social, emotional and personality development (Vol. 3, pp. 701–778).Wiley.
• Erten-Sarıkaya, H. (2020). Okul Öncesi öğretmenleri iletişim becerileri psiko-eğitim programının öğretmenlerin iletişim becerileri ile 5 yaş çocuklarının sosyal-duygusal uyum düzeyleri ve prososyal davranışları üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Finney, S. J., & DiStefano, C. (2006). Non-normal and categorical data in structural equation modeling. In G. R. Hancock & R. O. Mueller (Eds.), Structural equation modeling: A second course (pp. 269-314). Information Age Publishing
• Genç, F. G. (2021). Annelerin prososyal davranışları ve tutumları ile okul öncesi dönem çocuklarının prososyal davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi].Gazi Üniversitesi.
• Glazer, J.I. (1991). Literature for young children (3rd ed.). Collier Macmillan.
• Göktaş, İ. (2015). Aile katılımı ve sosyal beceri eğitimi programlarının tek başına ve birlikte 4-5 yaş çocuklarının sosyal becerileri ve anne-çocuk ilişkileri üzerindeki etkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Göktaş, İ. ve Gülay Ogelman, H. (2016). Aile katılımı ve sosyal beceri eğitimi programlarının tek başına ve birlikte 4-5 yaş çocuklarının sosyal becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1).415-437. https://doi.org/10.17218/husbed.31108
• Hawkins, J. D., Kosterman, R., Catalano, R. F., Hill, K. G. ve Abbott, R. D. (2008). Effects of social development intervention in childhood fifteen years later. Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine, 162(12);1133-1141.
• İlhan-Ildız, G. ve Tezel, D. (2018). Engelli bireylere yönelik tutumlara ilişkin türkiye’de gerçekleştirilen çalışmaların incelenmesi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 3(2), 599-609. https://doi.org/10.21733/ibad.428743
• Karasar, N. (2023). Bilimsel araştırma yöntemi (38. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kılıç, K. M. (2016). Okul öncesi çocuklarına uygulanan sosyal beceri eğitiminin sosyal beceri düzeyleri üzerindeki etkisi ve sosyal beceri düzeyleri ile mizaç özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış Doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Knafo, A. vePlomin, R. (2006). Prosocial behavior from early to middle childhood: Genetic and environmental ınfluences on stability and change. Developmental Psychology, 42(5), 771–786.
• Koşay, A. (2013). Çocuk yuvasında ve çocuk evinde kalan korunmaya muhtaç çocuklar ile ailesi yanında yaşayan çocukların sosyal becerilerinin karşılaştırılması [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Kozu, A. ve Elaldı, Ş. (2024). Okul öncesi öğretmenlerinin aile katılım çalışmalarına yönelik tutumlarının incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 97, 1-14.
• Köleoğlu, K. (2023). Geliştirilen sosyal beceri eğitim programının okul öncesi dönem çocuklarının sosyal becerilerine, problem davranışlarına ve okula uyumlarına etkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• MEB Doğubayazıt Rehberlik ve Araştırma Merkezi. (2023). (Erken) okuryazarlık becerilerine ilişkin literatür taraması ve doğubayazıt-diyadin örnekleminde saha araştırması. https://dogubayazitram.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/04/03/768328/dosyalar/2023_0 6/19112001_2022-2023 BilimselArastirma.pdf?CHK=f544935d9f6347295fef61a9fb79182c adresinden 22.01.2024 yılında erişildi.
• Önal, F. (2018). Okul öncesi eğitimde sınıfında kaynaştırma öğrencisi olan ve olmayan çocukların prososyal davranışlarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisanstezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Segrin, C. ve Giverts, M. 2003. Methods of social skills training and development. In: Handbook of Communicationand Social Interaction Skills. Greene, J. O. and Burleson, B. R. (eds.), Lawrence Erlbaum AssociatesInc., 135-176, New Jersey.
• Spilt, J. L., Bosmans, G. ve Verschueren, K. (2021). Teachers as co-regulators of children’semotions: Adescriptivestudy of teacher-childemotiondialogues in specialeducation. Research in DevelopmentalDisabilities, 112, 103894.
• Strayer, J. (1985). Child rating questionnaire. Unpublished manuscript, Simon Fraser University.
• Taygur-Altıntaş, T. ve Yıldız-Bıçakçı, M. (2017). Erken çocukluk döneminde prososyaldavranışlar. TheJournal of Academic Social ScienceStudies, 4(57), 245–261. https://doi.org/10.9761/JASSS6999
• Topaloğlu, S. (2023). Okul öncesi dönemi çocuklarının davranış düzenleme ve sosyal becerilerine ebeveyn davranışlarının etkisinin incelenmesi [YayınlanmamışYüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
• Uygun, N. ve Kozikoğlu, İ. (2020). Çocukları okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(3), 1494-1507.
• Uzmen, F. S. (2001). Okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Weir, K. Stevenson, J. ve Graham, P. (1980). Behavioral deviance and teacher ratings of prosocial behavior. Journal of the American Academy of Child Psychiatry, 19, 68-77.
• Yağmurlu, B. ve Candan-Kodalak, A. (2009). Ebeveynlik ve okul öncesi dönemde çocuğun sosyal gelişimi. https://ais.ku.edu.tr/AR/BSELCUK200934 sosyalgelisim.pdf adresinden 25.01.2024 yılında erişilmiştir.